امکان
امکان ، در یکی از کاربردهایش از مواد ثلاث، قسیم وجوب و امتناع ذاتی و به معنای سلب ضرورت وجود و عدم از ماهیت من حیث هی میباشد.
آیا هبه چیزی که مشاع است امکان پذیر و صحیح است؟
اگر با اجازه شریک باشد، اشکال ندارد.
اگر با اجازه شریک باشد، اشکال ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- برای تشخیص بچّه‌دار شدن از مرد منی خواسته می‌شود تا آزمایش گردد و این هم با استمناء امکان پذیر است، حکم چیست؟
- شخصی زمین خود را برای اولادش هبه می‌کند و می‌گوید تا زنده است اختیار تصرّف آن را داشته باشد آیا این هبه صحیح است یا خیر؟
- شخصی زمین خود را برای اولادش هبه می‌کند و اولادش در مسافرت است و حاضر نیست تا هبه را قبول کند، تا وقتی از مسافرت بر می‌گردد پدر که واهب بوده است فوت می‌کند آیا این هبه صحیح می‌شود یا خیر؟
- آیا در هبه معوّضه چنانچه اقباض از یک طرف حاصل نشود، هبه لازم خواهد بود؟
- آیا هبه، هدیه و عیدی خمس دارد؟
- پزشک از خانمی سئوال می‌کند، حامله هستی زن می‌گوید: نه در حالی که حامله است با فرض آن که دانستن پزشک از وضعیت این خانم از طریق آزمایشات هم امکان پذیر است لکن به گفته زن اکتفا کرده و آمپولی نوشته که زن سقط جنین نموده، مسئول چه کسی است؟
- اگر شخصی وصیّت کند که پس از مرگش جنازه او را جهت تعلیم به دانشکده پزشکی هبه نمایند، آیا وصیّت او صحیح است؟ در صورت صحّت وصیّت، آیا بخاطر کالبد شکافی در اینجا دیه تعلّق می‌گیرد یا خیر؟
- در رساله عملیه نوشته شده که در هبه ذی رحم رجوع به مال هبه شده جایز نیست، حالا اگر رجوع کرد حکم غصب را دارد یا این که مخالفت حکم تکلیفی کرده است؟
- شخصی زنی را صیغه کرده و زن دختری دارد و دختر ربیبه مرد است، حال چیزی را به دختر بعنوان هبه داده است آیا این دختر مصداق هبه ذی رحم است یا نه؟
- شخصی ملک و زمین خود را برای نفر دیگری هبه می‌کند و می‌گوید تا زنده‌ام اختیار آن را داشته باشم آیا این هبه نافذ و شروط لازم می‌شود یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا ارتباط با عالم ارواح امکان پذیر است؟
- [سایر] آیا ایجاد وحدت حقیقی بین مسلمانان امکان پذیر است؟
- [سایر] آیا تقویت نور چشم با قرآن امکان پذیر است؟
- [سایر] نیکی به پدر و مادر چگونه امکان پذیر است؟
- [سایر] آیا درمان زگیل از منظر طب سنتی امکان پذیر است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا نفی ولد شبهه بدون لعان ممکن است، یا تنها از راه لعان امکان پذیر است؟
- [سایر] آیا ازدواج پدر رضاعی با مادر حقیقی امکان پذیر است؟ عکس این مسئله چطور؟
- [سایر] آیا بر اساس قرآن، تعیین جنسیت فرزندانی که در شکم مادران میباشند، امکان پذیر نیست؟
- [سایر] شبهه: ملاقات با امام زمان (عج) در خواب امکان پذیر نیست پس تلاش نباید کرد.
- [سایر] آیا سفید کردن دندون هایی که رنگشون از اول شیری بوده امکان پذیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر برای آن که نامحرم او را نبیند، مجبور شود رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند، باید در صورت امکان پشت به قبله بنشیند، و نیز اگر از راه دیگر ناچار باشد که رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند، اقوی آن است که در صورت امکان پشت به قبله بنشیند.
- اگر با عین پولی که خمس آن را نداده ملکی بخرد، تصرّف او در آن ملک حرام ونمازش هم در آن باطل است در صورتی که با امکان و دسترسی بحاکم شرع جهت کسب اذن، اجازه نگرفته باشد وقصد ادأ خمس را هم نداشته باشد ولی در زکاْ بعید نیست معامله صحیح باشد و خواندن نماز در آن ملک بلا اشکال است ولی گناه بزرگی مرتکب شده است.
- چنانچه بیمهگر در صورت پیشآمد خسارتی بر بیمه کننده از جبران آن خودداری کند و به شرط هبه عمل ننماید وخسارت نپردازد، بیمه کننده خیار تخلّف شرط دارد و میتواند قرارداد بیمه را فسخ کند و آنچه از اقساط بیمه پرداخت کرده است، مسترد داشته وپس بگیرد.
- سجده بر گلهایی که خوراکی نیستند، صحیح است ولی سجده بر دواهای خوراکی که از زمین میروید مانند گل گاو زبان صحیح نیست.
- معامله مساقات در بوته خربزه وخیار ومانند اینها صحیح نیست.
- رو به قبله کردن محتضر بر هر مسلمان واجب است و بنابر احتیاط واجب اجازه گرفتن از خود محتضر اگر ممکن باشد لازم است و اگر ممکن نباشد بنابر احتیاط وجوبی لازم است اذن گرفتن از ولی او وگرنه از حاکم شرع در صورت امکان البته بشرط آنکه حرکت دادن او موجب سرعت مرگ او نشود.
