مال الاجاره
مالی كه بايد مستأجر بابت اجاره بپردازد.
فردی خانه ای را برای سکونت ساخته است ولی بعدا از مورد نیاز خارج شده و آن را اجاره داده است. آیا به مال الاجاره خمس تعلّق می گیرد؟
اگر مال الاجاره اش مورد احتیاج در مؤونه است، خمس ندارد وگرنه خمس دارد.
اگر مال الاجاره اش مورد احتیاج در مؤونه است، خمس ندارد وگرنه خمس دارد.
عنوان سوال:
فردی خانه ای را برای سکونت ساخته است ولی بعدا از مورد نیاز خارج شده و آن را اجاره داده است. آیا به مال الاجاره خمس تعلّق می گیرد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اینجانب خانه ای برای سکونت خود تهیه کردم، پس از مدتی که در آن سکونت داشتم به جهت دور بودن فاصله خانه تا محل کارم ناچار شدم خانه را اجاره داده و با اجاره بهای آن در محلی نزدیک به محل کارم خانه ای اجاره کنم آیا به خانه من خمس تعلق می گیرد؟
- اینجانب دارای خانه ای هستم که آن را اجاره داده ام، آیا به پولی که صرف تعمیرات منزل می کنم همانند اصل خانه خمس تعلق می گیرد؟
- اینجانب دارای خانه ای هستم که آن را اجاره داده ام و برای افزایش اجاره بهای آن، تعمیراتی مانند: سنگ کاری و رنگ و... در آن انجام داده ام در حالی که به اجاره بهای آن برای مخارج زندگی نیاز دارم، آیا به پولی که صرف تعمیرات و نوسازی کرده ام خمس تعلق می گیرد؟
- شخصی دو خانه دارد که در یکی ساکن است و خانه دیگر را اجاره داده و از درآمد آن امرار معاش می کند که بدون اجاره بهای آن خانه، خرج زندگیش تأمین نمی شود، آیا به خانه ی دوم خمس تعلق می گیرد؟
- برای اجاره ی خانه، موجر مبلغی وجه نقد به عنوان قرض الحسنه و مبلغی هم ماهیانه به عنوان اجاره بها از مستأجر دریافت می کند، آیا سکونت در آن خانه و نماز خواندن در آن صحیح است؟
- بنده خانه ای را اجاره کردم به شرطی که مبلغی به عنوان قرض الحسنه به صاحب خانه بپردازم. پس از سکونت، متوجه شدم که صاحب خانه، آدم نزول خوار و ربا دهنده ای است و به احتمال زیاد پولی که از من گرفته جهت ربا به کار می گیرد، حال تکلیف من نسبت به سکونت در آن منزل و نماز خواندن در آن چیست؟
- خمس مالی را پرداخت کرده. آیا سال بعد هم به آن مال خمس تعلّق می گیرد؟
- شخصی، گنجی پیدا می کند. اما بدون این که خمس آن را بدهد از آن، برای ساختن خانه و مسجد استفاده می کند، حکم سکونت در آن خانه و نماز خواندن در مسجد و خانه ای که احداث نموده چیست؟
- اگر فردی اتومبیلی را اجاره نموده و با آن مسافرکشی کند، آیا درآمد حاصله به او تعلق دارد یا صاحب اتومبیل؟
- مالکی مقداری از زمین مزروعی خود را به صورت اجاره به دیگری واگذار نموده و مال الاجاره از گندم تعیین شده است. اگر گندم مال الاجاره به تنهایی به حد نصاب برسد، آیا زکات دارد؟ اگر همراه با بقیه گندم ها به حدّ نصاب برسد، چه طور؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر قیمت منزلی که در آن سکونت میکنند دو برابر شود آیا به آن خمس تعلّق میگیرد، اگر یک طبقه را خودش سکونت دارد و طبقه دوّم را اجاره می‌دهد آیا به طبقه دوّم خمس تعلّق میگیرد؟
- [سایر] طبقه بالای خانهای (پیش از سکونت در آن) به اجاره داده شده، آیا به آن خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا قبل از تحویل مال اجاره شده، موجر می تواند مال الاجاره را مطالبه کند؟
- [سایر] می خواستم اگر ممکنه راهنمایی کنید که به کدامیک از اموالمان خمس تعلق میگیرد. خانه خودمان دو طبقه است یکی را دادهایم رهن و اجاره. یک خانه دیگر هم داریم که باز آن هم رهن و اجاره است. یک ماشین برای خودمان داریم، یکی هم برای کار. بابایم حقوق بازنشستگی هم میگیرند. آیا به اجاره خانهها خمس تعلق میگیرد یا به خود خانهها؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا مال الاجاره نیز مشمول خمس است؟
