احراز
اِحراز به معنی «در حرز قرار دادن چیزی» و نیز به معنی علم پیدا كردن می باشد.
نسبت به شک در احراز بعضی از شرایطِ لازم برای نماز، یا شک در انجام بعضی از افعال نماز، چه طور باید رفتار کنیم؟
اگر شک بعد از گذشتن عمل باشد، اعتنا نکند و اگر تجاوز نکرده باشد، آن را به‌جا آورد.
اگر شک بعد از گذشتن عمل باشد، اعتنا نکند و اگر تجاوز نکرده باشد، آن را به‌جا آورد.
عنوان سوال:
نسبت به شک در احراز بعضی از شرایطِ لازم برای نماز، یا شک در انجام بعضی از افعال نماز، چه طور باید رفتار کنیم؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا قطع رابطه با مادر جهت افعال و رفتار آزار دهنده مادر، جایز است؟
- 1) آیا سبقت عمدی در افعال نماز جماعت موجب فرادی شدن نماز است؟
- اگر کسی شک دارد کثیرالشّک است یا خیر، نسبت به مواردی که شک میکند، چه وظیفهای دارد؟
- نمازگزار در جایی از نماز شک میکند و در حالی که شک دارد، به امید اینکه بتواند به یقین برسد، نماز خود را ادامه میدهد:
- کسی که در نماز دائماً شک میکند، چه باید بکند؟
- با توجه به اینکه اقشار مختلف جامعه (اعمِّ از لاابالی و غیره) به پول دست میزنند، لازم است نسبت به آن احتیاط شود؟
- اگر کسی در یادگرفتن احکامِ شک، کاهلی کرده باشد و در صورت بروز شک، نماز خود را اعاده نماید، آیا نمازش صحیح است؟
- شک در رکعات نماز دو و سه رکعتی که به جماعت خوانده می‌شود، آیا مبطل نماز جماعت است؟
- اگر کسی در تعداد سجدههای نماز شک کند، چه وظیفهای دارد؟
- کسی که در رکعات نماز شک میکند و بعد از مقداری تأمّل، شکّ او تبدیل به گمان می‌شود و بعد از آن، تبدیل به شکّ دیگری میگردد، کدام یک از شکّ اوّل و گمان بعد از آن و شکّ دوّم را باید ملاک عمل خود قرار دهد؟ (مثلاً شک بین سه و چهار میکند و بعد گمان به چهار رکعت پیدا میکند و بعد گمانش تبدیل به شک بین دو و چهار می‌شود)؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی نسبت به شرایط لازم در مرجع تقلید خود دچار شک شود، چه باید بکند؟
- [آیت الله بهجت] آیا قطع رابطه با مادر جهت افعال و رفتار آزار دهنده مادر، جایز است؟
- [آیت الله بهجت] آیا متابعت از امام جماعت در افعال و اذکار نماز، لازم است؟
- [سایر] آیا رفتار و افعال عارف می تواند بر حالت قبض یا بسط او تأثیر بگذارد؟ یعنی آنها را عوض کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] همان طور که مستحضرید برای اماره فراش، احراز و اثبات وقوع نزدیکی در مورد زوجین لازم نیست. آیا احراز وطی برای جریان اماره فراش در وطی به شبهه در مورد جریان اماره فراش نسبت به وطی به شبه نیز نیازی به احراز و اثبات نزدیکی نیست، یا از آن جا که نزدیکی به شبهه خلاف اصل است، باید احراز شود؟ یعنی آیا اجرای اماره فراش در وطی به شبهه (مثلا) متوقّف بر اقرار و اعتراف واطی به نزدیکی است؟
- [آیت الله خوئی] در غسل ترتیبی، نسبت به طرف چپ، فراغ چه وقت است، که موقع شک در شرایط و اجزاء، وصول آب و عدم آن، اعتنا به شک نکند؟ بیان فرمائید.
- [آیت الله بروجردی] شخصی حالی دارد که در اکثر نمازهای یومیّه گاهی در رکعت و گاهی در افعال و اقوال و بعضی اوقات در نیّت و طُمأنینه و گاهی در چیزی که اصلاً سابقه شک نسبت به آن نداشته، شک میکند، به طور کلّی کم نمازیست که خالی از شک باشد و لکن طوری نیست که شکّش سه دفعه در مورد معیّن دریک یا سه نماز واقع شود که کثیر الشک نسبت به همان مورد شود. و هم چنین اگر ظن به عدم إتیان یا به عدم صحّت داشته باشد به همین کیفیّت مذکوره، آیا تکلیفش چیست؟ و چنان چه حکم کثیر الشک را داشته باشد نسبت به چه مورد است؟
- [سایر] علم الهی نسبت به افعال انسانها چگونه است یعنی خدا می داند که انسانی عاقبتش جهنمی خواهد بود؟ پس چرا او را در بدو خلقت مجازات نمی کند و آیا خدا به افعال بندگان علم اجمالی دارد یا تفصیلی؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا اجرای مجازات های اسلامی نسبت به فرد تازه به بلوغ رسیده (دختر 9 ساله و پسر 15 ساله) منوط به احراز رشد عقلانی آنها می باشد؟
- [آیت الله بهجت] نسبت به برخی از روستاها، شبهه ی وقفیت وجود دارد، تکلیف اهالی آن روستا چیست و در صورت احراز وقفیت، اهالی چه باید بکنند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- نماز جمعه در زمان حضور و در زمان غیبت امامعلیه السلام واجب تخییری است که به جای نماز ظهر خوانده می‌شود و آن دو رکعت است مثل نماز صبح و تمام شرایط عمومی نماز صبح را دارد حتّی حمد و سوره آن باید بلند خوانده شود ولی در آن دو قنوت مستحب است یکی قبل از رکوع رکعت اوّل و دیگری بعد از رکوع رکعت دوّم و نیز مستحب است در رکعت اوّل سوره جمعه و در رکعت دوّم سوره منافقین خوانده شود. و ظن و سهو و شک در آن، حکم ظن و سهو و شک در نماز صبح را دارد. شرایط نماز جمعه:
- در نماز مستحبّی خواندن سوره لازم نیست، گرچه آن نماز به واسطه نذر کردن واجب شده باشد، ولی در بعضی از نمازهای مستحبّی مثل نماز وحشت که سوره مخصوصی دارد، اگر بخواهد به دستور آن نماز رفتار کرده باشد، باید همان سوره را بخواند.
