خوراکی
خوردنی‌ها را خوراکی گویند.
آیا در کفّاره می توان به جای آرد یا نان و گندم، موادّ خوراکی دیگر یا پول آن را به فقیر داد؟
در اقسام طعام فرق نمی کند؛ ولی دادن پول کافی نیست، مگر این که با اطمینان او را در خرید طعام وکیل کند.
در اقسام طعام فرق نمی کند؛ ولی دادن پول کافی نیست، مگر این که با اطمینان او را در خرید طعام وکیل کند.
عنوان سوال:
آیا در کفّاره می توان به جای آرد یا نان و گندم، موادّ خوراکی دیگر یا پول آن را به فقیر داد؟
پاسخ:
در اقسام طعام فرق نمی کند؛ ولی دادن پول کافی نیست، مگر این که با اطمینان او را در خرید طعام وکیل کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا در زکات فطره می توان به جای قیمت گندم، نان محاسبه کرد؟ با توجه به این که نانوایی ها نان را از آرد دولتی تهیه می کنند که با قیمت آزاد آن تفاوت چشمگیری دارد.
- با توجّه به این که نخود و لوبیا را می پزند و با نان می خورند، آیا می توان به جای گندم و... نخود و لوبیا به فقیر داد؟
- برخی از کارخانه های آرد یا مکینه های گندم پس از دریافت گندم از کشاورزان، مقدار کمتری آرد به آن ها پس داده و دستمزد و هزینه آرد کردن را با رضایت مشتری از آرد برمی دارند، آیا این عمل ربای معاملی محسوب می شود؟ و اگر آرد تحویلی به آن ها از همان گندم دریافتی نباشد چه طور؟
- خوردن خوراکی ها و نان هایی که در کوچه ریخته است، چه حکمی دارد؟
- معیار در فقر افراد چیست؟ آیا شخصی که مثلاً حدود پانصد تومان پول ندارد، ولی از لحاظ خوراکی چندان در مضیقه نیست، می توان به او زکات داد؟
- 2) آیا با پول فطریه می توان بدون اطلاع فقیر، برای وی لباس خرید؟
- آب کشیدن حبوبات و مواد خوراکی که باطن آن ها نجس شده است، چگونه است؟
- هر سال ممکن است مقداری از پول و نذوراتی که مردم جهت مجالس عزاداری کمک می کنند اضافه بیاید، با توجه به این که برخی از موادّ خوراکی را نمی توان تا سال دیگر نگهداری کرد، تکلیف آن اموال چه می شود؟
- فروشندگان مواد خوراکی اعم از چلوکبابی ها، رستوران ها، ساندویچ فروشی ها، بستنی فروشی ها و.... اگر باعث مسمومیت فردی شوند، آیا ضامن هستند یا خیر؟
- اگر کسی چند سال پیش به قیمت روز، پول کفّاره ی روزه را به واسطه داده باشد و گیرنده، آن را به مستحقّ نداده تا قیمت گندم افزایش پیدا کرده است. الآن که می خواهد آن را بدهد، آیا افزایش قیمت را باید روی آن بگذارد یا خیر؟ و آیا اگر در فرض سؤال خود گیرنده مستحقّ بوده، ولی به عنوانِ تصرّف، نگرفته است بلکه از طرف دهنده وکیل در خرید نان شده بوده چه طور؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا در کفاره می توان به جای آرد یا نان و گندم، برنج به فقیر داد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا می توانیم در کفاره افطار عمدی روزه ماه مبارک رمضان ، که به 60 مسکین به هر کدام یک مد گندم یا آرد یا نان یا برنج بدهیم آن ها را تبدیل به پول کنیم و به فقیر بدهیم ؟
- [آیت الله مظاهری] شخصی مقداری کفّاره روزه بدهکار است، آیا میتواند مبلغ کفاره را بر اساس پول گندم محاسبه کند و با آن پول، مرغ، گوشت و یا خوراکی دیگری که فقیر به آن نیاز دارد بخرد و به فقیر بپردازد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] در باب کفاره روزه آیا می شود بمقدار پول گندم، یا برنج به فقیر داد؟
- [آیت الله خوئی] زید برای کفاره قضای ماه رمضان مثلاً صد مد گندم یا جو میخرد به فقیر میدهد، چون در شهر وسیله پخت و پزِ نان، در خانهها نیست، لذا فقیر این گندم یا جو را میفروشد و قیمت آن را از نانوا، نان میخرد و مصرف میکند، چون نان گرانتر است قیمت صد مد گندم یا جو حدود هشتاد مد نان می‌شود، حال از ذمه زید صد مد که به فقیر داده ادا شده، یا آن که آنچه فقیر نموده از نان ادا شده، آنچه حکم است بیان فرمائید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا می توان یک مد نان از نانوایی خرید و جهت کفاره روزه به فقیر داد، یا حتماً باید یک کیلو باشد؟
- [آیت الله سبحانی] تحویل آرد یا نان به عنوان کفاره روزه فقراء مشکل است و شاید نتوان انجام داد وظیفه چیست؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا می توان پول کفّاره را به فقیر داد. و به او گفته شود طعامی که روزانه می خوری قصد کفّاره کن یا لازم است فقیر از همین پول طعام بگیرد؟
- [سایر] آیا جایز است از مواد خوراکی دوستمان استفاده کنیم و پول آن را به او بدهیم؟
- [آیت الله سیستانی] کسی که نتوانسته روزه بگیرد و کفاره بر او تعلق گرفته و برای کفاره پول گندم حساب کرده آیا میتواند با آن پول برنج بخرد و به فقیر بدهد ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که کفّاره روزه رمضان بر او واجب است، باید یک بنده آزاد کند، یا به دستوری که در مسئله بعد گفته می‌شود دو ماه روزه بگیرد، یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مُد که تقریباً ده سیر است طعام، یعنی گندم یا جو و مانند اینها بدهد، و دادن پول کافی نیست، ولی اگر فقیر را در خرید و قبول آن وکیل کند و فقیر نیز انجام دهد، کافی است.
