حکم شرعی
به مجموعه قوانين و مقرّرات اسلام، احكام شرعى می‌گویند.احکام شرعی، اعتبارات شرعیِ متعلق به افعال مکلفان را می‌گویند.
حسینیه ای را در کنار قبرستان موقوفه ای ساخته اند؛ پایه های حسینیه در قبرستان بر بدنه قبرها ساخته شده است، حکم شرعی چیست؟
باید آن پایه ها را درآورند، این گونه تصرف در قبرستان جایز نیست؛ ولی تصرف در فضا اشکال ندارد، زیرا مزاحمت با دفن ندارد و لذا جایز است پایه ها را در خارج از آن زمین قرار دهند هر چند قسمتی از بنای حسینیه در فضای آن واقع شود.
باید آن پایه ها را درآورند، این گونه تصرف در قبرستان جایز نیست؛ ولی تصرف در فضا اشکال ندارد، زیرا مزاحمت با دفن ندارد و لذا جایز است پایه ها را در خارج از آن زمین قرار دهند هر چند قسمتی از بنای حسینیه در فضای آن واقع شود.
عنوان سوال:
حسینیه ای را در کنار قبرستان موقوفه ای ساخته اند؛ پایه های حسینیه در قبرستان بر بدنه قبرها ساخته شده است، حکم شرعی چیست؟
پاسخ:
باید آن پایه ها را درآورند، این گونه تصرف در قبرستان جایز نیست؛ ولی تصرف در فضا اشکال ندارد، زیرا مزاحمت با دفن ندارد و لذا جایز است پایه ها را در خارج از آن زمین قرار دهند هر چند قسمتی از بنای حسینیه در فضای آن واقع شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا زمین موقوفه برای قبرستان یا غیر آن را می توان مسجد کرد؟
- زمینی که وقف قرآن خواندن بوده است، فعلاً چون آب ندارد بدون استفاده مانده و متروک شده است. حکم شرعی را درباره این موقوفه بیان نمایید.
- حک کردن آیات قرآن و اسمای متبرکه بر روی قبرها چه حکمی دارد؟ و در صورت علم به راه رفتن عابرین از روی آن ها، آیا مسؤولین قبرستان می توانند بدون اجازه از اولیای میّت، آن اسماء را محو نمایند؟
- قبرهایی در قبرستانی وجود دارد که به وسیله اداره اوقاف و امور خیریه به فروش می رسد. اداره مذکور اظهار می دارد این قبرها حداقل 50 و حداکثر 100 سال از آخرین دفن آن می گذرد و در زمان دفن هم چون قبرستان وقف بوده، پولی بابت قبر دریافت نمی شده است. و در حال حاضر مدّعی و صاحبی ندارد؛ آیا خرید آن قبرها اشکال دارد؟
- در بین قبرستان زمینی است که راه عبور عدّه ای است و به آن ها اختصاص دارد. می خواهند آن زمین را جزو قبرستان کنند و راه عبور آن ها را از جای دیگر قرار دهند، امّا یکی از آن ها راضی نمی شود؛ حکم شرعی را بیان نمایید.
- شخصی زمین بایری که در اطراف قبرستان قدیمی بوده خریداری کرده و وقف قبرستان نموده است. و پس از مدتی، واقف فوت کرده است چند نفر از اهالی تصمیم گرفته اند آن زمین را تبدیل به زمین زراعی نمایند تا مقداری از سود حاصله را صرف مسجد کنند. حکم شرعی را مرقوم فرمایید.
