وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
اگر موقع نماز، پدری با پسرش کار داشته باشد، وظیفه ی پسر چیست؟
اگر وقت نماز اندک باشد، نماز مقدم است.
اگر وقت نماز اندک باشد، نماز مقدم است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر کارگری فنّی برای پدر خود کار می کند و پدر نصف مزد متعارف را به پسرش می دهد، آیا این پسر در مقابل نفقه ی همسر و فرزندانش مسؤول است؟
- اگر پدری فوت کند و پسر بزرگ تر نماز و روزه اش را قضا نکند، آیا چیزی به عهده ی پسر کوچک تر می باشد؟
- اگر پدری دو پسر بزرگ از دو زن داشته باشد، بر کدام یک خواندن نماز قضا واجب است؟
- پدری در غیاب فرزندش که در سفر خارج بوده، دختری را به عقد او در می آورد و پس از یک سال برای روشن شدن وضعیّت دختر، فرد مذکور به خارج سفر می کند و موضوع را با پسرش در میان می گذارد. پسر نه جواب مثبت داده و نه جواب منفی و فعلاً هم معلوم نیست پسر مذکور در کدام کشور است. آیا عقد صحیح بوده است؟ در صورت صحّت، آیا فضولی است؟ و بر فرض فضولی، آیا پدر حقّ فسخ دارد؟
- نماز پدر و مادر بر پسر بزرگ تر واجب است، امّا او نمی تواند ایستاده نماز بخواند، در این باره چه وظیفه ای دارد؟
- مردی که دارای دو پسر و سه دختر و همسر بوده، بیست سال است از دنیا رفته، در زمان فوت وی یکی از دختران مبتلا به بیماری روانی و یکی از فرزندان پسرش صغیر بوده است. پسر بزرگ به اتّفاق مادر اموال باقی مانده متوفّی را بیش از سهم ارثیه برای خود قرار داده و به امضای همگان رسانده است؟ اکنون وارثین از جریان اطّلاع پیدا کرده اند، وظیفه ی وارثین دیگر چیست؟
- پدری در زمان حیاتش زمینی را با دستخط خود به چهار پسرش بخشیده است و به دخترها چیزی واگذار کرده است. سازمان زمین شهری بقیّه ی زمین را تصاحب نموده که طبق قانون، حدّ نصابی از آن زمین به مالک داده می شود. حال مقدار زمینی که سازمان زمین شهری برمی گرداند، آیا به عنوان ماترک پدر فقط بین دختران باید تقسیم شود یا این که فرزندان پسر هم از آن مقدار ارث می برند؟
- متوفی وصیّت نموده که 31 اموال او را صرف نماز و روزه کنند و برای او پنج سال نماز و روزه بگیرند. اگر ورثه یا وصیّ عمل به وصیت نکردند، وظیفه ی پسر بزرگ چیست؟ و بر فرض عمل به وصیّت، اگر احتمالاً نماز و روزه قضای او بیش از پنج سال بود، وظیفه چیست؟
- پدری زکات مالش را جدا کرده و می خواهد به فرد خاصی بدهد. آیا پسر بدون اذن او می تواند زکات را به فرد مستحقّ دیگری بدهد؟
- شخصی اجیر شده تا در مدت معیّنی نماز قضا بخواند. اما این کار را انجام نداده است، اکنون وظیفه ی او چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] پدری در وصیت نامه خود یکی از فرزندانش (پسرش) را از ارث محروم می کند. آیا این کار از نظر شرعی درست می باشد؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا از نظر شرعی جایز می‌باشد که پدر پسر مهریه زن پسرش را از مال خود به پدر زن پسرش بدهد؟
- [آیت الله اردبیلی] پدری خانهای را به پسرش میبخشد و چون پسر در خارج از شهر خود مشغول تحصیل است، نمیتواند برای سکونت از آن خانه استفاده کند؛ ولی برای امرار معاش و خرج تحصیل خود، خانه را اجاره میدهد و از پول اجاره استفاده میکند. آیا پسر باید خمس این خانه را بپردازد؟
