دنیا
دنیا: جهان محسوس و مادّی، مقابل آخرت است .
آیا دلائل علمی مانند اثر انگشت، آزمایش خون و روش‌های دیگر علمی که امروزه در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌تواند به عنوان دلیل شرعی محسوب شود؟
از نظر بنده کافی نیست ولی از نظر مشهور اگر برای قاضی علم پیدا شود کفایت می‌کند.
از نظر بنده کافی نیست ولی از نظر مشهور اگر برای قاضی علم پیدا شود کفایت می‌کند.
عنوان سوال:
آیا دلائل علمی مانند اثر انگشت، آزمایش خون و روش‌های دیگر علمی که امروزه در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌تواند به عنوان دلیل شرعی محسوب شود؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا به لباسها و پارچههائی که ممکن است در صندوق هر خانهای موجود باشد و یک سال بدون استفاده از آن بگذرد، خمس تعلّق می‌گیرد؟
- احتراماً خواهشمند است در مورد یک رشته قنات کشاورزی متعلّق به مزرعه .... که در حال حاضر به علّت خشک سالی آب ندارد و مالکین آن عبارتند از اهالی .... که تعدادی نیز از آبادیهای دیگر از این قنات و مزرعه سهم دارند و قنات فوق بسیار قدیمی و سابقه دار است. آیا فردی غیر مالک به دلیل نداشتن آب قنات می‌تواند قسمتی از قنات فوق را تخریب و پُر نماید تا بتواند از زمین آن سوء استفاده نماید، نظر به این که مالکین این قنات افرادی صغیر و کبیر و پیر زن و پیر مرد از کار افتاده و حتّی مهریه زنان از قدیم و جدید میباشد.
- اینجانب کارمندی هستم 44 ساله با همسری خانه دار و دو فرزند ذکور که یکی در سال آخر دبیرستان تحصیل می‌کند و دیگری یک سال کوچکتر است. به دلیل اجاره نشین بودن و این که تنها منبع درآمدم حقوق کارمندی بود که به سختی مخارج روزمرّه تأمین مینمایم، و تا کنون موفّق به انجام فریضه حجّ نگردیدهام و در حال حاضر قطعه زمینی به ارزش تقریبی شش میلیون تومان دارم و قطعه زمینی نیز ب طور مشترک با برادرم به ارزش تقریبی دو میلیون تومان دارم که برای فرزندانم اختصاص دادهام و از ارثی که از پدر و مادرم به من رسیده، اکنون موفّق به خرید یک باب منزل یک طبقه گردیدهام که مبالغی نیز بابت آن مقروض میباشم و ماشین و مغازه و چیز دیگری ندارم و پدرم در وصیّت نامه خود من را به عنوان نایب حجّ خود تعیین کردهاند.
- در مناسک آمده است زن محرم می‌تواند از زیور آلاتی که قبلاً داشته استفاده نماید. آیا نشان دادن آنها به شوهر یا محارم دیگر، در حال احرام، جایز است یا حرام؟
- جوانی 32 ساله هستم که خیلی وقت است دچار شدیدترین وسوسهها و شکها شدهام به طوری که نه از جنبه عقل میتوانم استفاده نمایم و نه از اخلاق و ملکات فاضله، به طوری که میشود گفت که اصلاً درست در مقابل فضائل اخلاقی قرار گرفتهام، به کتاب چهل حدیث حضرت امام خمینی (ره) خیلی دلبستگی دارم امّا هرگز مطالب آن را به طور کامل نمیتوانم بفهمم، طوری است که هر وقت طرف کتابها میروم کتاب حضرت امام بیش از قرآن در نظرم هست و این صفات زشت وسوسه روز به روز هم قوّت می‌گیرد، حدود دو ماه است که صبحها بعد از نماز صبح عادت کردهام که حدود یک ساعت مینشینم و فکر میکنم، از مدّتی که عادت به این کردهام وسوسه و شک شیطانی شدیدتر از قبل ده است، نماز میخوانم و سعی میکنم با حضور قلب بخوانم امّا خجالت میکشم عنوان کنم امّا حضرت عالی میدانید که قضیه از چه قرار است، این روزها احساس میکنم که به خدا هم اعتقادی ندارم، به رسول خدا و به دیگر ائمّه، و هر وقت مراسم روضه خوانی ایشان را میشنوم دچار اضطراب و نگرانی و ناراحتی اعصاب میشوم، احساس میکنم دارم دیوانه میشوم با آنکه برای مظلومیّت ائمّه گریه میکنم و چون من مسلمانم و دلم میخواهد فضائل و مکارم اخلاق داشته باشم قلبم پر از کدورت است فضای ذهنیم تنگ و باریک است و همیشه خیال باف هستم به بندگان خدا هم بد بین هستم و گاهی اوقات در ذهنم احساس میکنم که با بندگان خدا درگیرم این رؤیا را یک واقعیت تلقی میکنم خداوند را قسم میدهم که برای من یک راه چارهای باز کند که من چه کنم؟