- اگر انسان از نگهداری امانت منصرف شود و ودیعه را به هم بزند باید در صورت امکان هرچه زودتر مال را به صاحب آن یا وکیل یا ولیّ صاحبش برساند، یا به آنان خبر دهد که به نگهداری حاضر نیست و اگر بدون عذر مال را به آنان نرساند وخبر هم ندهد، چنانچه مال تلف شود، باید عوض آن را بدهد.
- اگر زن بگوید عدّهام تمام شده، از او قبول می‌شود خواه تمام شدن عدّهاش به سه طهر باشد یا به شهور به شرط آنکه زن متهمه نباشد و از طلاق یا مردن شوهرش بقدری گذشته باشد که امکان تمام شدن عده او باشد.
- جائز است گرفتن نطفه مرد به تنهائی در صورتی که مقدّمات حرام نداشته باشد وگذاشتن آن نطفه در رحم مصنوعی وتربیت کردن آن بمنظور تولید بچه و چنانچه امکان داشته باشد از این راه بچهای تولید گردد، آن بچه مال صاحب نطفه است واحکام پدر و فرزندی بین آنها برقرار می‌شود ولکن این بچه مادر ندارد.
- اگر بعد از نماز بفهمد که در نماز شکّی برای او پیش آمده ولینداند از شکهای باطل بوده یا از شکهای صحیح و اگر از شکهای صحیح بوده کدام قسم آن بوده است، نماز را دوباره بخواند بعد از عمل به وظیفه شکهای صحیح که دو رکعت احتیاط ایستاده و دو رکعت احتیاط نشسته و دو سجده سهو میباشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر هبه کننده یا کسی که مال به او هبه شده قبل از قبض بمیرد هبه باطل می شود
- [آیت الله اردبیلی] لازم نیست پس از هبه فورا جنس را تحویل دهد، بلکه هرگاه جنس را به طرف تحویل دهد ملک او می‌شود و اگر هبه کننده یا کسی که به او هبه شده پیش از تحویل بمیرد یا هبه کننده فاقد شرایط شود، هبه باطل می‌شود و مال به ورثه هبه کننده منتقل می‌گردد.
- [آیت الله اردبیلی] در هبه کننده چند شرط معتبر است: اوّل و دوم: بالغ و عاقل باشد. سوم: سفیه نباشد، یعنی از کسانی نباشد که مال خود رادر کارهای بیهوده مصرف میکنند اگرچه توسّط حاکم شرع هم از تصرّف در اموال خود منع نشده باشد. چهارم: توسّط حاکم شرع از تصرّف در اموال خود منع نشده باشد، مانند مُفَلَّس. پنجم: مالک یا صاحب اختیار چیزی باشد که میخواهد هبه کند، پس بخشش مال دیگری بدون اجازه او صحیح نیست. ششم: از روی قصد و اختیار ببخشد، پس اگر هبه کننده از روی اکراه یا اجبار هبه کند، صحیح نیست.
- [آیت الله مظاهری] کسی که هبه میدهد باید رشید و هبه او با اختیار باشد و نیز بتواند در مال خود تصرّف کند.
- [آیت الله اردبیلی] اجاره ملک به طور مشاع جایز است، خواه اجاره دهنده دارای قسمت مشاع باشد و بخواهد آن را اجاره دهد و یا مالک تمام ملک باشد و سهمی مانند یک دوم یا یک سوم آن را به طور مشاع اجاره دهد؛ البتّه در صورت اوّل باید با اجازه شریک خود ملک را به مستأجر تحویل دهد.
- [آیت الله مظاهری] در مضاربه باید سهم عامل مشاع باشد، یعنی نصف یا ثلث و مانند آن تعیین شده باشد پس اگر بگوید با این مال تجارت کن و پنج هزار تومان از منافع را بردار، صحیح نیست.
- [آیت الله اردبیلی] اصل سرمایه در مضاربه میتواند به صورت نقد یا دین یا منفعت باشد و در سود آن، سهم هر کدام باید به نحو مشاع معیّن شود و اگر سهم هر کدام نامعیّن باشد، مضاربه صحیح نیست.
- [آیت الله خوئی] میتوان قرارداد بیمه را با تمام اقسام آن از باب عقد هبة معوضه تصحیح کرد به این معنی که بیمهکننده مبلغی را به طور ماهیانه یا سالیانه یا یک جا به بیمهگر هبه می‌کند و در ضمن عقد هبه به بیمهگر شرط می‌کند که در صورت پیشآمد و رخداد هر نوع خسارتی که در بیمهنامه ذکر شده، باید بیمهگر آن را جبران کند و بر بیمهگر نیز واجب است به این شرط وفا کند و خسارت بیمهکننده را جبران کند، بنابراین عقد بیمه به تمام اقسام آن یک نوع هبه معوضه است، جایز و صحیح است.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی چیزی را به کسی مجانی و بلاعوض بدهد آن را هبه گویند و در هبه لازم نیست صیغه بخوانند، بلکه همین قدر که هبه دهنده مال خود را به قصدهبه به دیگری بدهد و آن طرفهم بههمین قصدبگیرد، هبه صحیحاست.
- [آیت الله مظاهری] فرقی نیست در هبه میان اینکه عین باشد یا منفعت، موجود باشد یا نه، بنابراین اگر حاصل یک سال باغ را به کسی هبه کند یا طلبی را که از کسی دارد به خود او یا دیگری هبه کند مانعی ندارد، ولی اگر به خود او هبه کرد حقّ پس گرفتن ندارد.