مجوز شرعی
چيزی كه از نظر احكام شرعی تجويز كننده‌ی عملی باشد، دليلی كه به استناد آن، بتوان عملی را از نظر قانون اسلام روا دانست.
اگر رئیس اداره به کارمندش دستور دهد که کار حرامی را انجام دهد آیا دستوری مجوّز شرعی می باشد؟
بسمه تعالی: تا زمانی که شرائط تحقق اکراه یا اضطرار به وجود نیامده نباید کار خلاف شرع انجام بدهد و اگر در اداره ای در معرض چنین تخلفات می باشد نباید در آنجا ادامه کار دهد . والله العالم
بسمه تعالی: تا زمانی که شرائط تحقق اکراه یا اضطرار به وجود نیامده نباید کار خلاف شرع انجام بدهد و اگر در اداره ای در معرض چنین تخلفات می باشد نباید در آنجا ادامه کار دهد . والله العالم
عنوان سوال:
اگر رئیس اداره به کارمندش دستور دهد که کار حرامی را انجام دهد آیا دستوری مجوّز شرعی می باشد؟
پاسخ:
بسمه تعالی: تا زمانی که شرائط تحقق اکراه یا اضطرار به وجود نیامده نباید کار خلاف شرع انجام بدهد و اگر در اداره ای در معرض چنین تخلفات می باشد نباید در آنجا ادامه کار دهد . والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر رئیس سازمان برای استفاده از وسائل دولتی مانند تلفن و دستگاه کپی و . . . در امور شخصی اجازه دهد آیا اجازه او مجوّز شرعی می باشد؟
- همسرم در اداره ای کار می کند و من راضی نیستم که او کار کند. وظیفه ی آن اداره چیست؟
- در سال 1385 مجوز شرعی پرورش کروکودیل صادر شده است آیا خرید و فروش منافع حیوانات حرام گوشت جایز است؟
- یکی از شرایط صحت معامله بلوغ است. اکنون به سن بلوغ رسیده ام، لکن برادرم به عنوان قیّم ارث بنده را که در اختیار داشته، به من تحویل نمی دهد، در حالی که از جهت معاش در عسر و حرج به سر می برم و ادعا می کند که باید هجده ساله شوم. آیا کار وی مجوّز شرعی دارد؟
- پیرزنی یک باب منزل را وقف نمود و تولیت آن را تا روزی که زنده است به خود اختصاص داد و تولیت صوری آن را پس از مرگ خود، به خاطر تنظیم سند، به اداره ی اوقاف واگذار کرد و مقرر شد پس از بازگشت برادرزاده ی شوهر از جبهه، تولیت واقعی به وی منتقل شود. آیا تولیت شرعی با اداره ی اوقاف است یا برادرزاده ی شوهر؟
- اشخاصی که کارگرند و مدت زمان کار آن‌ها مشخص نیست; یعنی ممکن است کاری را در زمان کمتر از ده روز و گاهی بیتشر به اتمام برسانند; همچنین مکان کار آن‌ها، گاهی کمتر از مسافت شرعی و گاهی به اندازه ی مسافت شرعی است. وظیفه ی آن‌ها راجع به نماز و روزه چیست؟
- در وقت ظهر شرعی وقتی را برای نماز جماعت در اول وقت تعیین کرده اند، لکن برخی از کارکنان اداره در این زمان استراحت می کنند و در بین دیگر ساعات کاری به نمازخانه رفته و نماز برگزار می کنند، فتوای مبارک چیست؟
- در سپرده های مدت دار، بانک به این نحو عمل می کند که صاحب سپرده به بانک وکالت با حق توکیل به غیر می دهد که وجه سپرده را بر طبق قانون عملیات بانکی بدون ربا به نحوی که صلاح بداند به طور مشاع طبق عقود شرعی در هر نوع فعالیت اقتصادی که صلاح می داند به کار گرفته و منافع حاصله را پس از کسر حق الوکاله، مطابق مقررات با داشتن حق مصالحه منافع، به تناسب مبلغ و مدت وجوه به کار گرفته شده احتساب و پرداخت نماید، و بانک قبول وکالت نمود، مستدعی است چند سؤال در این مورد را پاسخ فرمایید: 1. آیا چنین اصل قرارداد وکالت عام برای کار اقتصادی صحیح است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] بسمه تعالی در یک اداره دولتی اگر رئیس اداره از خودروی آنجا استفاده کند، محدوده استفاده آن چقدر است؟ آیا میتواند از آن برای استفاده شخصی استفاده کند مثلاً برای خرید وسایل خانه و ...