- آیا مدیری که در یکی از ارگانهای دولتی کار می‌کند و حقوق اضافه کاری خود را از قسمت مالی زیر مجموعه خود به طور ماهانه دریافت می‌کند، می‌تواند در اواسط ماه و یا مواقع ضروری، مبلغی را از مسئول مالی خود به عنوان قرض دریافت کند و آخر ماه پرداخت نماید؟ و اگر مدیری این کار را انجام دهد حکم آن چیست؟
- با توجّه به اینکه حفظ بقای اسلام از اهمّ واجبات میباشد و در این امر علمای اسلام و مراجع عظیم الشأن وظایف سنگینی در حراست آن دارند و طبق نبوی شریف (اذا ظَهَرَت الْبدَعُ فی اُمِّتی فَلْیُظْهر الْعالمُ علْمَهُ)، به خصوص در این مقطع زمان که دشمنان اسلام به هر وسیلهای برای نابودی و یا تضعیف کردن آن دامن میزنند و نهایت سعی را در مفاسد اخلاقی در کشور اسلامی و در مناطق آن به انحاء و شیوههای مختلف به مقصد خود میرسانند و از مواردی که در مملکت ما رواج پیدا کرده و رو به افزایش است آلات لهو و لعب مطرب و موسیقیبخصوص در این مناطق چهار محال و بختیاری، منطقه فلارد و .... و دیگر مناطق مطربی است معروف به ساز و دهل که در مراسم عقد و عروسی دعوت میکنند و آن را به عنوان رسم و سنّت عرف تقّی میکنند در صورتی که یکی از اقسام مطرب است که تمام مردم را به هیجان در میآورد و زنان و مردان در ملا عام میرقصند و نوامیس مردم در معرض دید قرار میگیرند و هیچ احساس مسئولیّتی در برابر احکام الله نشان نمیدهند و علاوه بر اینکه هزینههای کلانی بیهوده صرف حرام میشود که اگر این مبالغ را در امور خیریه به مصرف برسانند نه معصیّتی صورت می‌گیرد و نه مال بیمورد ضایع میگردد، لذا مستدعی است نظر مبارک را در این مورد ارائه فرمایید.
- در بیمارستان .... به علّت نداشتن بخش اطفال، بعضاً اطفال پسر نهایتاً تا سنّ 12 سال که تحت عمل جرّاحی قرار میگیرند یا به علل دیگر باید بستری شوند و همراه مرد ندارند (بعضاً پدرشان فوت کرده یا بیمار است یا به علّت شغلی در مسافرت است یا ....) و مادر آنها پیگیری امورات درمانی آنها را نموده و باید به عنوان همراه در کنار وی در بخش جرّاحی زنان حضور داشته باشد از طرفی اگر بخواهیم این بیماران را در بخشهای مردان بستری نمائیم همراه زن باید در بین بیماران مرد و همراهان آنها حضور داشته باشد، خواهشمند است جنابعالی مشخّص نمائید بستری این افراد پسر در بخش زنان از نظر شرعی اشکال دارد یا خیر/ البته سعی میشود اطفال در اتاق جداگانهای باشند ولی بنا به شرایط بخش، این بیمار پسر در راهرو (سالن) بخش در بین بیماران زن تردّد مینماید.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] زنی که به واسطه مهریهاش، از نظر مالی واجب الحج است ولی در حال حاضر امکان ثبت نام و تشرف برایش مهیا نیست آیا می‌تواند به عنوان نایب از طرف فردی که از دنیا رفته است حج بجای آورد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در مواردی که سارق مورد عفو قرار می‌گیرد، آیا حاکم شرع بنا به مصالحی می‌تواند حدّ را اجراء نماید یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که در بین سال از دنیا میرود خمس مال او را چگونه حساب کنند؟ و آیا بین کسی که حساب سال دارد و کسی که حساب سال ندارد، فرقی وجود دارد؟ و در این فرض اگر حقوق بگیری باشد که تنها با حقوقش می‌تواند نیازهای زندگی را تأمین کند، چنانچه در آخر ماه از دنیا برود، آیا به حقوق وی خمس تعلّق می‌گیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در اثر کثرت ازدحام، مقام حضرت ابراهیم (علیه السلام) در موسم حج وسط طواف کنندگان قرار می‌گیرد، اگر کسی آن جا نماز طواف واجب بخواند مشکل و دیگران اعتراض میکنند، آیا تا آخر مسجدالحرام پشت مقام ابراهیم می‌تواند نماز بخواند؟
- [سایر] حکمت و نتیجه اخروی دردهای روحی که انسان در دنیا آنها را تحمل می‌کند چیست؟ دردهایی که علت آن چیزی است که خود هیچ اختیاری در آن نداشته است؛ مثل ظاهر و قیافه که مورد تمسخر دیگران قرار می‌گیرد و حتی در اجتماع در آمدن برایش یکی از عذاب آورترین کارها است.
