جهیزیه
جهیزیه وسایل و اثاث اوّلیه زندگی می باشد. عنوان یاد شده به مناسبت در بابهای خمس، نکاح و قضا به کار رفته است.
آیا تهیه جهیزیه بر پدر واجب است؟
خیر، واجب نیست.
خیر، واجب نیست.
پاسخ:
خیر، واجب نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مبلغی به عنوان شیربها به پدرخانم دادم به این نیّت و قصد که برای زوجه ام جهیزیّه تهیّه نماید. پدر همسرم پس از تهیّه ی جهیزیّه با مبلغ مذکور بعد از گذشت یک سال تمام اجناس جهیزیّه را پس گرفت. آیا حقّ مطالبه ی آن را دارم؟
- دختری که کارمند است و در خانه ی پدر زندگی می کند، مقداری از حقوق ماهیانه ی خود را جهت تهیه ی جهیزیه مصرف و مقداری از آن را هم جهت سایر لوازم زندگی برای تکمیل جهیزیه پس انداز می کند. آیا پرداخت خمس بر او واجب است؟
- در هنگام ازدواج، پدر یا اقوام عروس علاوه بر مهریه، پول زیادی به عنوان های مختلف، مثل: جعاله، شیربها، مهر حاضر، پدر وکیلی و تهیه ی جهیزیه می گیرند، لطفا حکم آن را بیان فرمایید.
- پولی که پدر دختر از داماد جهت جهیزیه ی دخترش می گیرد، در صورتی که از جهیزیه زیاد بیاید، آیا برای پدر دختر حلال است؟
- حکم شیربهایی که هنگام عقد ازدواج به پدر زوجه، طبق رسومات محلّی جهت تهیّه جهیزیه داده می شود، در صورت طلاق چیست؟ آیا زوج می تواند آن را بازپس گیرد؟
- کسی فقیر نیست؛ ولی توانایی تهیه ی جهیزیه دخترش را ندارد، آیا زکات را می توان به این فرد داد؟
- برای دختری که در معرض شوهر رفتن بوده جهیزیه تهیه شده؛ ولی به علل مختلفی ازدواج او به تأخیر افتاده مثلاً سنّ او از 30 سال هم تجاوز کرده . آیا باز هم خمس جهیزیه ی خریده شده ساقط است؟
- دختری که خود و خانواده اش نمی توانند یک جا جهیزیه او را تهیه کنند و خود و یا پدرش مقداری از درآمد ماهیانه خود را برای تهیه جهیزیه پس انداز می کنند که بعد از یک یا چند سال آن را خریداری کنند، آیا به این پس انداز و سود بانکی آن خمس تعلق می گیرد؟ در مورد تهیه وسایل زندگی برای پسر چه طور؟
- اگر پدری جهیزیه ی دختر را از مال خمس نداده تهیه کرده باشد و خمس آن را نپردازد، آیا پرداخت خمس آن بر دختر لازم است؟
- آیا زن می تواند برای امرار معاش و یا تهیه جهیزیه دخترش بدون اذن شوهر، اعضای بدن خود را (مثل کلیه) به دیگران بفروشد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر پدری برای پسرش (به مانند دخترش که جهیزیه تهیه میکند) وسایلی برای زندگی آیندهاش تهیه کند، حکم جهیزیه دختر را دارد یا حکمش متفاوت است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا مخارج ازدواج پسر و جهیزیه دختر از نفقات واجب است و باید پدر تأمین کند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] پول کنار گذاشتن برای تهیّه جهیزیّه، آیا خمس دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در هنگام ازدواج، پدر یا اقوام عروس علاوه بر مهریه، پول زیادی به عنوانهای مختلف، مثل: جعاله، شیربها، مهر حاضر، پدر وکیلی، تهیه جهیزیه می گیرند. لطفاً حکم آن را بیان کنید؟
- [آیت الله خوئی] جهیزیه که فرمودید در ظرف چند سال تهیه میشود خمس ندارد، آیا اگر دختر کمتر از ده سال هم داشته باشد میشود برایش جهیزیه تهیه نمایند یا باید اقلاً ده سال داشته باشد، تهیه جهیزیه برای پسر به حکم دختر است یا خیر؟