- [آیت الله سیستانی] نماز قضای پدر و مادر بر پسر بزرگتر واجب است حال اگر آنها تارک الصلاة باشند وظیفه پسر بزرگتر چیست ؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر پدری برای پسرش (به مانند دخترش که جهیزیه تهیه میکند) وسایلی برای زندگی آیندهاش تهیه کند، حکم جهیزیه دختر را دارد یا حکمش متفاوت است؟
- [آیت الله اردبیلی] پدری که اهل خمس دادن است، در بین سال خانهای برای پسرش میخرد. آیا به این خانه خمس تعلّق میگیرد یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] زیدی وصیّت کرده که پسرش - که بزرگ شد - از او حج بنماید و پسرش تأخیر انداخته، فعلاً خود پسر هم مستطیع است، آیا حج خودش را مُقَدَّم بدارد یا حج پدرش را؟ و زید تعیین ننموده که پسرش چه سالی به حج برود؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر پدری اصلاً نماز نخوانده باشد، آیا همه نمازهای او قضا دارد و انجام آنها بر پسر بزرگ او واجب است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا قضای نمازهای پدری که به جهت سهل انگاری قرائت نماز را غلط می خوانده، به عهده پسر بزرگتر می باشد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که ورّاث متوفّی عبارت باشند از: دختر عمو، یا پسر عموی ابوینی و دختر عمو و پسر عموی پدری، آیا در این صورت به دختر عمو و پسرعموی پدری هم ارث می رسد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- پدر و جد پدری دیوانه در صورتی که مفسده و ضرری در کار نباشد، میتوانند زن او را طلاق بدهند.
- کسی که دو نسبت در او جمع شود از هر دو سبب ارث می برد، مثل این که کسی هم پسر عموی پدری باشد و هم پسر دایی مادری، یا کسی هم شوهر میت باشد و هم پسر عموی او، یا زنی هم عمه پدری میّت باشد و هم خاله مادری او، مگر آن که دو نسبت او در دو طبقه باشد، مثل این که هم برادر مادری باشد و هم پسر عمو که فقط ارث برادر بودن را می برد. ارث زن و شوهر
- پدر و جدّ مرد، هرچه بالا روند، و پسر و نوه پسری و دختری او هرچه پایین آیند، چه در موقع عقد باشند، یا بعداً به دنیا بیایند، به زن او محرم هستند.
- قضای نماز و روزه پدر، به عهده پسر بزرگتر است. و بنابر احتیاط واجب قضای نماز و روزه مادر هم بر اوست.
- زن مستحاضه اگر پیش از آنکه خود را وارسی کند، مشغول نماز شود با اینکه میتوانسته خود را وارسی کند، چنانچه قصد قربت داشته و به وظیفه خود عمل کرده مثلاً استحاضهاش قلیله بوده و به وظیفه استحاضه قلیله عمل نموده، نماز او صحیح است. و اگر قصد قربت نداشته یا عمل او مطابق وظیفهاش نبوده مثل آنکه استحاضه او متوسطه بوده و به وظیفه قلیله رفتار کرده، نماز او باطل است.
- پوشیدن لباس ابریشمی برای زن و خنثای مشکل، بنابر اظهر در نماز و غیر نماز اشکال ندارد؛ ولی صحت نماز پسر غیرمکلّف با لباس ابریشمی در حال اختیار، بنابر شرعیت نماز او، محل تأمل است.
- موقعی که انسان نماز احتیاط میخواند و یا قضای سجده فراموش شده یا تشهد فراموش شده را بهجا می‌آورد، باید خود را مثل موقع نماز بپوشاند.
- پدر و جد پدری میتوانند برای فرزند نابالغ یا دیوانه خود، که در حال دیوانگی بالغ شده است، در صورتی که مصلحت باشد ازدواج کنند و بعد از آنکه آن طفل بالغ شد یا دیوانه عاقل گردید، نمیتواند آن را بههم بزند، حتی اگر طفل، پسر باشد بنابر اظهر.