- [سایر] شیعه بعضی از افراد برجسته اهل بیت را به صراحت کافر قرار داده اند؛ مانند عباس عموی پیامبر (ص) که شیعه می گوید که این آیه درباره او نازل شده است که: "وَ مَنْ کانَ فی هذِهِ أَعْمی فَهُوَ فِی الْآخِرَةِ أَعْمی وَ أَضَلُّ سَبیلاً" ؛ و هر که در این دنیا کور باشد (یعنی: کوردل و فاقد بصیرت معنوی باشد به طوری که توان نگرش در حجت ها، آیات و برهان های خداوند را نداشته باشد) پس او در آخرت نیز نابینا و گمراهتر است. الإسراء: 72. و پسر عباس، عبدالله بن عباس که دانشمند امت و مفسّر قرآن بود را کافر قرار داده اند؛ در الکافی جملهای درباره عبدالله بن عباس آمده که به کفر او اشاره می کند و می گوید: که او جاهل و بی عقل بوده است! و در رجال الکشی آمده است: (اللهم العن ابنی فلان و أعم أبصارهما، کما عمیت قلوبهما)! (بار خدایا فرزندان فلانی را لعنت کن و چشمهایشان را کور کن چنان که دل هایشان را کور کردهای....). شیخ و عالم شیعیان حسن المصطفوی در توضیح این عبارت می گوید: آنها عبدالله بن عباس و عبیدالله بن عباس هستند.
- [سایر] سند روایت تاریخ طبری درباره هجوم به خانه حضرت زهرا(س) به این صورت است: (حَدَّثنا ابنُ حُمَیْد، قال: حَدَّثَنا جَرِیر، عَنْ مُغِیرَة، عَنْ زِیَادِ بْنِ کُلَیْبٍ). ابن حُمید - راوی اول - چه کسی است؟ در جوابیه یورش به خانه وحی که اهل سنت نوشتهاند، چنین آمده است: راوی اول: ابن حمید، ابو عبدالله الرازی، متوفای سال 248ه.ق است. این شخص متهم به دروغگو بودن است. (ذهبی، شمس الدین، محمد بن احمد، میزان الاعتدال ج 3، ص 530، شماره شرح حال: 7453). اما در مقالهای از شیعه خواندم که: مُحَمَّد بن حمید بن حیان التمیمی است که در کتاب (تهذیب الکمال) خیلی توثیق شده است. حال بفرمایید این راوی کدام یکی است؟ اولی که دروغگو است یا دومی؟ همچنین مطرح کردهاند که آخرین راوی خود شاهد این ماجرا نبوده است. بنابراین، روایت منقطع است. پس آخرین راوی که به نقل داستان پرداخته است، وی گرچه مورد توثیق علمای جرح و تعدیل قرار گرفته است، اما خود شخصاً شاهد ماجرای سقیفه و جریان رفتن عمر بن خطاب به خانه فاطمه زهرا(س) نبوده است. وی از تابعینی؛ مانند ابراهیم نخعی، سعید بن جبیر، عامر شعبی و فضیل بن عمرو فقیمی روایت کرده است. (تهذیب الکمال من اسماء الرجال، ج 9، ص 504، شماره شرح حال 2065). و در زمان حکومت یوسف بن عمرو در سال 120 قمری وفات نموده است. (الطبقات الکبری، ج 6، ص 330؛ تهذیب التهذیب، ج 3، ص 334).