- [سایر] دختری چند سال روزه های خود را نگرفته و از طرفی می باید برای خودش جهیزیّه تهیه کند، اگر بخواهد برای هر روز 60 فقیر اطعام کند جمعاً چقدر می شود؟ آیا دادن کفاره مقدّم است یا تهیّه جهیزیه؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] دختری 4 سال روزه های خود را نگرفته و از طرفی می باید برای خودش جهیزیّه تهیه کند، اگر بخواهد برای هر روز 60 فقیر اطعام کند جمعاً چقدر می شود؟ آیا دادن کفاره مقدّم است یا تهیّه جهیزیه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] پولی را که پدر دختر از داماد جهت جهیزیّه دخترش می گیرد در صورتی که از جهیزیّه زیاد بیاید آیا برای پدر دختر حلال است؟
- [آیت الله مظاهری] شخصی کفاره چند سال روزه بر عهده دارد و نیازمند تهیه جهیزیه برای دختر خود میباشد. اگر بخواهد کفاره بدهد، دیگر نمیتواند جهیزیه تهیه کند. تکلیف او چیست و کدام مقدّم است؟
- [آیت الله اردبیلی] دختری که پدرش سال خمسی نداشته و برای او جهیزیه تهیه کرده است، آیا لازم است خمس جهیزیه خود را بدهد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- جهیزیهای که پدر به دخترش میدهد و دختر آن را به منزل خود میبرد، آنچه از جهیزیه که تا آخر سال استفاده نکرده، خمس دارد، مگر آنکه استفاده نکردن او اتفاقی بوده و آن چیز نیاز منزل اوست و یا چیزی است که نداشتن آن خلاف شأن اوست که در این صورت خمس ندارد.
- اگر ناچار شود که برای تهیه آب قرض کند، باید قرض نماید؛ ولی کسی که میترسد نتواند قرض خود را بدهد، واجب نیست قرض کند.
- اگر برای کشیدن آب از چاه، دلو و ریسمان و مانند اینها لازم دارد و مجبور است بخرد یا کرایه نماید؛ اگرچه قیمت آن چند برابر معمول باشد، در صورتی که اجحاف نباشد باید تهیه کند؛ و همچنین است اگر آب را به چندین برابر قیمتش بفروشند. ولی اگر تهیه آنها بهقدری پول میخواهد که نسبت به حال او آن مقدار ضرر دارد، واجب نیست تهیه نماید.
- اگر حفر چاه مشقّت ندارد، باید برای تهیه آب، چاه حفر کند، مگر اینکه ضرر غیر مالی مهمی در این کار باشد که بهخاطر آن، دیگر این کار واجب نباشد.
- کسی که مخارج سال خود و خانوادهاش را ندارد و کسبی هم ندارد که بتواند مخارج سال خود و آنان را تهیه کند، فقیر است و دادن زکات فطره بر او واجب نیست.
- قضای نماز و روزه پدر، به عهده پسر بزرگتر است. و بنابر احتیاط واجب قضای نماز و روزه مادر هم بر اوست.
- آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک، پوشاک، خرید اثاثیه، خریدِ منزل، جهیزیه دختر، عروسی، زیارت و مانند اینها میرساند، در صورتی که از شأن او زیاد نباشد و زیادهروی هم نکرده باشد، خمس ندارد.
- زنی که عقد دائم شده، نباید بدون اجازه شوهر از خانه بیرون رود، و باید خود را برای هر لذتی که او میخواهد تسلیم نماید و بدون عذر شرعی از نزدیکی کردن او جلوگیری نکند، و اگر در این امور از شوهر اطاعت کند، تهیه غذا، لباس، منزل و لوازم دیگری که در کتب فقهی ذکر شده بر شوهر واجب است، و اگر تهیه نکند، چه توانایی داشته باشد، یا نداشته باشد، مدیون زن است.
