هبه
هبه یکی از اقسام عقود می باشد.
آیا هبه ی منافع صحیح است؟
خیر، صحیح نیست به عنوان عقد خاصّ مصطلح.
خیر، صحیح نیست به عنوان عقد خاصّ مصطلح.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا هبه زن به شوهر و بالعکس حکم هبه به اجنبی را دارد که بتوانند رجوع کنند؟
- هبه به چه معنا است؟
- فرق بین هبه و صدقه چیست؟
- خانمی منزلش را می فروشد و پول آن را به شوهرش هبه می کند. آیا به این هبه خمس تعلّق می گیرد؟
- تفاوت هبه دین با ابراء ذمه مدیون چیست؟
- اگر خانه ای را به شخصی هبه کند، به شرط این که تا 5 سال آن را نفروشند ولی آن شخص آن را بعد از دو سال بفروشد، آیا این معامله صحیح است؟
- شخصی ملک و زمین خود را به نفر دیگر هبه می کند و می گوید: مشروط بر این که تا زنده ام اختیار آن را داشته باشم، آیا این هبه نافذ و آن شرط لازم است؟
- آیا کسی که قرآن می خواند و اجرت می گیرد می تواند چند ختم قرآن کند و اگر کسی آمد و از وی ختم قرآن یا نماز یا روزه خواست بگوید مثلاً چند روز پیش یک ختم قرآن کردم و یا یک سال نماز و روزه را که قبلاً انجام داده ام به کسی هبه نکرده ام، ثواب آن را به فرد مورد نظر شما هبه می کنم و طرف مقابل هم قبول کند و اجرت آن را هم بدهد، آیا صحیح است؟
- لطفا کلیه شرایطی که در هبه لازم است را بیان فرمایید؟
- در هبه به ذی رحم که لازم است، آیا می شود برای بخشنده شرط خیار کرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی مال خود را به فرزند صغیر خود هبه کرده است، آیا این هبه صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] پدرم قبل از فوت، اموال بسیاری را به یکی از فرزندان هبه نمود و در برگه ای نوشته که هبه را قبض دادم آیا هبه او صحیح است؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا هبه نمودن در مرض موت صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] اگر همسر تمام مهریه را در ایام بیماری به شوهر هبه نماید و سپس فوت کند آیا هبه او صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی زمین خود را برای اولادش هبه میکند و میگوید تا زنده است اختیار تصرّف آن را داشته باشد آیا این هبه صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی از کسی طلبی داشته و آن را به وی هبه کرده است، آیا این هبه صحیح است و بر فرض صحت، آیا بعداً می تواند رجوع کند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا بخشش منافع ملک صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا هبه چیزی که مشاع است امکان پذیر و صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا وقف برخی از منافع عین صحیح است؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی مقداری از زمین کشاورزیش را به پسر برادرش، هبه کرد به شرط این که او دو ربیبه خود را به عقد دو پسر هبه کننده، در آورد، ولی فرزند برادر، یکی از ربیبه ها را به عقد یک پسر در آورد امّا از تزویج ربیبه دوّم امتناع نمود آیا این هبه با شرط مذکور، صحیح و لازم می باشد یا نه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر چیزی را بر خودش وقف کند، مثل آنکه دکانی را وقف کند که عایدی آن را بعد از مرگ او خرج مقبرهاش نمایند صحیح نیست، ولی اگر مثلاً مالی را بر فقرا وقف کند و خودش فقیر شود، میتواند از منافع وقف استفاده نماید.
- چیزهایی که نجس نیستند، ولی منافع حلالی که مورد قصد عقلا باشد ندارند، از قبیل حشرات و بعضی حیوانات و فضلهها که نجس نیستند، و مردار حیواناتی که خون جهنده ندارند، معامله آنها باطل است، مگر اینکه بهحسب زمانها و مکانهای مختلف منافعی عقلایی داشته باشد، مثل گرفتن روغن از ماهی مرده، که در این صورت معامله صحیح است.
- اگر در تمام سال منفعتی نبرد و برای مخارج خود قرض کند، میتواند از منافع سالهای بعد قرض خود را ادا نماید.
- خون اگر عرفاً دارای مالیت باشد و منافع حلالی داشته باشد که در معامله مورد قصد قرار میگیرد، فروش آن اشکال ندارد.
- اگر خمس را با حاکم شرع یا وکیل او یا با سیّد دستگردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد نمیتواند از منافع آن سال کسر نماید؛ مثلاً اگر هزار تومان دستگردان کرده و از منافع سال بعد دو هزار تومان بیشتر از مخارجش داشته باشد، باید اول خمس دو هزار تومان را بدهد و سپس هزار تومانی را که بابت خمس بدهکار است از بقیه بپردازد.
- پولی را که انسان قرض میدهد، اگر سر سال، موعد وصول آن فرا رسیده باشد و وصول آن بدون عسر، ممکن باشد، به حکم موجودیِ اوست. در غیر این صورت، هر زمان آن را وصول کرد، با تحقق دیگر شرایط، باید خمس آن را بدهد و پولی را که انسان قرض میگیرد به اصل آن، خمس تعلق نمیگیرد، ولی منافع آن به حکم دیگر منافع است.
- اگر در اول سال منفعتی نبرد و از سرمایه خرج کند، و پیش از تمام شدن سال منفعتی بهدستش آید، میتواند مقداری را که از سرمایه برداشته از منافع کسر کند.
- خرید و فروش خوک و سگ حرام است، مگر سگ شکاری، سگ گله و سگ محافظ باغ و بستان، که بنابر اظهر خرید و فروش آنها به قصد همین منافع جایز است.