- [سایر] در قرآن کریم در آیهای میخوانیم: (اذا نفخ فی الصور فلا انساب بینهم) که در درستی و شفافیت مطلب شکی نیست و در روز قیامت نسبتها را بی اعتبار معرفی مینماید؛ یعنی هرکس فقط خودش هست و مسئول اعمال خودش بدون هیچ انتسابی. از طرفی در یکی از روایات منسوب به رسول گرامی اسلام(ص) نقل شده است که؛ (در روز قیامت هنگامی که نوزادان و کودکانی از امت اسلام را که در کودکی از دنیا رفتهاند را میخواهند وارد بهشت نمایند، اینها مقاومت میکنند و میگویند تا پدر و مادر ما وارد نشوند ما وارد بهشت نخواهیم شد). البته چون روایت را نقل به مضمون گفتم ممکن است عین جملات روایت نباشد که قطعاً حقیقت مطلب برای شما روشن است. حال اینجا این مطلب کاملاً در تناقض با آیه شریفه قرار می‌گیرد. تقاضا دارم این موضوع را تشریح و تبیین فرمائید.
- [آیت الله جوادی آملی] چنانچه مستحضرید گاهی مردم عادی یا بنگاههای اقتصادی برای تهیه کالاهای مورد نیاز خود، به سازنده آن کالاها سفارش ساخت میدهند. مانند سفارش ساخت در، پنجره، اتومبیل، کشتی، هواپیما، خانه، بیمارستان و.. در این موارد سازنده طی قراردادی متعهد میشود کالای مورد نظر را با مشخصات معین ساخته در تاریخ مشخص تحویل دهد و سفارش دهنده نیز متعهد میشود مبلغ معینی را طبق زمانبندی مشخص بپردازد (برای مثال 25% پیشپرداخت، 50% زمان تحویل و 25% بعد از دو ماه پس از تحویل). در برخی موارد پیشپرداختی صورت نمیپذیرد؛ در این قراردادها به طور معمول مواد اولیه و مصالح به عهده سازنده است. مستدعی است نسبت به سؤالات زیر راهنمایی فرمایید. 1.آیا چنین قراردادی صحیح است؟ 2.آیا این قرارداد که در کشورهای عربی به عقد استصناع معروف است در قالب یکی از عقود متعارف قرار می‌گیرد یا عقد مستقلی است؟ 3.در صورتی که عقد استصناع عقد مستقل باشد، آیا عقد لازم است یا عقد جایز؟ 4.در صورتی که عقد استصناع عقد مستقل باشد، چه نوع خیاراتی در آن جاری است؟ 5.در صورتی که عقد استصناع عقد مستقل باشد، شرایط صحّت آن چیست؟ 6.آیا سازنده می‌تواند ساخت کالای مورد نظر را به دیگری واگذار نماید؟ 7.آیا سازنده می‌تواند کالای ساخته شدهای را خریداری و به سفارش دهنده تحویل دهد؟
- [آیت الله جوادی آملی] چنانچه مستحضرید گاهی مردم عادی یا بنگاههای اقتصادی برای تهیه کالاهای مورد نیاز خود، به سازنده آن کالاها سفارش ساخت میدهند. مانند سفارش ساخت در، پنجره، اتومبیل، کشتی، هواپیما، خانه، بیمارستان و در این موارد سازنده طی قراردادی متعهد میشود کالای مورد نظر را با مشخصات معین ساخته در تاریخ مشخص تحویل دهد و سفارش دهنده نیز متعهد میشود مبلغ معینی را طبق زمانبندی مشخص بپردازد ( برای مثال 25% پیش پرداخت، 50% زمان تحویل و 25% بعد از دو ماه پس از تحویل). در برخی موارد پیش پرداختی صورت نمیپذیرد؛ در این قراردادها به طور معمول مواد اولیه و مصالح به عهده سازنده است. مستدعیست نسبت به سؤالات زیر راهنمایی فرمایید. 1. آیا چنین قراردادی صحیح است؟ 2. آیا این قرارداد که در کشورهای عربی به عقد استصناع معروف است در قالب یکی از عقود متعارف قرار می‌گیرد یا عقد مستقلی است؟ 3. در صورتی که عقد استصناع عقد مستقل باشد، آیا عقد لازم است یا عقد جایز؟ 4. در صورتی که عقد استصناع عقد مستقل باشد، چه نوع خیاراتی در آن جاری است؟ 5. در صورتی که عقد استصناع عقد مستقل باشد، شرایط صحّت آن چیست؟ 6. آیا سازنده می‌تواند ساخت کالای مورد نظر را به دیگری واگذار نماید؟ 7. آیا سازنده می‌تواند کالای ساخته شدهای را خریداری و به سفارش دهنده تحویل دهد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی که تربیت درختها به او واگذار شده بمیرد، چنانچه در عقد شرط نکرده باشند که خودش آنها را تربیت کند ورثهاش به جای او هستند و چنانچه خودشان عمل را انجام ندهند واجیر هم نگیرند، حاکم شرع از مال میّت اجیر می‌گیرد، وحاصل را بین ورثه میّت ومالک قسمت می‌کند، و اگر شرط کرده باشند که خود او درختها را تربیت نماید، پس اگر قرار گذاشتهاند که به دیگری واگذار نکند، با مردن او معامله به هم میخورد، و اگر قرار نگذاشتهاند مالک می‌تواند عقد را به هم بزند یا راضی شود که ورثه او یا کسی که آنها اجیرش میکنند درختها را تربیت نمایند.