- اگر به چیز حرامی روزه خود را باطل کند، چه آن ذاتاً حرام باشد مثل شراب و زنا، یا بهجهتی حرام شده باشد، مثل نزدیکی با همسر در حال حیض، بنابر احتیاط کفّاره جمع بر او واجب می‌شود؛ یعنی باید یک بنده آزاد کند و دو ماه روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام آن‌ها یک مُد گندم یا جو یا نان و مانند اینها بدهد؛ و چنانچه هر سه برایش ممکن نباشد، هر کدام که ممکن است باید انجام دهد.
- کسی که موقع رؤیت شدن هلال ماه شوال بالغ، عاقل و هوشیار است و فقیر و بنده کس دیگر نیست، باید برای خودش و کسانی که نانخور او هستند، بهازای هر نفر یک صاع طعام (تقریباً سه کیلو) از گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت و مانند اینها، از چیزهایی که خوراک بیشتر مردم است، به مستحق بدهد و اگر پول یکی از اینها را هم بدهد کافی است، ولی احتیاط مستحب این است که زکات فطره را از گندم یا جو یا خرما یا کشمش بدهد و یا پول یکی از اینها را حساب کند.
- اگر چیزی را که اضافه میگیرد، غیر از جنسی باشد که میفروشد، مثلاً یک من گندم را به یک من گندم و یک ریال پول بفروشد، باز هم ربا و حرام است.
- هنگام جدا کردن گندم و جو از کاه و هنگام چیدن خرما و انگور، باید زکات آن را به فقیر داد یا از مال خود جدا کرد. و زکات طلا، نقره، گاو، گوسفند و شتر را بعد از تمام شدن ماه دوازدهم باید به فقیر بدهد یا از مال خود جدا نماید، ولی اگر منتظر فقیر معینی باشد یا بخواهد به فقیری بدهد که از جهتی برتری دارد، میتواند زکات را جدا کند و ادای آن را بهخاطر آن فقیر تأخیر بیندازد.
- باید بر زمین و چیزهای غیر خوراکی و پوشاکی که از زمین میرویَد، سجده کرد و سجده بر چیزهای خوراکی و پوشاکی صحیح نیست. و منظور از خوراکی، چیزهایی است که خام یا پخته آن عادتاً خورده می‌شود، پس سجده بر گندم و جو و نخاله آن‌ها که در ضمن خورده می‌شود، صحیح نیست، ولی سجده بر پوست برنج و خربزه و هندوانه و انار، حتی در حال اتصال مانعی ندارد، و همچنین سجده بر گیاهان دارویی که اختصاص به مریض دارد و بههیچوجه از آن در حال سلامت استفاده نمیشود، جایز است، و سجده بر تنباکو و مانند آن، که خوراکی نیست جایز است، بهخلاف مثل قهوه و چای. و منظور از پوشاکی چیزی است که عادتاً پوشیده می‌شود، ولو بعد از ریسیدن و بافتن، مثل پنبه و کتان و کنف، ولی سجده بر برگ درختان و چوبها و آنچه که از چوب ساخته می‌شود و حصیر و بادبزن و امثال آن جایز است.
- اجرت وزن و پیمانه کردن گندم، جو، کشمش و خرمایی را که برای زکات میدهد اگر مالک پرداخت نکرد و با فقیر هم در مورد اجرت آن مصالحه نکردند، بنابر اظهر از زکات پرداخت می‌شود.
- کسی که قضای روزه ماه رمضان گرفته است، در صورت وسعت وقت پیش از ظهر میتواند افطار کند و آن قضا را در وقت دیگری انجام دهد، ولی افطار بعد از ظهر حرام است، و اگر بعد از ظهر افطار کند باید کفاره بدهد و کفاره او اطعام ده فقیر و در صورت عدم توانایی سه روز روزه گرفتن است.
- اگر انسان کسی را عمداً و به ناحق بکشد، در صورت عفو و یا گرفتن دیه علاوه بر توبه، بهعنوان کفاره باید دو ماه روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر کند و یک بنده آزاد نماید، ولی اگر اشتباهاً بکشد، باید دیه او را بدهند (یعنی دیه بر عاقله است) و یک بنده آزاد کند و اگر نتواند بنده آزاد کند دو ماه روزه بگیرد و اگر این را هم نتواند، شصت فقیر را سیر کند.