- آیا احکام شک در نماز جمعه، مثل احکام شک در سایر نمازها است؟
- در سال های اخیر تزیین قبور در گورستان ها به یک امر تشریفاتی تبدیل شده و قبرها با سنگ ها و مدل های گوناگون منقّش می گردند، این عمل از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
- زمین های قبرستان موقوفه ای که سازمان اوقاف آن را به صاحبانش می فروشد، آیا ملک آنان محسوب می شود؟ و در صورت دفن فرد دیگر در آن قبر، بدون اجازه اولیای میّت اوّل قبر غصبی به شمار می رود؟
- قبرستان های قدیمی که امروزه کسی در آن دفن نمی شود و موجب جمع زباله یا تجمع افراد لا ابالی گردیده است، آیا می شود تبدیل به فضای سبز و یا بازار و... شود؟ آیا موقوفه بودن یا نبودن زمین برای قبرستان در حکم فوق تأثیر دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] در عملیات حفاری در قبرستان، حکم شرعی در مورد خاکهای برداشته شده از محل چیست؟ آیا انتقال به قبرستان دیگر لازم است یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] زمینی در پشت حسینیه که چهل سال قبل قبرستان بوده و اکنون به جهت احداث قبرستان جدید این مکان متروکه مانده است آیا می توان آن را جزء حسینیه کرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا ملاک، عمل به احکام شرع است یا اساسنامه فعلی و موجود در حسینیه که بیست سال است بدان عمل میشود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا هیأت امناء قبرستان می توانند قطعاتی از قبرستان موقوفه را جهت احداث قبر به بعضی افراد واگذار کرده و پول آن را در مسجدی که در محوّطه قبرستان است و نیاز به تعمیر دارد صرف کنند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا میتوانیم از درآمد موقوفه، غیر از مسجد و حسینیه و کربلا در امور دیگر صرف نمائیم؟
- [سایر] سلام. در محلهای مسجد و حسینیه روبروی هم قرار دارند، اما متأسفانه عدهای به بهانه اینکه مسجد واجب و حسینیه مستحب است، اصلاً اهمیتی به حسینیه نمیدهند و در مراسم روضهخوانی امام حسین(ع) شرکت نمیکنند و مادام الوقت در مسجد هستند. حکم شرعی آن چیست؟ حق با کدام گروه هست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی 40 نخل با زمین آن را وقف حسینیه نموده که مخارج آن را صرف حسینیه دیگری که در زمین دیگر است نماید، بعد از جنگ نخلها از بین رفته حالا صاحب حسینیه آمده حسینیه و خانه مسکونی خود را در آن زمین موقوفه ساخته آیا جایز است؟
- [آیت الله خامنه ای] زمین موقوفه ای در کنار قبرستانی که برای دفن اموات اهالی کافی نیست، وجود دارد و موقعیت آن برای تبدیل به قبرستان مناسب است، آیا تبدیل آن به قبرستان جایز است؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی قطعه ای از زمین های خود را برای ساخت حسینیه وقف کرده و ساخت حسینیه مذکور در آنها به پایان رسیده است، ولی بعضی از اهالی قسمتی از حسینیه را تبدیل به مسجد کرده اند و درحال حاضر در آن به عنوان مسجد، نماز جماعت می خوانند، آیا تبدیل حسینیه به مسجد توسط آنان صحیح است؟ و آیا احکام مسجد بر آن قسمت مترتّب می شود؟
- [آیت الله نوری همدانی] در شهر همدان قبرستان متروکهای است که حدود شصت سال قبل، زمین آن برای قبرستان خریداری شده است و قسمتی از این قبرستان را شهرداری همدان جهت احداث مسجد به اهالی محل واگذار نموده است که ساخت مسجد نیز - به علّت اینکه فاصله زمین مورد نظر با مسجد جامع محلّ حدود یک کیلومتر میباشد - ضرورت دارد، لکن هنوز صورت قبرها باقی است، نظر حضرتعالی در باره ساخت مسجد در این محل مذکور چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در صحن یکی از امامان یا امامزادگان که سابقاً قبرستان بوده حوض یا نهری بسازند، چنانچه انسان نداند که زمین صحن را برای قبرستان وقف کردهاند، وضو گرفتن در آن حوض و نهر اشکال ندارد، ولی اگر فهمید زمین برای قبرستان وقف شده و نشود زیر حوض یا نهر میتی را دفن کرد وضو اشکال دارد. و نیز اگر ایجاد حوض یا نهر موجب بیحرمتی به بدن مسلمان بشود، مثلاً آب به بدن او برسد، وضو اشکال دارد، اگرچه زمین قبرستان مباح بوده و موقوفه هم نباشد.
- در سفر باید نمازهای چهار رکعتی را با شرایطی که در احکام نماز مسافر گفته میشود، دو رکعت خواند.
- در تحقق جماعت فقط کافی است که مأموم نیت اقتدا داشته باشد و نیت امامت برای امام معتبر نیست و بدون نیت او جماعت از طرفین محقق میشود و احکام آن، از قبیل متابعت و شک جاری است، امّا در استحقاق ثواب جماعت برای امام بدون نیت تأمل است و در این صورت احوط برای امام این است که احکام جماعت را بر این نماز جاری نکند.
- مساقات با مردن یکی از طرفین قرارداد باطل نمیشود، بلکه ورّاث او جایگزین میشوند، و در صورتی که شرط کرده باشند خود زارع مساقات را انجام دهد، حکم آن در احکام مزراعه گذشت.
- بنابر اظهر، صلح عقد مستقلی است و در احکام و شرایط، تابع سایر عقود نیست، و فرقی نمیکند که صلح بعد از نزاع انجام گیرد و یا اصلاً نزاعی در بین نباشد بنابر اظهر. ولی لازم است در عقد صلح حرامی را حلال و یا حلالی را حرام نکنند، که در این صورت صلح، صحیح و نافذ نیست.
