دیه
دیه دارای دو معنی لغوی_ به معنای راندن و رد کردن _و اصطلاحی_ به معنای مالی که در صورت وقوع جنایت باید ادا شود_ است و از آن در معنی اصطلاحی به خون بها و دیه مقدَّر نیز تعبیر می شود.
در رابطه با دیه سقط جنین سؤالاتی مطرح شده که حضورتان تقدیم می‌نمایم.
1) دیه را مادر باید بدهد و پدر نیز گناه بزرگی کرده است.
1) دیه را مادر باید بدهد و پدر نیز گناه بزرگی کرده است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- فرمودهاید اگر روح در جنین دمیده شده باشد، سقط آن در حکم آدم کشی است، بعضی تصوّر میکنند که تا زمانی که روح در آن دمیده نشده سقط اشکالی ندارد، توضیح حضرت عالی مشکل گشاست.
- اگر ناهنجاریها و بیماریهای مادرزادی در جنین وجود داشته باشد که تشخیص آن در دوران بارداری قطعی است و داشتن و نگهداشتن چنین فرزندی موجب مشقّت و زحمت شدید والدین خواهد بود و تولّد چنین کودک معلول و ناقص الخلقهای که دچار عقب ماندگی ذهنی و یا جسمی شدید میباشد و به شدّت بیمار خواهد بود و از بدو تولّد تا پایان عمر در وضع مشقّت باری به سر میبرد، سبب عسر و حرج برای پدر و مادر میگردد به طوری که زن و شوهر درخواست سقط جنین مینمایند. مواردی از این قبیل چنین است:
- اگر جنین مبتلا به ناهنجاریهایی باشد که مغایر با حیات پس از تولّد است و امکان تشخیص قطعی در دوران حاملگی وجود دارد با توجّه به این که بیشتر این نوع ناهنجاریها پس از چهار ماه تشخیص داده میشود و با توجّه به این که در پایان این حاملگی قطع نظر از مدّت زمانی که حاملگی به طول کشیده باشد قطعاً جنین پس از تولّد علیرغم اقدامات پزشکی خواهد مرد و فقط مشقّت و رنج دوران حاملگی و عوارض بارداری برای مادر وجود دارد و ضمناً حاملگی بیحاصل که مادر در نهایت از وضعیت حاملگی خود مطلع است که عاقبتی جز مرگ برای جنین وی متصوّر نیست، نگهداشتن و پرورش چنین جنینی در رحم برای مادر موجب عسر و حرج در طی دوران بارداری میباشد و رنج و مشقّت جسمی و روحی برای زوجین دارد به طوری که زن و شوهر درخواست ختم بارداری مینمایند. در این موارد حیات جنین فقط منوط به رابطه خونی جنین با مادر است و در بعضی موارد مثل هیدروپس حتّی جنین در داخل شکم مادر در ماههای پایان حاملگی ممکن است بمیرد. حال این سؤال مطرح است آیا ختم بارداری در زمان تشخیص قطعی (قبل و پس از چهار ماه) امکانپذیر میباشد لازم به ذکر است که موارد بیماریهای فوق محدود میباشد و چند مورد آن به شرح زیر است:
- زن و مردی ازدواج موقّت نموده و پس از آن توسّط پزشک اسپرمهای آنان به اشتراک گذاشته شده و تشکیل جنین میدهند پس از آن جنین به وجود آمده داخل رحم خواهر زن که نه خودش و نه شوهرش، بچّه دار نمیشوند قرار داده میشود، سؤال این است که بچّه به دنیا آمده صرف نظر از مسائل ارث و محرم و نامحرم بودن نسبت به شوهر خالهاش، فقط از حیث پدر و مادر اصلی که نطفههای آنها به اشتراک گذاشته شده توسّط ازدواج موقّت، آیا انسانی پاک و حلال زاده است؟ این بچّه فقط از نظر رشد و نمو و زایمان داخل رحم زنی که بچّه دار نمیشود قرار داده میشود که خاله بچّه هم میباشد.