- [آیت الله سبحانی] خانه ای خریداری نموده و در آن سکونت می کنم، از پس اندازم با قناعت و صرفه جویی خانه دیگر خریداری کرده ام آیا خمس بر آن تعلق می گیرد و نیز اگر با پس اندازی که خمس به آن تعلق گرفته خانه خریده باشم، وظیفه ام چیست؟
- [سایر] آیا در صورت بطلان اجاره، تصرف طرفین در مال الاجاره حرام است؟ اگر طرفین عقد به آن راضی باشند چطور؟ اگر مورد این اجاره، خانه ای باشد، نماز خواندن در آن باطل است؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر خانه کوچکی دارد که تا کنون از آن استفاده میکرده و حال بر اساس نیاز خانه وسیعتری تهیه کرده و خانه کوچک را اجاره می‌دهد تا چند سال دیگر که فرزندش ازدواج کرد به او بدهد آیا این خانه مورد تعلّق خمس است؟
- [آیت الله سبحانی] بر پس انداز پول جهت خرید خانه و یا جهیزیه و یا لوازم ضروری دیگری که مورد نیاز باشد خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا خانه ای که بدهکار برای سکونت خود و خانواده اش به آن نیاز دارد، از توقیف اموالش، مستثنی است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- در تعلق خمس به سودی که به مال طفل تعلق میگیرد، اشکال است و ظاهر عدم تعلق خمس است به مال طفل، ولی احوط ادای خمس بعد از بلوغ است و وقت تعلق آن گذشتن سال بر اولین سودی است که علم به وقت آن دارد.
- کسی که زکات یا خمس یا واجبات مالیه دیگری که به عین مال تعلق میگیرد و هم کفّاره یا قرض و مانند آنکه به عین مال تعلق نمیگیرد بدهکار است، اگر بمیرد و اموالش برای ادای همه آنها کافی نباشد، ادای زکات و خمس و واجبات مالی که به عین مال تعلق میگیرد، مقدم است.
- اگر از چیزی که غصب کرده منفعتی به دست آید، مثلاً از گوسفندی که غصب کرده برّه ای پیدا شود، تعلق به صاحب مال دارد، و نیز کسی که خانه ای را غصب کرده، اگر چه در آن ننشیند، باید اجاره آن را بدهد.
- در مواردی که برای کم کردن اجاره منزل، پرداخت قرض شرط می‌شود، اگر بدون این پول نیاز مسکن او تأمین نمیشود، این قرض خمس ندارد حتی اگر چند سال در دست صاحب منزل باقی بماند.
- در مواردی که برای کم کردن اجاره منزل، دادن قرض شرط می‌شود، اگر بدون این پول نیاز مسکن او تأمین نمیشود، این قرض خمس ندارد، حتی اگر چند سال در دست صاحب منزل باقی بماند.
- اگر شخصی نتواند خرج سال خود را تأمین کند و سر سال پول و یا چیزهایی از مئونه در خانه زیاد بیاید، میتواند آنها را در مخارج مورد نیاز صرف کند و خمس ندارد.
- کسی که خمس مال خود را نداده و فقیر شده، و یا اگر الآن بدهد فقیر می‌شود، همانطور که سایر بدهیها ساقط نمیشود، خمس مال او نیز ساقط نمیشود و باید به حاکم شرع مراجعه کند. * کسی که از اول تکلیف خمس نداده، اگر ملکی بخرد و قیمت آن بالا رود، چنانچه آن ملک را برای ترقی قیمت نخریده باشد، مثلاً زمینی را برای زراعت خریده است، اگر پول آن را بعد از تعلق خمس به فروشنده داده، خمس همان پول را فعلاً باید بدهد و تفاوت ارزش پول را با حاکم مصالحه نماید. و با پرداخت خمس تصرفات قبلی بدون اشکال می‌شود، و اگر آن پول مشکوک در تعلق خمس بوده، احتیاطاً با حاکم مصالحه نماید. * کسی که از اول تکلیف خمس نداده، اگر از منافع کسب، چیزی که به آن احتیاج ندارد خریده و یک سال از خرید آن گذشته، باید خمس آن را بدهد، ولی اثاث خانه و چیزهای دیگری که نیاز داشته و مطابق شأن خود خریده، اگر بداند که از فایده در بین سال خود آنها را خریده، خمس واجب نیست؛ و اگر نداند که از منافع در بین سال خریده یا بعد از گذشت سال، احتیاطاً با حاکم شرع مصالحه نماید.
- اگر مدّت اجاره را معلوم نکند و بگوید، هر وقت در خانه نشستی اجاره آن، ماهی ده تومان است، اجاره صحیح نیست، چون ابتدا و انتهای اجاره معلوم نیست.
