وسواسی
شخصی كه زياد شك می‌كند.
شکّ، ظنّ و یقین وسواسی تا چه حد معتبر است؟ آیا در صورت یقین به متعارف بودن آن، باز هم بی‌اعتبار است؟
شکّ و ظنّ وسواسی اعتبار ندارد و چون یقین او هم تخیّلی بیش نیست، اعتبار ندارد و باید به شکّ و ظنّ و یقین خود اعتنا نکند.
شکّ و ظنّ وسواسی اعتبار ندارد و چون یقین او هم تخیّلی بیش نیست، اعتبار ندارد و باید به شکّ و ظنّ و یقین خود اعتنا نکند.
عنوان سوال:
شکّ، ظنّ و یقین وسواسی تا چه حد معتبر است؟ آیا در صورت یقین به متعارف بودن آن، باز هم بی‌اعتبار است؟
پاسخ:
شکّ و ظنّ وسواسی اعتبار ندارد و چون یقین او هم تخیّلی بیش نیست، اعتبار ندارد و باید به شکّ و ظنّ و یقین خود اعتنا نکند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- بنده در تطهیر محل بول و غائط شک میکنم و خانواده من را وسواسی میدانند ، وظیفهام چیست؟
- نمازگزار در جایی از نماز شک میکند و در حالی که شک دارد، به امید اینکه بتواند به یقین برسد، نماز خود را ادامه میدهد:
- در جایی که میفرمائید وسواسی یا کثیرالشّک به شک یا وسوسه خود اعتنا نکند، منظور چیست؟ آیا اگر همیشه بنا را بر نفع خود بگذارد درست است یا آن شک و وسوسه را هر چند به نفع خود باشد باید اهمیّت ندهد؟
- مسافری که شک در رسیدن به حد شرعی یا ترخص دارد، حکم نماز و روزهاش چگونه است؟
- اگر یکی از شکهای مبطل برای انسان ایجاد شود، ولی پس از چند لحظه انسان به طرفی یقین کند. آیا نماز او به خاطر شک باطل میشود؟
- اگر شخص مسافر شک کند که مسافرت او به حد شرعی رسیده یا خیر، آیا میتواند روزه خود را افطار کند یا باید تا حصول اطمینان از مسافت شرعی به روزه خود ادامه دهد؟
- شخصی با یقین به اینکه وقت نماز شده است، وارد نماز میشود؛ ولی در بین نماز شک میکند که وقت نماز شده یا نه، در این جا چه وظیفهای دارد؟
- در رسالهی توضیح المسائل خواندم: (کسی که استبراء نکرده یا نمیداند استبراء کرده یا نه و رطوبتی ببیند و شک کند پاک است یا نه، اگر به جهتی مانند گذشتِ مدتی از بول کردنش یقین کند بول در مجرا نمانده، پاک می‌باشد و وضو را هم باطل نمیکند.) حال بیان فرمائید مدّت مذکور چه مقدار است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] آیا یقین فرد وسواسی در حکم شک می باشد؟
- [سایر] چه تفاوتی میان ظنّ غیر معتبر و شک در مباحث فقهی وجود دارد؟
- [آیت الله بروجردی] حکم ظن در رکعات نماز چیست، معتبر است مطلقاً یا در بعض صور؟
- [آیت الله بروجردی] حکم ظن در افعال نماز چیست، معتبر است یا نه؟ و در صورت عدم اعتبار در مواردی مثل ظن به اتیان سجدتین، آیا بنا را بر أقّل بگذارد یا اکثر؟
- [سایر] در ارتباط پنهانی حد متعارف رابطه چقدر است ؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که نمیداند حالتی که در نماز برای او پیدا شده است، حالت شک است یا ظن و گمان، باید به احکام شک رفتار کند یا به احکام ظن و گمان؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] درباره قاعده درء بفرمایید: 1 آیا این قاعده اختصاص به باب حدود دارد، یا شامل ابواب قصاص، دیات و تعزیرات نیز می شود؟ 2 معیار در عدم اجرای حد چیست؟ آیا شکّ در حلیّت، توهّم جواز عمل، صِرف ظنّ به اباحه، (و لو ظنّ غیر معتبر) یا عدم علم به حرمت معیار است؟ 3 محلّ عروض شبهه در قاعده درء کیست؟ قاضی، مرتکب عمل، یا هر دو؟ 4 آیا شبهات موضوعیّه، حکمیّه، شبه عمد و غیر عمد، إکراه، إجبار، نسیان و مانند آن مشمول این قاعده می شود? 5 در فرض شمول شبهات حکمیّه، آیا بین جاهل قاصر و مقصّر تفاوتی وجود دارد؟
- [آیت الله وحید خراسانی] حکم ظن در عدد اشواط طواف مستحبی حکم شک را دارد یا خیر
- [آیت الله سبحانی] آیا اسقاط خیار، عیب خارج از حد متعارف را نیز شامل می شود؟
- [آیت الله سیستانی] آیا رعایت موالات میان شوط های سعی معتبر است؟ و حد آن چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- وسواسی که برای تطهیر، زیادتر از متعارف آب استعمال میکند، علاوه بر گناه وسواسی که دارد مبذّر نیز می‌باشد و گناه آن را نیز دارد.