- اگر قسم بخورد کاری را انجام دهد یا ترک کند، مثلاً قسم بخورد که روزه بگیرد یا سیگار نکشد، چنانچه عمداً مخالفت کند، باید کفاره بدهد؛ یعنی یک بنده آزاد کند یا ده فقیر را سیر کند یا آنان را بپوشاند، و اگر نتواند آن‌ها را انجام دهد، باید سه روز روزه بگیرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] لازم نیست کفاره هر روز را به یک فقیر بدهد، بلکه می تواند کفاره چندین روز را به یک نفر بدهد و اگر مقداری نان دهد که گندم آن به اندازه یک مد باشد کافی است، ولی پول آن را نمی تواند بدهد مگر این که اطمینان داشته باشد آن را برای خرید نان مصرف می کند.
- [آیت الله سبحانی] اگر قضای روزه رمضان را چند سال تأخیر بیندازد باید قضا را بگیرد و برای هر روز یک مدّ آرد گندم به فقیر بدهد.
- [آیت الله سبحانی] زنی که زائیدن او نزدیک است و روزه برای حملش ضرر دارد روزه بر او واجب نیست. و باید برای هر روز یک مدّ آرد گندم به فقیر بدهد. و نیز اگر روزه برای خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مدّ گندم و یا آرد آن را به فقیر بدهد. و در هر دو صورت روزه هائی را که نگرفته باید قضا نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] : کفّاره روزه یکی از سه چیز است : آزاد کردن یک بنده، یا دو ماه روزه گرفتن، یا شصت فقیر را سیر کردن (و اگر به هر کدام یک (مُدّ) که تقریباً 750گرم است گندم یا جو یا مانند آن‌ها بدهد کافی است). و در زمان ما که بنده آزاد کردن موضوع ندارد در میان دو چیز دیگر مخیّر است و به جای گندم می تواند مقدار نانی بدهد که گندم آن به اندازه یک (مُدّ) است. همچنین پرداخت پول به جای مُدّ کافی نیست مگر این که یقین داشته باشد فقیر، آن را صرف نان می کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] کفاره افطار روزه ماه رمضان این است که یک بنده ازاد کند یا به دستوری که در مساله بعد می اید دو ماه روزه بگیرد یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مد که تقریبا ده سیر است طعام یعنی گندم یا ارد یا نان یا خرما و مانند اینها بدهد و چنانچه اینها برایش ممکن نباشد بنابر احتیاط واجب بین تصدق به هر اندازه که می تواند و استغفار جمع نماید و اگر امکان تصدق نبود استغفار کند اگر چه یک مرتبه بگوید استغفر الله و احتیاط واجب ان است که هر وقت بتواند کفاره را بدهد
- [آیت الله سبحانی] اگر به چیز حرامی روزه خود را باطل کند. چه آن چیز اصلاً حرام باشد مثل شراب و زنا، یا به جهتی حرام شده باشد، مثل نزدیکی کردن با عیال خود در حال حیض، بنابر احتیاط باید کفاره جمع بدهد یعنی یک بنده آزاد کند، شصت روز روزه بگیرد و به شصت فقیر هر یک 750 گرم آرد گندم بدهد.
- [آیت الله سبحانی] اگر در قضای روزه کوتاهی کند تا وقت تنگ شود و در تنگی وقت عذری پیدا کند، باید قضا را بگیرد و برای هر روز یک مد آرد گندم به فقیر بدهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مدّ بنا بر مشهور کمی بیش از نه سیر و نیم است ولی ظاهراً بیش از این مقدار است و بنا بر نظر برخی از محققان تقریبا 900 گرم است و احتیاط واجب در رعایت این قول است. توضیح بیشتر درباره مدّ (که معادل 14 صاع است) در مسأله 1872 و 1999 خواهد آمد و در طعام نیز احتیاط مستحب آن است که تنها گندم یا آرد گندم یا نان گندم داده شود، هر چند ظاهراً هر طعامی که بدهد، کافی است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که موقع غروب شب عید؛ بالغ و عاقل است و فقیر و بنده کس دیگر نیست؛ باید برای خودش و کسانی که نان خور او هستند؛ هر نفری یک صاع که تقریبا سه کیلو است گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت یا نان و مانند اینها به مستحق بدهد و اگر پول یکی از اینها را هم بدهد کافی است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر جنس چیزی به گونهای تغییر کند که تبدیل به جنس دیگری گردد، میگویند (استحاله) شده است و اگر جنس چیز نجس یا متنجسی به گونهای تغییر کند که به صورت چیز پاکی در آید، به سبب استحاله پاک می‌شود؛ مثل آن که سگ در نمکزار فرو رود و تبدیل به نمک شود یا چوب نجسی بسوزد و خاکستر گردد؛ ولی اگر جنس آن عوض نشود مثل آن که گندم نجس را آرد کنند یا با آرد نجس نان بپزند پاک نمیشود.