- [آیت الله سیستانی] اگر اجیر با انسان شرط کند که فقط برای خود انسان کار کند ، نمیشود او را به دیگری اجاره داد ، مگر به نحوی که در مسأله قبلی گذشت ، و اگر شرط نکند ، می‌تواند او را به دیگری اجاره دهد ، ولی چیزی که بابت اجاره او می‌گیرد باید در قیمت بیشتر از اجرتی که برای اجیر قرار داده است نباشد . و همچنین است اگر خودش اجیر کسی شود و برای انجام آن عمل ، شخص دیگری را به کمتر اجاره نماید ، ولی اگر مقداری از آن عمل را خودش انجام داده باشد ، می‌تواند دیگری را به کمتر اجاره نماید .
- [آیت الله بروجردی] اگر کسی که تربیت درختها به او واگذار شده بمیرد، چنانچه در عقد شرط نکرده باشند که خودش آنها را تربیت کند، ورثهاش به جای او هستند و چنانچه خودشان عمل را انجام ندهند و اجیر هم نگیرند، حاکم شرع از مال میت اجیر می‌گیرد و حاصل را بین ورثه میت و مالک قسمت می‌کند و اگر شرط کرده باشند که خود او درختها را تربیت نماید، پس اگر قرار گذاشتهاند که به دیگری واگذار نکند، با مردن او معامله به هم میخورد و اگر قرار نگذاشتهاند، مالک می‌تواند عقد را به هم بزند، یا راضی شود که ورثهی او، یا کسی که آنها اجیرش میکنند درختها را تربیت نماید.
- [آیت الله اردبیلی] در (اجاره اشخاص) کسی که اجاره می‌کند (مستأجر) و کسی که مورد اجاره قرار می‌گیرد (اجیر) و مال التّجاره (اجرت) نام دارد؛ حال اگر اجیر با انسان شرط کند که فقط برای خود انسان کار کند، نمیشود او را به دیگری اجاره داد و اگر شرط نکند و اطلاق اجاره هم منصرف به این نباشد که برای خود انسان کار کند، چنانچه او را به چیزی که اجرت او قرارداده اجاره دهد، باید زیادتر نگیرد و اگر به چیز دیگری اجاره دهد، می‌تواند زیادتر بگیرد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر کسی که تربیت درختها به او واگذار شده بمیرد چنانچه شرط نکرده باشند که خودش آنها را تربیت کند ورثهاش به جای او هستند و چنانچه خودشان عمل را انجام ندهند و اجیر هم نگیرند، حاکم شرع از مال میّت اجیر می‌گیرد و حاصل را بین ورثه میّت و مالک قسمت می‌کند ولی اگر قرارداد کرده باشند که خود او درختها را تربیت نماید، به گونهای که به تربیت درختها توسّط شخص دیگر اصلاً رضایت ندارد، با مردن او معامله به هم میخورد و اگر برای کسی حقّ به هم زدن معامله را در صورت مرگ تربیتکننده درخت قرار داده باشد، وی می‌تواند بر طبق حقّ خود معامله را به هم بزند.