- طلاق دادن زنی که در حال نفاس میباشد، باطل است و نزدیکی کردن با او حرام میباشد. و اگر شوهرش با او نزدیکی کند احتیاط واجب آن است که به دستوری که در احکام حیض (مسئله ?28) گفته شد کفاره بدهد.
- اگر شک داشته باشد که لباسی از مو یا پشم یا کرک حیوان حلالگوشت است یا حرامگوشت، چه در کشورهای اسلامی تهیه شده باشد، چه در کشورهای غیر اسلامی، نماز خواندن با آن مانعی ندارد؛ و اگر جنس آن از پوست و چرم و مانند آن باشد حکم آن در احکام طهارت، بحث مردار، گفته شد.
- اگر زن پیش از ده روز پاک شود و بداند که در باطن خون نیست، باید برای عبادتهای خود غسل کند، ولی اگر یقین داشته باشد که پیش از تمام شدن ده روز دوباره خون میبیند نباید غسل کند و نمیتواند نماز بخواند و باید به احکام حائض عمل نماید.
- کسی که پدر یا مادرش در موقع بسته شدن نطفه او مسلمان بودهاند، چنانچه بعد از بالغ شدن اظهار اسلام کند، و بعداً مرتد شود، زنش بر او حرام میشود و باید به مقداری که در احکام طلاق گفته میشود عدّه وفات نگه دارد.
- در روز جمعه انسان میتواند بنابر اظهر به جای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند؛ و در عصر غیبت وجوب آن تخییری است؛ یعنی نماز جمعه کفایت از نماز ظهر میکند. شرایط و احکام نماز جمعه در بخش مربوط به آن بیان خواهد شد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه، پاک میباشد، ولی احکام دیگر مسلمانان را ندارد، مثلًا نمیتواند زن مسلمان بگیرد و باید در قبرستان مسلمانان دفن نشود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه، چنانچه سابقاً کافر بوده، نجس است و چنانچه سابقاً مسلمان بوده پاک است و سایر احکام مسلمان را داراست و چنانچه حالت سابقه او معلوم نباشد، پاک میباشد ولی احکام دیگر مسلمان را ندارد مثلاً نمیتواند زن مسلمان بگیرد و نباید در قبرستان مسلمانان دفن شود، مگر آن که در سرزمین اسلام باشد که ظاهراً تمام احکام مسلمان شامل او نیز میشود.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه پاک میباشد، ولی احکام دیگر مسلمانان را ندارد، مثلاً نمیتواند زن مسلمان با او ازدواج کند و نباید در قبرستان مسلمانان دفن شود.
- [امام خمینی] کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه پاک می باشد، ولی احکام دیگر مسلمانان را ندارد، مثلا نمی تواند زن مسلمان بگیرد و نباید در قبرستان مسلمانان دفن شود.
- [آیت الله سیستانی] کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه ، و نشانهای هم بر اسلامش نباشد ، پاک میباشد ، ولی احکام دیگر مسلمان را ندارد ، مثلاً نمیتواند زن مسلمان بگیرد ، و باید در قبرستان مسلمانان دفن نشود .
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه محکوم به طهارت است ولی احکام دیگر مسلمان را ندارد مثلا نمی تواند زن مسلمان بگیرد و نباید در قبرستان مسلمانان دفن شود
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه ، پاک می باشد . ولی احکام دیگر مسلمانان را ندارد ، مثلاً نمی تواند زن مسلمان بگیرد و نباید در قبرستان مسلمانان دفن شود .
- [آیت الله اردبیلی] کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه، پاک میباشد ولی احکام دیگر مسلمانان را ندارد، مثلاً نمیتواند زن مسلمان بگیرد و نباید در قبرستان مسلمانان دفن شود، مگر این که بچّه باشد و در مناطق اسلامی پیدا شود.
- [آیت الله سبحانی] کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه پاک می باشد. ولی احکام دیگر مسلمانان را ندارد، مثلا نمی تواند زن مسلمان بگیرد و نباید در قبرستان مسلمانان دفن شود. مگر این که در بلاد اسلامی بمیرد، در این صورت در قبرستان مسلمانان دفن می شود.
- [آیت الله جوادی آملی] .بنا بر احتیاط واجب برای یاد دادن احکام واجبِ نماز مزد نگیرند و مسئول اموال بیت المال باید نیاز یاد دهنده احکام واجب نماز را برطرف نماید. دریافت مزد برای یاد دادن احکام مستحبِ نماز, جایز است.