- کسانی که به واسطه خویشی ارث می برند سه دسته یا طبقه هستند: طبقه اول: پدر و مادر و اولاد میّت است و با نبودن اولاد، اولاد اولاد، هرچه پایین آیند، که هر کدام آنان که به میّت نزدیکتر است ارث می برد بدین معنی که مثلاً اگر نوه میّت هست نتیجه او ارث نمی برد. و تا یک نفر از این طبقه هست طبقه دوم ارث نمی برند، مگر این که کسی که از طبقه اول وجود دارد، شرعا از ارث ممنوع شود، که در این صورت نوبت به طبقه دوم می رسد. طبقه دوم: جدّ، یعنی پدر بزرگ و پدر او، هرچه بالا رود، و جدّه، یعنی مادربزرگ و مادر او، هر چه بالا رود، پدری باشد یا مادری؛ و خواهر و برادر، و با نبودن برادر و خواهر، اولاد ایشان، هرکدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد که معنای آن در طبقه اول گفته شد. و تا یک نفر از این طبقه هست طبقه سوم ارث نمی برند. طبقه سوم: عمو، عمه، دایی، خاله، هرچه بالا روند، و اولاد آنان هرچه پایین آیند، و تا یک نفر از عموها، عمه ها، دایی ها و خاله های میت زنده اند، اولاد آنان ارث نمی برند، ولی اگر میت عموی پدری و پسر عموی پدر و مادری داشته باشد، و غیر از اینها وارثی نداشته باشد، ارث به پسر عموی پدر و مادری می رسد و عموی پدری ارث نمی برد. اگر میت وارثی از قبیل پسر یا دختر عمو، یا پسر یا دختر عمه، یا پسر یا دختر دایی، یا پسر یا دختر خاله که از طرف پدر و مادر هستند و از طرف دیگر عمو یا عمه یا دایی یا خاله از طرف پدر یا فقط مادر دارد، احتیاط در این است که دو طبقه با هم صلح نمایند.
- مرد برای زن و زن برای مرد میتواند اجیر شود و در بلند خواندن و آهسته خواندن نماز باید هر یک به وظیفه خود عمل نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر پدر یا جدّ پدری برای پسر نابالغ خود زن بگیرد، چنانچه پسر در موقع عقد مالی داشته مدیون مهر زن است و اگر در موقع عقد مالی نداشته پدر یا جدّ او باید مهر زن را بدهند.
- [امام خمینی] اگر پدر یا جد پدری برای پسر نابالغ خود، زن بگیرد، چنانچه پسر در موقع عقد مالی داشته، مدیون مهر زن است، و اگر در موقع عقد مالی نداشته، پدر یا جد او باید مهر زن را بدهند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر پدر یا جد پدری برای پسر نابالغ خود زن بگیرد چنانچه پسر در موقع عقد مالی داشته مدیون مهر زن است و اگر موقع عقد مالی نداشته پدر یا جد او باید مهر زن را بدهند
- [آیت الله سبحانی] اگر پدر، یا جد پدری برای پسر نابالغ خود زن بگیرد، چنانچه پسر در موقع عقد مالی داشته، مدیون مهر زن است و اگر در موقع عقد مالی نداشته، پدر یا جد او باید مهر زن را بدهند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر پدر یا جد پدری برای پسر نابالغ خود زن بگیرد، چنان چه پسر در موقع عقد مالی داشته، مدیون مهر زن است. و اگر در موقع عقد مالی نداشته، پدر یا جد او باید مهر زن را بدهند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر پدر یا جد پدری برای پسر نابالغ خود زن بگیرد، چنانچه پسر در موقع عقد مالی داشته، مدیون مهر زن است، و اگر در موقع عقد مالی نداشته، پدر یا جد او باید مهر زن را بدهند.
- [آیت الله بروجردی] اگر پدر یا جد پدری برای پسر نابالغ خود زن بگیرد، چنانچه پسر در موقع عقد مالی داشته، مدیون مهر زن است و اگر در موقع عقد مالی نداشته پدر یا جد او باید مهر زن را بدهند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پدر یا جدّ پدری برای پسر نابالغ خود زن بگیرد، چنانچه پسر در موقع عقد مالی داشته، مدیون مهر زن است، و اگر در موقع عقد مالی نداشته، و در ضمن عقد شرط نشده که مهر بر عهده پدر یا جد پدری نیست پدر یا جدّ او باید مهر زن را بدهند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر پدر یا جدّ پدری برای پسر نابالغ خود زن بگیرند، چنانچه پسر در موقع عقد مالی نداشته باشد، باید کسی که برای پسر زن گرفته مهر زن را بدهد و اگر پسر در موقع عقد مالی داشته، خودش مدیون مهر زن است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] احتیاط واجب آن است که اگر پدری پسرش را به عنوان وصی تعیین کرد او آن را قبول نماید.