- عقد موقّت شش ماهه خوانده شده، دو ماه آن گذشته و بدون آن که شوهر بقیه مدّت را ببخشد عقد دائم خوانده شده، این چه صورتی دارد؟
- معیار شناخت غنائی که در اسلام حرام شمرده شده، چگونه است؟
- در پاسخ به این سؤال که (چرا ازدواج نمیکنید؟) اکثر برادرن مشکل مسکن و هزینه زندگی را عنوان نمودهاند و اکثر خواهران مشکل عدم اعتماد به آقایان را مطرح کردهاند، به نظر شما چرا جوانان دیر ازدواج میکنند؟
- نظر حضرت عالی در مورد تاج گلی که برای مجالس ترحیم میبرند و طرف اسمش را روی آن مینویسد، و یک رقابت شده و میگویند که برای ایتام و خیریهها هزینه میشود چیست؟
- فردی وکیل شده که زنی را به عقد دائم مردی درآورد امّا بر خلاف آنچه قرار بود، صیغه موقّت جاری می‌کند، او پس از بچّه دار شدن به زن اطّلاع می‌دهد که عقد را منقطع جاری کردهام.
- 1) خرید و فروش منازل و زمینهایی که اوائل انقلاب تصرّف شده مانند شهرک کاوه واقع در خیابان کاوه که رضایت صاحب ملک مشخّص نیست خرید و فروش چنین املاک و منازلی چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] فلسفه حرمت موسیقی، چیست؟ از ناحیه چه کسی صادر شده، و در کجای قرآن آمده است؟
- [آیت الله اردبیلی] رابطه بین دختر و پسر در حد دیدن یکدیگر و یا صحبت کردن با تلفن یا ارتباط دیداری یا شنیداری یا نوشتاری از طریق اینترنت، اگر به قصد ازدواج باشد چه حکمی دارد؟!
- [سایر] چرا دیه زن نصف دیه مرد است؟
- [آیت الله جوادی آملی] جهت تنصیف دیه زنان ، چه دیه ای باید به ثلث دیه کامل برسد: دیه هر جرح به تنهایی؛ دیه کلّ جراحات وارده بر هر عضو؛ دیه کل جرحات وارده بر بدن؟ 2- فلسفه یا حکمت تنصیف دیه زنان چه می باشد؟
- [آیت الله بهجت] در باب جراحات و اعضا، دیه ی زن مانند دیه ی مرد است تا به ثلث دیه ی کامله برسد و در صورت رسیدن به ثلث، دیه ی زن نصف دیه ی مرد است. آیا در جراحات موجب ارش که بر زن وارد می شود، بایستی میزان ارش بر اساس دیه ی زن احتساب شود یا بر مبنای دیه ی مرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] دیه شکستگی استخوان در صورت معیوب بودن یک پنجم دیه همین عضو می باشد و از طرفی دیه شکستگی بعضی از اعضا مانند دیه شکستگی بینی را بالخصوص قید نموده اند، آیا در این مورد، دیه مذکور با قاعده کلیه تطبیق و محسوب می شود و یا دیه قید شده در مورد همین عضو ملاک عمل می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا دیه ترک خوردن قسمتی از استخوان عضوی که دیه مقدّر دارد، با دیه شکستگی (قلم شدن) آن یکی است؟ اگر مساوی نیست، دیه آن چگونه محاسبه می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا دیه ترک خوردن قسمتی از استخوان عضوی که دیه مقدّر دارد، با دیه شکستگی (قلم شدن) آن یکی است؟ اگر مساوی نیست، دیه آن چگونه محاسبه می شود؟
- [سایر] تفسیر بعضی از آیات را که برای فهم دیگر آیات مفید و راهگشاست، بیان کنید .