- [سایر] چه ضرورت و فائده ای دارد که مردم رای بدهند و رئیس جمهور انتخاب کنند.انتخاب مردم چقدر می تواند در اداره کشور اثرگذار باشد؟
- [سایر] چه ضرورت و فائده ای دارد که مردم رای بدهند و رئیس جمهور انتخاب کنند.انتخاب مردم چقدر می تواند در اداره کشور اثرگذار باشد؟
- [سایر] آیا سختی کار میتواند مجوز افطار روزه باشد؟
- [سایر] ما در اداره به صورت سالیانه گزارشها و عکسهایی را به صورت گزارش تهیه میکنیم. در بعضی موارد که اعداد پایین هستند رئیس به من دستور میدهد که اعداد را زیاد کنم و بعضی از عکسها را عوض کنم. این عمل چه حکمی دارد؟ آیا با انجام این کار حقوقی که میگیرم حرام است؟ خواهشمندم به طور کامل این موضوع را برای من توضیح دهید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در محیط کار و اداره خلاف شرعی دیده شد و اگر تذکر بدهیم مؤثر واقع نمی شود یا اصلا تذکر دادن ممکن نباشد، تکلیف ما چیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا تجویز پزشک به عمل استمناء مجوز شرعی آن می تواند باشد؟
- [سایر] دوست چگونه می تواند انسان را به سمت کار حرامی بکشد در حالی که از آن کار حرام خبر داریم؟
- [سایر] فلسفهی حرمت نگاه به نامحرم )حتی اگر هیچ قصد حرامی در کار نباشد( چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] من قبلاً پول های حرامی برداشته و اکنون قصد بازگشت دارم باید چه کار کنم؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر زنی را که در عدّه دیگری است برای خود عقد کند. چنانچه مرد و زن، یا یکی از آنان بدانند که کار حرامی انجام می دهند یعنی بدانند که عدّه زن تمام نشده و عقد کردن زن در عده حرام است آن زن بر او حرام می شود، اگرچه مرد بعد از عقد با آن زن، نزدیکی نکرده باشد.
- اگر زنی را که در عدّه دیگری است برای خود عقد کند. چنانچه مرد و زن، یا یکی از آنان بدانند که کار حرامی انجام می دهند یعنی بدانند که عدّه زن تمام نشده و عقد کردن زن در عده حرام است آن زن بر او حرام می شود، اگرچه مرد بعد از عقد با آن زن، نزدیکی نکرده باشد. صفحه 451
- اگر برای رفتن به محلی حرکت کند و بعد از رفتن مقداری از راه بخواهد جای دیگری برود، چنانچه از محل اولی که حرکت کرده تا جائی که می خواهد برود، هشت فرسخ باشد، باید نماز را شکسته بخواند. شرط چهارم: از وطن عبور نکند شرط چهارم این است که نخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطن خود بگذرد، یا ده روز یا بیشتر در جائی بماند در این صورت سفر او قطع می شود. پس کسی که می خواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد، یا ده روز در محلی بماند، باید نماز را تمام بخواند. شرط پنجم: سفر برای کار حرام نباشد شرط پنجم آن که برای کار حرام سفر نکند و اگر برای کار حرامی مانند دزدی سفر کند، باید نماز را تمام بخواند. و همچنین است اگر خود سفر حرام باشد، مثل آن که برای او ضرر داشته باشد، یا زن بدون اجازه شوهر و فرزند با نهی پدر و مادر که از روی دلسوزی باشد برای منافع شخصی خود سفری بروند که بر آنان واجب نباشد، ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد، باید نماز را شکسته بخوانند.
- هر گاه با خدا عهد کند که اگر به حاجت شرعی خود برسد کار خیری را انجام دهد، بعد از آنکه حاجتش برآورده شد، باید آن کار را انجام دهد و نیز اگر بدون آنکه حاجتی داشته باشد; عهد کند که عمل خیری را انجام دهد، آن عمل بر او واجب می شود.
- اگر معدنی را که در ملک دیگری است بیرون آورد، آنچه از آن به دست می آید، مال صاحب ملک است. و چون صاحب ملک برای بیرون آوردن آن خرجی نکرده، باید خمس تمام آنچه را که از معدن بیرون آمده، بدهد. در صورتی که به حدّ نصاب برسد. ولی اگر این کار به دستور او انجام گرفته هزینه آن بر عهده او است و از درآمد معدن کم می شود.