- عمه و خاله پدر، عمه و خاله پدرِ پدر، عمه و خاله مادر، و عمه و خاله مادرِ مادر هرچه بالا روند، به انسان محرم هستند.
- انفاق و تأمین مخارج زندگی پدر و مادر و پدربزرگ و مادربزرگ هرچه بالا روند بر فرزند واجب است، و همچنین تأمین مخارج فرزندان و اولاد آنها هرچه پایین آیند. و این دو حکم در صورتی است که آنها فقیر باشند، و انفاق بر غیر اینها، از برادران و خواهران و عموها و داییها واجب نیست، اگرچه مستحب مؤکد است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر انسان نتواند یک جا جهیزیّه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید و یا در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری از جهیزیّه دختر را تهیه می کنند و تهیه آن مورد حاجت باشد چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیّه بخرد خمس آن را لازم نیست بدهد و همین طور اگر برای تهیه جهیزیه مجبور باشد پول پس انداز کند.
- [آیت الله مظاهری] اگر انسان نتواند یک جا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه میکنند گرچه تهیه نکردن آن عیب نباشد چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد خمس آن را لازم نیست بدهد.
- [امام خمینی] اگر انسان نتواند یک جا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید، یا در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند، به طوری که تهیه نکردن آن عیب است، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، خمس ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند در صورتی که ان شخص نتواند در غیر این صورت جهیزیه را تهیه کند و ندادن جهیزیه منافی شان او باشد چنانچه در بین سال از منافع ان سال جهیزیه بخرد خمس ندارد و اگر از منافع ان سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید باید خمس ان را بدهد
- [آیت الله اردبیلی] اگر دختر در معرض ازدواج باشد و انسان نتواند جهیزیّه او را از درآمد سالی که در آن ازدواج میکند تهیّه کند و مجبور باشد که از قبل، هر سال مقداری از آن را تهیّه نماید و دادن خمس جنس تهیّه شده، موجب عدم توانایی برای تهیّه جهیزیّه و یا تأخیر در تهیّه آن از وقت حاجت شود و یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیّه دختر را تهیّه میکنند به گونهای که تهیّه نکردن آن عیب باشد، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیّه بخرد و سال بر آن بگذرد، خُمس ندارد.
- [آیت الله سبحانی] اگر انسان نتواند یکجا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، آن مبلغ خمس ندارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه میکنند، و تهیه آن مورد حاجت باشد، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، خمس آن را نباید بدهد، و اگر از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 28 در موردی که تهیه جهیزیه معمول و مورد نیاز است (مثلاً دختر در معرض ازدواج است یا تهیه آن جز به صورت تدریجی میسر نیست) خمس ندارد و در غیر این صورت خمس آن واجب است.
- [آیت الله سیستانی] اگر متعارف چنین باشد که انسان جهیزیه دخترش را در سالهای متعدد تدریجاً تهیه کند ، و تهیه نکردن جهیزیه منافی شأنش باشد هر چند از جهت اینکه نتواند در وقتش تهیه کند ، اگر در بین سال از منافع آن سال مقداری جهیزیه بخرد که از شأنش زیاد نباشد ، و عرفاً تهیه آن مقدار در یک سال جزء مصارف سالیانه متعارف او شمرده شود ، خمس آن را لازم نیست بدهد ، و اگر از شأنش زیاد باشد ، یا از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید ، باید خمس آن را بدهد .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند؛ چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه ای بخرد و از شانش هم زیاد نباشد؛ بنا بر احتیاط لازم خمس آن را بدهد و اگر از شانش زیاد باشد یا از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید؛ باید خمس آن را بدهد.