- یکی از مهلکات که مفاسدی بر آن مترتّب میشود و غالباً گناهانی را در بر دارد، وسواس است، و چون وسوسه برای وسواسی یک رذیله است، از نظر ما حرام و مبارزه با آن از اوجب واجبات است، و فرقی نیست که در طهارت و نجاست باشد یا در عبادات، در اعتقادات باشد یا در اعمال، در حقّ اللَّه باشد یا در حقّالنّاس، در کارهای عبادی باشد یا در کارهای اجتماعی. و خلاصه کلام اینکه حالت افراطگری و وسواسی در هرچه باشد، حرام و باید با آن مبارزه شود تا ریشهکن شود، و علامت آن این است که زیاد شک کند و یا زود یقین کند و از متعارف مردم در شک و یقین بیرون باشد، و همین مقدار که از حالت متوسّط که در میان مردم در کارها متعارف است بیرون رفت و حالت افراط یا تفریط در کارها پیدا کرد، وسواسی است و باید دست از آن حالت بردارد و بر طبق آن حالت عمل نکند.
- ظن و شک و سهو در نماز عید فطر و قربان حکم ظن و شک و سهو در نمازهای مستحبّی را دارد.
- کسی که نمیداند حالتی که برایش پیدا شده شک است یا ظن، باید به احکام شک عمل کند.
- افراد وسواسی که زود اطمینان به نجاست چیزی پیدا میکنند، یا هنگام آب کشیدن چیزی به آسانی اطمینان پیدانمیکنند نباید به اطمینان خود اعتنا کنند بلکهباید بهطور متعارف عمل کنند و اعتنای اینگونه افراد به گمان بلکه به اطمینان خود حرام است و اعمال غیر متعارف آنها موجب خسران دنیا و آخرت است.
- اگر مستأجر در پرداخت مال الاجاره از حدّ متعارف تأخیر کند، اجاره دهنده میتواند اجاره را به هم بزند.
- اگر یکی از دو طرف در پرداخت مال المصالحه از حدّ متعارف تأخیر کند دیگری میتواند صلح را به هم بزند.
- اگر مخارج حجّ زیادتر از حدّ متعارف باشد و انسان بتواند بدون مشقّت آن را تهیه کند حجّ بر او واجب است.
- هیچکدام از علوم غریبه حجّیت ندارد و چیزی بهواسطه آن اثبات نمی‌شود، گرچه بهواسطه آنها یقین حاصل شود، زیرا یقینی حجّت است که از راه متعارف پیدا شود.
- ظنّ و گمان در نمازهای واجب و مستحب حکم یقین را دارد و باید بر طبق گمان عمل کند چه در رکعات نماز باشد و چه در اجزای نماز، مثلاً اگر شک کند که یک رکعت خوانده است یا دو رکعت، و گمان او بر دو رکعت است باید بنا را بر دو بگذارد، چه در نمازهای دو رکعتی باشد و چه در نمازهای سه رکعتی و چهار رکعتی، و نیز اگر شک کند رکوع کرده یا نه و گمان دارد که رکوع کرده است باید سجده رود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اول ماه با پیشگویی منجّمین ثابت نمی‌شود ولی اگر از گفته آنان یقین یا اطمینان برای خود انسان یا نوع مردم حاصل شود باید به آن عمل نماید، البته اگر اطمینان شخصی بر خلاف اطمینان متعارف مردم باشد معتبر نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر شخصی در هنگام شستشو بیش از حد متعارف آب مصرف کند و پیش از غسل شک کند که چون آب زیاد مصرف کرده حمامی به غسل کردن او راضیست یا نه، غسل او بنا بر احتیاط مستحب باطل است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر کسی در موقع غسل بیش از حد متعارف آب مصرف نماید و شک داشته باشد که آیا حمامی راضی است یا نه، غسل او باطل است مگر این که پیش از غسل از حمامی اذن بگیرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] احکامی که درباره شک و سهو و ظن در نمازهای واجب روزانه گفته شد، در سایر نمازهای واجب نیز عیناً وجود دارد، مثلاً اگر در نماز آیات شک کند که یک رکعت خوانده یا دورکعت چون شک او در نماز دو رکعتی است نماز باطل می شود، همچنین سایر احکام شک و سهو و ظن.
- [آیت الله سیستانی] انسان وسواس که در آب کشیدن چیز نجس یقین پیدا نمیکند ، اگر به همان نحوی که افراد متعارف آب میکشند رفتار نماید کفایت میکند . 12 رفتن خون متعارف :
- [آیت الله اردبیلی] تشریفات منزل و زندگی و هزینه اِیاب و ذهاب و میهمانیهای انسان و خانواده او، اگر از حدّ متعارف و شأن او بیشتر نباشند، خُمس ندارند و اگر از حدّ متعارف و شأن او بیشتر باشند، باید خُمس زاید بر متعارف را بپردازد و شأن افراد به حسب زمانها و شهرها و اوضاع معیشت عمومی مردم متفاوت می‌باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که نمی داند حالتی که برای او پیدا شده است شک است یا ظن باید به احکام شک عمل کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که نمیداند گمانش به یک طرف بیشتر است یا هر دو طرف در نظر او مساوی است باید به دستور شک عمل کند گرچه عمل به شک و ظن نماید بهتر است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر میداند چیزی به اعضای وضو چسبیده ولی شک دارد که از رسیدن آب جلوگیری میکند یا نه، باید آن را برطرف کند، یا آب را به زیر آن برساند. لازم به ذکر است که معیار در شک در وجود مانع یا مانع بودن چیزی که در محل وضو است، متعارف مردم می‌باشد، پس اگر متعارف مردم در جایی شک نمیکنند ولی برای کسی شک ایجاد شود، به شک خود اعتنا نمیکند.
- [آیت الله جوادی آملی] .جمله های اذان، نیز اقامه باید متصل به هم باشند و اگر فاصله بین آنها بیش از حدّ متعارف بود, باید دوباره از اول شروع شود.