- [آیت الله سیستانی] حقّ بهم زدن معامله را خیار میگویند ، و خریدار و فروشنده در یازده صورت میتوانند معامله را بهم بزنند : اول : آنکه از هم جدا نشده باشند ، هرچند مجلس معامله را ترک گفته باشند . و این خیار را (خیار مجلس) میگویند . دوم : آنکه مشتری یا فروشنده در بیع ، یا یکی از دو طرف معامله در معاملات دیگر ، مغبون شده باشند . که آن را (خیار غبن) گویند . و منشأ ثبوت این نحو از خیار ، شرط ارتکازی در عرف عام میباشد ، یعنی در هر معاملهای در ذهن دو طرف معامله این شرط مرتکز است ، که مالی را که می‌گیرد از جهت مالیّت به مقدار فاحش کمتر از مالی را که میپردازد نباشد ، و اگر باشد حق بهم زدن معامله را داشته باشد . ولی چنانچه در مواردی در عرف خاص شرط ارتکازی طور دیگر باشد ، مثلاً شرط این باشد که اگر مالی را که گرفته از جهت مالیّت کمتر از مالی که پرداخته باشد ، بتواند ما به التفاوت میان آن دو را از طرف مطالبه کند ، و اگر ممکن نشد معامله را بهم زند ، باید همان عرف خاص در اینچنین موارد رعایت شود . سوم : در معامله قرار داد کنند که تا مدت معیّنی هر دو ، یا یکی از آنان بتوانند معامله را بهم بزنند . که آن را (خیار شرط) گویند . چهارم : یکی از دو طرف معامله ، مال خود را بهتر از آنچه هست نشان دهد و طوری کند که طرف در آن رغبت کند ، یا رغبت او به آن زیادتر شود . که آن را (خیار تدلیس) گویند . پنجم : یکی از دو طرف معامله با دیگری شرط کند که کاری را انجام دهد و به آن شرط عمل نشود ، یا شرط کند مال معیّنی را که میدهد به طور مخصوصی باشد ، و آن مال دارای آن خصوصیت نباشد ، که در این صورت شرط کننده می‌تواند معامله را بهم بزند . و آن را (خیار تخلّف شرط) گویند . ششم : در جنس ، یا عوض آن عیبی باشد . و آن را (خیار عیب) گویند . هفتم : معلوم شود مقداری از جنسی را که معامله نمودهاند ، مال دیگری است ، که اگر صاحب آن به معامله راضی نشود ، گیرنده می‌تواند معامله را بهم بزند ، یا عوض آن مقدار را چنانچه پرداخته باشد از طرف خود بگیرد . و آن را (خیار شرکت) گویند . هشتم : صاحب مال خصوصیات جنس معیّنی را که طرف ندیده به او بگوید ، بعد معلوم شود طوری که گفته نبوده است ، یا آنکه طرف جنس را سابقاً دیده بوده و خیال میکرده است که فعلاً دارای خصوصیاتی است که در گذشته در آن دیده ، بعد معلوم شود که آن خصوصیات در آن باقی نمانده است ، که در این صورت طرف می‌تواند معامله را بهم بزند . و آن را (خیار رؤیت) گویند . نهم : اگر مشتری پول جنسی را که خریده تا سه روز ندهد ، و فروشنده هم جنس را تحویل نداده باشد ، فروشنده می‌تواند معامله را بهم بزند ، ولی این در صورتی است که فروشنده خریدار را در پرداخت پول مهلت داده باشد ، ولی تعیین مدت نکرده باشد . و امّا اگر او را اصلاً مهلت نداده باشد ، می‌تواند با اندکی تأخیر در پرداخت پول ، معامله را بهم بزند ، و اگر بیش از سه روز مهلت داده باشد ، نمیتواند تا تمام شدن مدت ، معامله را بهم بزند ، و اگر جنسی را که فروخته از قبیل سبزیها ، یا میوهها باشد که زودتر از سه روز فاسد میشود ، مهلت آن کمتر خواهد بود . و این خیار را (خیار تأخیر) گویند . دهم : کسی که حیوانی را خریده تا سه روز می‌تواند معامله را بهم بزند ، و اگر در عوض چیزی که فروخته حیوانی گرفته باشد ، فروشنده تا سه روز می‌تواند معامله را بهم بزند . و آن را (خیار حیوان) گویند . یازدهم : فروشنده نتواند جنسی را که فروخته تحویل دهد ، مثلاً اسبی را که فروخته فرار نماید ، که در این صورت مشتری می‌تواند معامله را بهم بزند . و آنرا (خیار تعذّر تسلیم) گویند .