- [آیت الله بهجت] 2) آیا دیه شکستگی یک بند از استخوان انگشت دست، خمس دیه همان بند می باشد یا خمس دیه ی انگشت دست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . دیه اعضا و جراحات وارده بر زن تا به مقدار ثلث دیه مرد نرسیده با مرد مساوی است، و به مقدار ثلث دیه مرد که رسید، دیه زن نصف دیه مرد است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] دیه میّت به ورثه وی میرسد ولی برادر و خواهر مادری از دیه سهمی ندارند، چنانچه در مسأله 2798 گذشت.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی بچهای را طوری بزند که دیه واجب شود، دیه مال طفل است و اگر مرده باید به ورثه او بدهد و چنانچه مثلاً پدر بچه به قدری او را بزند که بمیرد، دیه او را ورثه دیگرش میبرند و به خود پدر از دیه چیزی نمیرسد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] دیه چند چیز مثل دیه کشتن است که مقدار آن در مسأله پیش گفته شد: اوّل: آن که دو چشم کسی را کور کند یا چهار پلک چشم او را از بین برد و اگر یک چشم او را کور کند، باید نصف دیه کشتن را بدهد و در هر پلک چشم هم 14 دیه گرفته میشود. دوم: دو گوش کسی را ببرد یا کاری کند که هر دو گوش او کر شود و اگر یک گوش او را ببرد یا کر کند باید نصف دیه کشتن را بدهد، دیه نرمه هر گوش ثلث دیه آن گوش است. سوم: تمام بینی یا نرمه بینی کسی را ببرد. چهارم: زبان کسی را از بیخ ببرد و اگر مقداری از آن را ببرد باید به نسبت حروف بیست و هشتگانه که به جهت قطع زبان از بین رفته دیه بدهد، مثلاً اگر یک حرف را نتواند بگوید 128 دیه و اگر دو حرف نتواند 228 و … و نسبت به چهار حرف فارسی نیز بر طبق نظر حاکم شرع دیه گرفته میشود. و در کسی که لال است اگر تمام زبان را ببرد ثلث دیه را باید بدهد و اگر مقداری از زبان لال را ببرد باید به نسبت مساحت قطع شده از زبان از دیه لال را بدهد، بنابراین دیه قطع نصف زبان لال 12*13) 16) و دیه قطع ثلث زبان لال13*13) 19) خواهد بود. پنجم: تمام دندانهای کسی را از بین ببرد و دیه هر کدام از دوازده دندان جلوی دهان 5 صدم دیه کامل و دیه هر یک از شانزده دندان عقب 2 / 5 صدم دیه کامل است. ششم: هر دو دست کسی را از بند جدا کند و اگر یک دست را از بند جدا کند باید نصف دیه کشتن را بدهد. هفتم: ده انگشت کسی را ببرد و دیه هر انگشت، 110 دیه کشتن است. هشتم: هر دو پستان زنی را یا مردی را ببرد و اگر یکی از آنها را ببرد، باید نصف دیه کشتن را بدهد. نهم: هر دو پای کسی را تا مفصل یا همه ده انگشت پا را ببرد و دیه هر انگشت پا 110 دیه کشتن است. دهم: تخمهای مردی را از بین ببرد. یازدهم: طوری به کسی آسیب برساند که عقل او از بین برود. دوازدهم: به کسی صدمهای بزند که دیگر بوی خوب و بد را نفهمد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . تشریح مرده مسلمان حرام است اگر چه برای یاد گرفتن باشد و قطع اعضاء آن دیه دارد ولی تشریح مرده غیر مسلمان جایز است و دیه ندارد.
- [امام خمینی] در موردی که حفظ جان مسلمانان موقوف بر تشریح مسلمان است بعید نیست دیه نداشته باشد گرچه احتیاط در دیه است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان کاری کند که زن حامله سقط کند، گناه کرده است و اگر آن جنین محکوم به اسلام باشد، دیه آن به شرح زیر میباشد: اوّل: اگر جنین به صورت (نُطْفه) باشد، دیه آن بیست مثقال شرعی طلای سکّهدار است. دوم:اگر به صورت (عَلَقه) (خون بسته شده) باشد، دیه آن چهل مثقال شرعی طلای سکّهدار است. سوم:اگر به صورت (مُضْغه) (یک پاره گوشت) باشد، دیه آن شصت مثقال شرعی طلای سکّهدار است. چهارم:اگر به صورت استخوان شده باشد، دیه آن هشتاد مثقال شرعی طلای سکّهدار است. پنجم:اگر روی استخوان گوشت روییده و صورت بندی شده باشد، ولی هنوز روح نداشته باشد، دیه آن یکصد مثقال شرعی طلای سکّهدار است. ششم:اگر روح در آن دمیده شده باشد، چنانچه جنین پسر باشد، دیه او یک هزار مثقال شرعی طلای سکّهدار است و اگر دختر باشد، دیه او پانصد مثقال شرعی طلای سکّهدار است و در این صورت بنابر احتیاط، کفّاره قتل نیز بر عهده ساقط کننده میآید.