- کسی که مالی را وقف میکند، بنابر اظهر میتواند شرط کند که تا مدتی و یا تا وقتی زنده است خودش و یا متعلقین او از مال موقوفه، استفاده نمایند و منافع آن مال به آنها برسد.
- اگر ملکی را، مثلاً بر فقرا یا سادات وقف کند، یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد، در صورتی که برای آن ملک متولی معین نکرده باشد، اختیار آن با حاکم شرع است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر هبه کننده یا کسی که مال به او هبه شده قبل از قبض بمیرد هبه باطل می شود
- [آیت الله اردبیلی] لازم نیست پس از هبه فورا جنس را تحویل دهد، بلکه هرگاه جنس را به طرف تحویل دهد ملک او میشود و اگر هبه کننده یا کسی که به او هبه شده پیش از تحویل بمیرد یا هبه کننده فاقد شرایط شود، هبه باطل میشود و مال به ورثه هبه کننده منتقل میگردد.
- [آیت الله اردبیلی] در هبه کننده چند شرط معتبر است: اوّل و دوم: بالغ و عاقل باشد. سوم: سفیه نباشد، یعنی از کسانی نباشد که مال خود رادر کارهای بیهوده مصرف میکنند اگرچه توسّط حاکم شرع هم از تصرّف در اموال خود منع نشده باشد. چهارم: توسّط حاکم شرع از تصرّف در اموال خود منع نشده باشد، مانند مُفَلَّس. پنجم: مالک یا صاحب اختیار چیزی باشد که میخواهد هبه کند، پس بخشش مال دیگری بدون اجازه او صحیح نیست. ششم: از روی قصد و اختیار ببخشد، پس اگر هبه کننده از روی اکراه یا اجبار هبه کند، صحیح نیست.
- [آیت الله مظاهری] کسی که هبه میدهد باید رشید و هبه او با اختیار باشد و نیز بتواند در مال خود تصرّف کند.
- [آیت الله خوئی] میتوان قرارداد بیمه را با تمام اقسام آن از باب عقد هبة معوضه تصحیح کرد به این معنی که بیمهکننده مبلغی را به طور ماهیانه یا سالیانه یا یک جا به بیمهگر هبه میکند و در ضمن عقد هبه به بیمهگر شرط میکند که در صورت پیشآمد و رخداد هر نوع خسارتی که در بیمهنامه ذکر شده، باید بیمهگر آن را جبران کند و بر بیمهگر نیز واجب است به این شرط وفا کند و خسارت بیمهکننده را جبران کند، بنابراین عقد بیمه به تمام اقسام آن یک نوع هبه معوضه است، جایز و صحیح است.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی چیزی را به کسی مجانی و بلاعوض بدهد آن را هبه گویند و در هبه لازم نیست صیغه بخوانند، بلکه همین قدر که هبه دهنده مال خود را به قصدهبه به دیگری بدهد و آن طرفهم بههمین قصدبگیرد، هبه صحیحاست.
- [آیت الله مظاهری] فرقی نیست در هبه میان اینکه عین باشد یا منفعت، موجود باشد یا نه، بنابراین اگر حاصل یک سال باغ را به کسی هبه کند یا طلبی را که از کسی دارد به خود او یا دیگری هبه کند مانعی ندارد، ولی اگر به خود او هبه کرد حقّ پس گرفتن ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] هبه کننده میتواند در مقابل چیزی که میبخشد عوضی قرار دهد و آن را از طرف بگیرد و به آن (هبه معوّضه) میگویند و لازم نیست عوض آن، عین و جنس باشد، بلکه میتواند هر کاری را که نفع آن به شکلی به بخشنده میرسد عوض هبه قرار دهد، مثلاً بخواهد در مقابل هبه، طلبی را که طرف از هبه کننده دارد ببخشد یا کار مشروعی را برای او انجام دهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] میتوان قرارداد بیمه را با تمام اقسام آن از باب عقد هبه معوضّه تصحیح کرده به این معنی که بیمه کننده مبلغی را بطور ماهیانه یا سالیانه یا یکجا به بیمهگر هبه میکند و در ضمن عقد هبه به بیمهگر شرط میکند که در صورت پیشآمد ورخداد هر نوع خسارتی که در بیمه نامه ذکر شده، باید بیمهگر آن را جبران کند وبر بیمهگر نیز واجب است به این شرط وفا کند وخسارت بیمه کننده را جبران کند، بنابراین عقد بیمه به تمام اقسام آن یکنوع هبه معوّضه است، جائز و صحیح است.
- [آیت الله مظاهری] بهتر است چیزی را که انسان به کسی میبخشد آن مال را نادیده بگیرد و در آن رجوع نکند، ولی در عین حال هر یک از طرفین میتواند هبه را به هم بزند، پس هبه کننده میتواند در مال خود رجوع کند مگر در چند مورد: اوّل: هبه کننده در عوض هبه چیزی از طرف گرفته باشد. دوّم: چیزی را قربةً الی اللَّه به کسی هبه کند. سومّ: هبه به یکی از خویشان نزدیک باشد. چهارم: مالی را که هبه کرده به حال خود باقی نمانده باشد، مثل اینکه آن را تلف کرده یا صورت آن را به کلی تغییر داده، مثلاً پارچه را بریده و دوخته است یا اینکه آن را به دیگری منتقل کرده باشد. پنجم: یکی از طرفین بمیرد، پس اگر هبه کننده بعد از صیغه و قبض بمیرد ورثه او حقّ ندارند هبه را به هم بزنند، و اگر طرف بمیرد مال به ورثه او منتقل میشود.