حکم ظن
احکام ظن، احکام اصولی مربوط به ظنّ به حکم شرعی می‌باشد.
حکم ظن در رکعات نماز چیست، معتبر است مطلقاً یا در بعض صور؟
اقوی آن است که ظن در رکعات نماز به حکم یقین است مطلقاً، در نماز دو رکعتی باشد یا سه رکعتی یا چهار رکعتی و در رکعتین اُولیَین باشد، یا اخیرتین، اگر چه احوط در اُولیَین اعاده نماز است بعد از اتمام به مظنّه.
اقوی آن است که ظن در رکعات نماز به حکم یقین است مطلقاً، در نماز دو رکعتی باشد یا سه رکعتی یا چهار رکعتی و در رکعتین اُولیَین باشد، یا اخیرتین، اگر چه احوط در اُولیَین اعاده نماز است بعد از اتمام به مظنّه.
پاسخ:
اقوی آن است که ظن در رکعات نماز به حکم یقین است مطلقاً، در نماز دو رکعتی باشد یا سه رکعتی یا چهار رکعتی و در رکعتین اُولیَین باشد، یا اخیرتین، اگر چه احوط در اُولیَین اعاده نماز است بعد از اتمام به مظنّه.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- حکم ظن در افعال نماز چیست، معتبر است یا نه؟ و در صورت عدم اعتبار در مواردی مثل ظن به اتیان سجدتین، آیا بنا را بر أقّل بگذارد یا اکثر؟
- در بعض از رسائل عملیّه فتوی داده اید به این که ظن در افعال نماز حکم یقین را دارد و در بعض از آنها فرمودهاید: احتیاط کنند و کتباً از حضرت آیة الهی سؤال شده، جواب مرقوم فرمودهاید: حکم یقین را دارد، آن چه رأی مبارک است صریحاً بیان فرمایید؟
- ظن در نماز در حکم یقین است یا نه؟ مثل این که: در وقت نماز ظهر، یا عصر ظن پیدا نماید که نماز ظهر، یا عصر را خوانده است، آیا اکتفا می‌شود به آن یا نه؟ آیا حکم به خواندن کند یا نه؟ و ظن در افعال وضو و غسل و تیمّم و تطهیر و غیره در حکم علم است یا خیر؟ و هم چنین ظن بعد از آن ها؟
- مظنّه در نماز که حکم علم را دارد منحصر در رکعات است، یا درافعال و اقوال نیز حکم علم در آنها جاری است؟
- فدوی سر عمله جادّه هستم، همه روزه از خانه و وطن خود بیرون میروم، بعض روزها قصدم رفتن دو فرسخی است، بعض روزها قصد میکنم بروم سَرِ چهار فرسخی و همان روز بر گردم، بعض روز هم سَرِ چهار فرسخی شب میمانم، در تمام سال کارم این است، تکلیف نماز و روزه فدوی چیست؟
- ملوّث ساختن بعض طیور غیر مأکول اللحم مساجد را به فضلات، اسباب زحمت و اشکال نماز گزاران شده و جلوگیری و تطهیر حرج است، تکلیف چیست؟
- اشخاصی که قطع یا ظن قوی و یا احتمال قوی حاصل کنند به این که متولّی وقف عام یا خاص خیانت در کل یا بعض منافع وقف میکند و به مصارفش نمیرساند و لیکن ترافع در نزد حاکم شرع نشده که خیانتش بر حاکم ثابت شود، یا حکم به عزل یا ضم امین به او نماید، اجاره کردن چنین ملک وقفی از متولّی مزبور چه صورت دارد؟
- هرگاه شخصی کثیر الشک باشد در مطلق کارها، از نماز و روزه و وضو و غسل و ازاله نجاست و معاملات، شک او اعتباری دارد، یا در بعض آن ها؟
- در صورتی که میت وصیت به بعض حبوه برای غیر من له الحبوه نماید، یا وصیت به اعیان حبوه بنماید برای استیجار نماز و روزه، در این صورت وصیت نافذ است چه در اعیان حبوه و چه در غیر آن از ثُلث - خصوصاً با فرض این که صغیر حبوه میبرد - یا خیر؟
- بعض اشخاص هستند که از اهل دِه میباشند و در شهر کسب دارند و از دِه آنها - که وطن آنهاست - تا شهر، هشت فرسخ یا زیادتر است و درشب شنبه تا شب جمعه میآیند به شهر برای کسب یا بنّایی یا کار دیگر، باز شب جمعه به دِه خود بر میگردند، باز روز شنبه میآیند به شهر، تکلیف ایشان درباب نماز و روزه چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] چه تفاوتی میان ظنّ غیر معتبر و شک در مباحث فقهی وجود دارد؟
- [آیت الله وحید خراسانی] ایا موالات در تمام اشواط سعی معتبر است و یا اختصاص به بعض دارد
- [آیت الله مظاهری] شکّ، ظنّ و یقین وسواسی تا چه حد معتبر است؟ آیا در صورت یقین به متعارف بودن آن، باز هم بیاعتبار است؟
- [سایر] آیا تعداد رکعات نماز در قرآن آمده است؟