- در سجده واجب قرآن می‌شود بر چیزهای خوراکی و پوشاکی سجده کرد، و نیز سایر شرایط سجده را که در نماز است، لازم نیست مراعات کند، بلکه فقط باید پیشانی روی زمین قرار گیرد.
- اگر خونی ببیند و شک کند که خون حیض است یا استحاضه، چنانچه شرایط حیض را داشته باشد باید حیض قرار دهد.
- جایی را که شک دارد از ظاهر بدن است یا از باطن، شستن آن لازم نیست.
- اگر شک دارد که سجده سهو بر او واجبشده یا نه، لازم نیستبه جا آورد.
- اگر کسی بداند غسل یا کفن یا نماز یا دفن میّت را باطل انجام دادهاند باید دوباره انجام دهد ولی اگر گمان دارد که باطل بوده یا شک دارد که درست بوده یا نه، لازم نیست اقدام نماید.
- مرد در ازدواج موقّت میتواند مدّت را ببخشد و بخشیدن او به منزله طلاق است، ولی شرایط طلاق را ندارد و لازم نیست مثلاً در ایّام پاکی باشد.
- اگر زن نداند استحاضه او چه قسم است، لازم نیست خود را وارسی نماید. پس اگر بداند سابقاً کدامیک از سه قسم بوده، به وظیفه همان قسم رفتار نماید، والاّ اگر شک دارد بنا را بر اقل بگذارد، مثلاً اگر نداند استحاضهاش قلیله است یا غیر آن، به وظیفه قلیله عمل کند. و عباداتش صحیح است گرچه بعد بفهمد وظیفه واقعیش غیر آن بوده است.
- اگر در بین نماز شک کند وضو گرفته یا نه، نماز او صحیح است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] کسی که در نماز مخصوصی مثلاً در نماز ظهر زیاد شک میکند، اگر در نماز دیگر مثلاً در نماز عصر شک کند، باید به دستور شک رفتار نماید.
- [آیت الله خوئی] کسی که در نماز مخصوصی مثلًا در نماز ظهر زیاد شک میکند، اگر در نماز دیگر مثلًا در نماز عصر شک کند، باید بهدستور شک رفتار نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که در نماز مخصوصی مثلاً در نماز ظهر زیاد شک میکند اگر در نماز دیگر مثلاً در نماز عصر شک کند، باید به دستور شک رفتار نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که در نماز مخصوصی مثلاً در نماز ظهر زیاد شک می کند اگر در نماز دیگر مثلاً عصر شک کند ، باید به دستور شک رفتار نماید .
- [آیت الله سیستانی] کسی که همیشه در نماز مخصوصی مثلاً در نماز ظهر زیاد شک میکند ، به طوری که کثرت شک از مختصات آن شمرده می‌شود ، اگر در نماز دیگر مثلاً در نماز عصر شک کند باید به دستور شک رفتار نماید .
- [آیت الله سیستانی] اگر امام جماعت در شماره رکعتهای نماز شک کند ، مثلاً شک کند که سه رکعت خواند یا چهار رکعت ، چنانچه مأموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است ، امام باید نماز را تمام کند ، وخواندن نماز احتیاط لازم نیست . و نیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است ، و مأموم در شماره رکعتهای نماز شک کند ، باید به شک خود اعتنا ننماید . وهمچنین است شک هر یک از آن دو در افعال نماز ، مانند شک در عدد سجده . 6 شک در نماز مستحبّی :
- [آیت الله مکارم شیرازی] شک در افعال نماز مستحب با نماز واجب فرق ندارد، مثلاً اگر شک در حمد یا رکوع کند چنانچه محل آن نگذشته است باید به جا آورد و اگر محل آن گذشته است اعتنا نکند.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که در کارهای وضو و شرایط آن مثل پاک بودن آب و غصبی نبودن آن خیلی شک میکند، نباید به شک خود اعتنا کند و باید مطابق معمول مردم رفتار کند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر امام جماعت در شماره رکعتهای نماز شک کند؛ مثلا شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت؛ چنانچه ماموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است؛ امام باید نماز را تمام کند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست. و نیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است و ماموم در شماره رکعتهای نماز شک کند؛ باید به شک خود اعتنا نکند و بلکه در افعال نماز نیز شک امام با حفظ ماموم به طور یقین و بالعکس اعتبار ندارد. 6 - شک در نماز مستحبی:
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که در نماز مخصوصی مثلاً در نماز ظهر زیاد شک می کند اگر در نماز دیگر مثلاً در نماز عصر شک کند باید به دستور شک رفتار نماید.