- سر بریدن حیوانات با وسایل ماشینی در صورتی که شرائط شرعی رعایت شود، اشکال ندارد، و هر گاه چند حیوان و یا مرغ را با هم سر می برند یک بسم الله کافی است و اگر ماشین مرتباً کار می کند، باید (بسم الله) نیز تکرار شود.
- اگر زن پیش از آن که شوهرش با او نزدیکی کند، به طوری که در مسأله پیش گفته شد مرتد شود; عقد او باطل می گردد. و همچنین است اگر بعد از نزدیکی مرتد شود ولی یائسه باشد یعنی اگر سیده است شصت سال و اگر سیده نیست پنجاه سال او تمام شده باشد اما اگر یائسه نباشد، باید به دستوری که در احکام طلاق گفته خواهد شد عده نگهدارد; پس اگر در بین عده مسلمان شود عقد باقی و اگر تا آخر عده مرتد بماند، عقد باطل است.
- اگر صحرانشین برای زیارت یا حج یا تجارت و مانند اینها مسافرت کند، باید نماز را تمام بخواند، خصوصاً اگر با همان چادر و اثاثیه سفر کند. شرط هفتم: سفر برای شغل نباشد شغل و کار او مسافرت نباشد کسانی که دارای چنین شرطی نیستند به سه گروه تقسیم می شوند: 1. راننده ها و خلبان ها و کشتیبان ها و ساربان ها و مانند آن‌ها سفر شغل آن‌ها است باید نماز را تمام بخوانند. 2. کسی که سفر شغل او نیست ولی سفر مقدّمه شغل او است یعنی برای انجام به طور مرتب سفر کند مانند معلمی که باید هر روز یا غالباً به مقدار مسافت شرعی سفر می کند، و پس از تدریس به وطن بازمی گردد و همچنین است محصل و بیله وری که برای خرید و یا فروش باید به مقدار مسافت شرعی سفر کند سپس برگردد آن گروه نیز باید نماز خود را تمام بخواند. 3. کسی که سفر شغل او و یا مقدمه شغل او نیست، ولی برای زیارت هر هفته مرتب سفر می کند، این گروه نیز باید نماز را تمام و روزه را بگیرند خلاصه کسانی که سفر برای آنان به صورت یک امر عادی درآید، نماز آنان تمام و روزه را باید بگیرند.
- فرد معتکف باید از اموری اجتناب کند: 1. تماس جنسی با زن، حتی بوسیدن و لمس کردن و در این قسمت بین زن و مرد، فرقی نیست، و احتیاط مستحب آنست از نگاه کردن شهوت آمیز نیز، خودداری کند. 2. استمنا: کاری صورت دهد که از او منی بیرون بیاید هر چند سبب آن نگاه شهوت آمیز به همسرش باشد. 3. استفاده از بوی خوش به منظور لذت بردن، ولی کسانی که فاقد حس شامه هستند، برای آنان مانعی نیست. 4. خرید و فروش ، بلکه هر نوع داد و ستد غیر ضروری ولی اشتغال به کارهای دنیوی، مانند خیاطی و بافندگی مانعی ندارد، ولی در صورتی که فردی دیگر حاضر شود که خریدهای ضروری او را برای ادامه اعتکاف انجام دهد، باید او را به این کار بگمارد. 5. باید در اعتکاف از هر نوع جرّ و بحث برای اظهار برتری ، خودداری شود، ولی مذاکره علمی برای بیان حق، و ابطال باطل، مانعی ندارد، بلکه مستحب است و پوشیدن لباس دوخته برای معتکف مانعی ندارد، و احکام اعتکاف با احکام احرام، تفاوت دارد.