- [آیت الله بهجت] در رساله عملیّه حضرتعالی، مسأله 243 آمده است: در وضو اگر از پایین به بالا بشوید و به همان شستن اکتفا کند، بلکه مطلقا در بعضی موارد وضو باطل است، مراد از "بعض موارد" چیست؟
- [آیت الله سبحانی] حکم ظن در اجزای نماز چیست؟
- [آیت الله مظاهری] در نماز شب و هنگام تنگی وقت، خواندن قنوت کامل نماز وتر افضل است، یا تکمیل رکعات نماز؟
- [سایر] اگر نمازمان شکسته باشد و بخواهیم نماز را در جماعت بخوانیم آیا تعداد رکعات نماز باید در نیت مشخص باشد؟
- [آیت الله مظاهری] شک در رکعات نماز دو و سه رکعتی که به جماعت خوانده می‌شود، آیا مبطل نماز جماعت است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] کثیر الشک اگر در رکعات نماز طواف (عمره یا نساء) شک کند چه وظیفه ای دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] ظن و شک و سهو در نماز عید فطر و قربان حکم ظن و شک و سهو در نمازهای مستحبّی را دارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] (کثیرالشک) یعنی کسی که زیاد شک می کند نباید به شک خود اعتنا کند، خواه در عدد رکعات نماز باشد، یا در اجزای نماز، یا شرایط نماز.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه گمان به عدد رکعات و یا افعال در نماز آیات برایش پیدا شود باید به گمان عمل نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] احکامی که درباره شک و سهو و ظن در نمازهای واجب روزانه گفته شد، در سایر نمازهای واجب نیز عیناً وجود دارد، مثلاً اگر در نماز آیات شک کند که یک رکعت خوانده یا دورکعت چون شک او در نماز دو رکعتی است نماز باطل می شود، همچنین سایر احکام شک و سهو و ظن.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مسافری که میداند مسافر است و باید نماز را شکسته بخواند، اگر در عدد رکعات اشتباه کند و به جای دو رکعت، چهار رکعت بخواند، نمازش باطل است.
- [آیت الله سیستانی] کسی که نشسته نماز میخواند ، میتواند به کسی که نشسته نماز میخواند اقتدا کند ، ولی اقتدا کسی که خوابیده نماز میخواند مطلقاً محل اشکال است . چه امام ایستاده باشد ، چه نشسته ، چه خوابیده .
- [آیت الله نوری همدانی] اگر عدد مأمومین بیش ار حد لازم –4نفر- برای نماز جمعه باشد پراکندگی عدّه ای از آنها مطلقاً ضررندارد بشرط آنکه افراد باقیماند از –4نفر- کمتر نباشد .
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر سلام را فراموش کند و پیش از به هم خوردن صورت نماز کاری انجام دهد که نماز را مطلقاً باطل میکند و بعداً یادش بیاید, احتیاط واجب است که نماز را دوباره اقامه کند و سجده سهو, لازم نیست.
- [آیت الله مظاهری] ظنّ و گمان در نمازهای واجب و مستحب حکم یقین را دارد و باید بر طبق گمان عمل کند چه در رکعات نماز باشد و چه در اجزای نماز، مثلاً اگر شک کند که یک رکعت خوانده است یا دو رکعت، و گمان او بر دو رکعت است باید بنا را بر دو بگذارد، چه در نمازهای دو رکعتی باشد و چه در نمازهای سه رکعتی و چهار رکعتی، و نیز اگر شک کند رکوع کرده یا نه و گمان دارد که رکوع کرده است باید سجده رود.
- [آیت الله بهجت] نابینا یا کسی که در زندان است همینقدر که گمان به داخل شدن وقت پیدا کرد، داخل نماز می‌شود؛ ولی احتیاط در این است که نماز را تأخیر بیندازد تا یقین و یا اطمینان و یا گمان قویتر به داخل شدن وقت پیدا کند. و اشخاص دیگر غیر از نابینا و زندانی که بهواسطه ابر و غبار و مانند اینها توانایی بر تحصیل یقین یا علامات معتبر را ندارند، در صورتی که احتمال میدهند دسترسی به چیزی پیدا کنند که بهواسطه آن علم و یا ظن به وقت پیدا میکنند، احتیاط در تأخیر نماز است. ولی اگر بهخاطر تأخیر، خودبهخود علم و یا ظن به وقت پیدا می‌شود، احتمال دارد همینقدر که گمان به وقت پیدا کردند، بتوانند نماز بخوانند، ولی اگر عُسر و حرج نباشد احتیاط در تأخیر نماز است.