- [آیت الله خوئی] دیة چند چیز مثل دیة کشتن است که مقدار آن در مسألة پیش گفته شد. (اوّل): آنکه دو چشم کسی را کور کند، یا چهار پلک چشم او را از بین ببرد و اگر یک چشم او را کور کند، باید نصف دیة کشتن را بدهد. (دوّم): دو گوش کسی را ببرد یا کاری کند که هر دو گوش او کر شود و اگر یک گوش او را ببرد یا کر کند، باید نصف دیة کشتن را بدهد و اگر نرمة گوش او را ببرد احوط این است که با او صلح نماید. (سوّم): تمام بینی یا نرمة بینی کسی را ببرد. (چهارم): زبان کسی را از بیخ ببرد و اگر مقداری از آن را ببرد باید به نسبت مخارج حروفی که جهت قطع زبان از بین رفته است ملاحظه نمایند و دیه تمام را نسبت به مخارج حروف تقسیم کنند و نسبت آن مقدار را بدهد و اولی این است که با مقداری که در ملاحظة مساحت یعنی نصف یا ثلث یا ربع و مانند اینها واجب میشود ملاحظه نموده هرکدام بیشتر است آن را بدهد. (پنجم): تمام دندانهای کسی از بین برود و درصورتی که بعضی از دندانها از بین ببرود درصورتی که صاحب دندان مرد باشد باید برای هر دندانی از دندانهای جلو که دوازده عدد است پانصد درهم دیه بدهد و برای هر یک از دندانهای دیگر که هیجده عدد است دویست و پنجاه درهم بدهد و اگر زن باشد دیة آن تا به مقداری که به ثلث دیه نرسد با دیة مرد مساوی است و درصورتی که به ثلث برسد دیة دندانهای او نصف دیة دندانهای مرد است. (ششم): هر دو دست کسی را از بند جدا کند و اگر یک دست را از بند جدا کند، باید نصف دیة کشتن مثل او را بدهد. (هفتم): ده انگشت کسی را ببرد و دیة انگشت ابهام ثلث دیة دست و دیة سایر انگشتها سدس است و دیه در زن اگر به ثلث برسد نصف دیة مرد است. (هشتم): هر دو پستان زنی را ببرد و اگر یکی از آنها را ببرد، باید نصف دیة کشتن او را بدهد. (نهم): هر دو پای کسی را تا مفصل یا همة ده انگشت پا را ببرد و دیة انگشت پا مثل دیة آن انگشت از دست است. (دهم): تخمهای مردی را از بین ببرد. (ی ازدهم): طوری به کسی آسیب برساند که عقل او از بین برود. و اگر پشت کسی را طوری بشکند که دیگر درست نشود باید تمام دیه را بدهد اگرچه احوط این است که رجوع به صلح شود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زن حامله از روی عمد کاری کند که جنین او سقط شود، باید دیه آن را به تفصیلی که بیان شد به وارث طفل بپردازد و خود او از این دیه ارث نمیبرد و اگر ورثه جنین او را عفو کنند، دیه ساقط میشود، ولی در جنینی که روح در آن دمیده شده، بنابر احتیاط کفّاره قتل بر او واجب است.
- [آیت الله بروجردی] اگر کسی بچّهای را طوری بزند که دیه واجب شود، دیه مال طفل است و اگر مرده باید به ورثهی او بدهد و چنانچه مثلاً پدر بچّه به قدری او را بزند که بمیرد، دیهی او را ورثهی دیگرش میبرند و به خود پدر از دیه چیزی نمیرسد.