- قسم چند شرط دارد: اول :کسی که قسم می خورد باید بالغ و عاقل باشد و اگر می خواهد راجع به مال خودش قسم بخورد باید در حال بالغ شدن سفیه نباشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و خارج از اختیار درست نیست. دوم: کاری را که قسم می خورد انجام دهد، باید حرام و مکروه نباشد و کاری را که قسم می خورد ترک کند، باید واجب و مستحب نباشد و اگر قسم بخورد که کار مباحی را به جا آورد، باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نیز اگر قسم بخورد کار مباحی را ترک کند باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد. سوم: به یکی از اسم های خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمی شود مانند (خدا) و (الله) و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم می گویند ولی به قدری به خدا گفته می شود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید; ذات مقدس حق در نظر می آید، مثل آنکه به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است بلکه اگر به لفظی قسم بخورد که بدون قرینه، خدا به نظر نمی آید ولی او قصد خدا را کند بنابر احتیاط باید به آن قسم عمل نماید. چهارم :قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند صحیح نیست ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است. پنجم: عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم می خورد ممکن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود و یا عمل به آن برایش مشقت داشته باشد قسم او از وقتی که عاجز و یا مشقت زا شده به هم می خورد. 33. احکام وقف
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] تلقیح نطفه شوهر به زن او به وسیله خود شوهر جایز است و به وسیله غیر شوهر در صورتی که متوقف بر انجام کار حرامی باشد ارتکاب ان کار حرام است و بچه ای که به تلقیح به وجود می اید احکام اولاد بر او مترتب است
- [آیت الله مکارم شیرازی] حقیقت تقلید در احکام، استنادعملی به دستور مجتهد است، یعنی انجام اعمال خود را موکول به دستور مجتهد کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] شرط پنجم ان که برای کار حرام سفر نکند و اگر برای کار حرامی مانند دزدی یا اعانت ظالم در ظلمش یا ضرر رساندن به مسلمانی سفر کند یا خود سفر حرام باشد مثل ان که قسم شرعی خورده باشد که به سفر نرود یا برای او ضرری داشته باشد که تحمل ان ضرر حرام باشد باید نماز را تمام بخواند
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر در نقل احکام شرعیه عمداً دروغ گوید، مثلاً واجبی را غیر واجب و حرامی را حلال ذکر کند، اگر منظورش نسبت دادن آن حکم به خدا یا پیغمبر(صلی الله علیه وآله)باشد، روزه اش اشکال دارد و اگر قصدش نسبت دادن فتوا به مجتهد است کار حرامی کرده، اما روزه اش باطل نمی شود و کسی که بدون اطلاع، حکم مشکوکی را نقل می کند، نیز همین حکم را دارد.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی با حیوانی نزدیکی کند عمل حرامی انجام داده و باید تعزیر شود، و حکم خود حیوان در احکام خوردنیها گذشت.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مسافر با (هشت شرط) باید نمازهای چهار رکعتی را دو رکعت به جا آورد: 1 سفر او کمتر از هشت فرسخ شرعی نباشد. 2 از اول، قصد هشت فرسخ را داشته باشد. 3 در بین راه از قصدش برنگردد. 4 قبل از رسیدن به هشت فرسخ از وطن خود عبور نکند و نخواهد ده یا بیشتر در اثناء راه توقف کند. 5 سفر او برای کار حرامی نباشد. 6 از صحرانشینان خانه به دوش نباشد. 7 شغل و کار او مسافرت نباشد. 8 به حد ترخص برسد.
- [آیت الله مظاهری] چنانکه قمار بازی کار حرامی است، ساختن آلات قمار و خرید و فروش و نگاهداری آن نیز حرام و معامله آن باطل است.
- [آیت الله مظاهری] کسی که نمیداند پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش میگذرد یا نه، یا ده روز در محلّی میماند یا نه، باید نماز را تمام بخواند. شرط دوّم: برای کار حرام سفر نکند و اگر برای کار حرامی مانند دزدی سفر کند باید نماز را تمام بخواند، و همچنین است اگر خود سفر حرام باشد مثل آنکه زن بدون اجازه شوهر سفری برود که بر آن واجب نباشد، ولی اگر مثل سفر حجّ واجب باشد باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] گرفتن نطفه مردی و گذاشتن ان در رحم مصنوعی و پرورش ان به منظور تولید فرزند جایز است مگر این که متوقف بر انجام کار حرامی باشد که ارتکاب ان کار حرام است و چنانچه از این راه بچه ای به وجود بیاید اگر تخمک زن نباشد ان بچه فرزند صاحب نطفه است و احکام پدر و فرزند بر ان دو جاری می شود ولی مادر ندارد و در صورتی که تخمک زن هم باشد ان زن هم مادر اوست
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که مالی را پیدا کرده اگر عمدا به دستوری که گذشت اعلان نکند گذشته از این که معصیت کرده تکلیف ساقط نشده و باید به همان دستور اعلان کند