- اگر خانه یا دکان یا اطاقی را اجاره کند و صاحب ملک با او شرط کند که فقط خود او از آنها استفاده نماید، مستأجر نمیتواند آن را به دیگری اجاره دهد، و اگر شرط نکند میتواند آن را به دیگری اجاره دهد، اگرچه به خود اجارهدهنده باشد، و اگر استفاده بردن از آن مال احتیاج به تحویل عین مال دارد، بنابر اظهر تحویل آن هم جایز است. ولی اگر بخواهد به زیادتر از مقداری که اجاره کرده آن را اجاره دهد، باید در آن، کاری مانند تعمیر و سفیدکاری انجام داده باشد، یا به غیر جنسی که اجاره کرده آن را اجاره دهد، مثلاً اگر با پول اجاره کرده به گندم یا چیز دیگر اجاره دهد، و در غیر این دو صورت، بنابر اظهر اجاره به مقدار زیادتر جایز نیست.
- اگر کسی پولی را به صاحب منزلی بدهد برای اینکه در منزل او سکونت کند، اگر بدون این پول نیاز مسکن او تأمین نمیشود، این پول جزء مئونه سال او حساب می‌شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] 39 بسیاری از مردم پولی می دهند و خانه ای را رهن می کنند و مال الاجاره خانه تخفیف داده می شود، این کار به یک صورت صحیح است و به یک صورت باطل، هرگاه خانه را اجاره کند ودر ضمن عقد اجاره شرط کندکه فلان مبلغ را به عنوان وام به او بدهد و خانه را رهن کند صحیح است، ولی اگر قبلاً وام و رهن انجام گیرد و ضمن آن شرط شود مال الاجاره تقلیل داده شود حرام و باطل است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر زمینی را برای زراعت اجاره دهد و مال الاجاره را حاصل همان زمین یا زمین دیگر که فعلا موجود نیست قرار دهد؛ اجاره صحیح نیست و اگر مال الاجاره بالفعل موجود باشد مانعی ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر اجاره دهنده یا مستاجر بمیرد اجاره باطل نمی شود ولی اگر خانه مال اجاره دهنده نباشد مثلا دیگری وصیت کرده باشد که تا او زنده است منفعت خانه مال او باشد چنانچه ان خانه را اجاره دهد و پیش از تمام شدن مدت اجاره بمیرد از وقتی که مرده اجاره فضولی است و اگر مالک فعلی ان اجاره را در مدت باقی مانده اجازه کند نافذ می شود و مال الاجاره مدتی که بعد از مردن اجاره دهنده باقی مانده در صورت اجازه مال مالک فعلی است
- [آیت الله مظاهری] اگر مستأجر در پرداخت مال الاجاره از حدّ متعارف تأخیر کند، اجاره دهنده میتواند اجاره را به هم بزند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در میان بعضی از مردم معمول است که وامی به صاحب خانه می دهند و خانه او را گرو برمی دارند به شرط این که قیمت کمتری جهت مال الاجاره بپردازند، یا اصلاً مال الاجاره ای ندهند و آن را خانه رهنی می گویند این کار ربا و حرام است، راه صحیح آن است که اول صاحب خانه، خانه را به او بمبلغی اجاره دهد ولو مقدار کمی باشد و در ضمن اجاره شرط نماید که باید فلان مقدار وام به او بدهد و خانه را در مقابل آن گرو بگذارد، در این صورت ربا نیست و حلال است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] سرمایه (یعنی هر چه انسان برای کسب درآمد از آن استفاده می کند مثل زمین کشاورزی، گاو و گوسفند، ماشین سواری یا مغازه و خانه برای اجاره دادن) تا مقداری که انسان برای امرار معاش خود به آن نیاز دارد خمس ندارد و لو از درآمد سال خود یا از پولی تهیه شده که اگر باقی بماند، خمس به آن تعلق می گیرد.
- [آیت الله سبحانی] اگر زمینی را برای زراعت جو; یا گندم اجاره دهد و مال الاجاره را جو، یا گندم یا دیگر محصولات همان زمین قرار دهد اجاره صحیح نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر زمینی را برای زراعت جو، یا گندم اجاره دهد و مال الاجاره را جو، یا گندم همان زمین قرار دهد، اجاره صحیح نیست.
- [آیت الله بروجردی] اگر زمینی را برای زراعت جو یا گندم اجاره دهد و مال الاجاره را جو یا گندم همان زمین قرار دهد، اجاره صحیح نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر زمینی را برای زراعت اجاره دهد و مال الاجاره را حاصل همان زمین یا زمین دیگر که فعلا موجود نیست قرار دهد اجاره صحیح نیست و اگر مال الاجاره بالفعل موجود باشد یا به مافی الذمه اجاره کند مانعی ندارد