وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
نذر کننده ای نوع نذر را فراموش کرده است. چه وظیفه ای دارد؟
باید آن را در امور خیر و نیک صرف کند یا اگر مشتبه در چند عمل عبادی باشد، باید امر عبادی را به جا آورد.
باید آن را در امور خیر و نیک صرف کند یا اگر مشتبه در چند عمل عبادی باشد، باید امر عبادی را به جا آورد.
پاسخ:
باید آن را در امور خیر و نیک صرف کند یا اگر مشتبه در چند عمل عبادی باشد، باید امر عبادی را به جا آورد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی نذر کرده و متعلّق نذر و آن چه برای آن نذر کرده و مقدار آن را فراموش نموده است، وظیفه چیست؟
- آیا نذر بچه ممیّز بالغ یا نابالغ صحیح است؟ و در صورت صحت، اگر نذر او مالی باشد با فرض عدم استقلال و تمکن مالی او وظیفه چیست؟
- اگر در سجده ی اوّل یادش بیاید که رکوع را فراموش کرده، وظیفه چیست؟
- شخصی نذر می کند که در ایّام هفته یک روز را روزه بگیرد. چون وسعت وقت بوده، سهل انگاری می کند و روز آخر هم فراموش می نماید، وظیفه اش چیست و فرقی هم بین روزه و غیر روزه هست یا نه؟
- خانمی همیشه عادتش در وقت معین با عدد معین بوده اما عدد خودش را فراموش کرده است، وظیفه او چیست؟
- در ماه رمضان مدتی روزه نگرفته ام، اما تعداد روزه ها را فراموش کرده ام، وظیفه ام چیست؟
- اگر خانمی نذر کند که در هر هفته، مثلاً روز جمعه را روزه بگیرد، چنان چه در یکی از جمعه ها حائض شد، چه وظیفه ای دارد؟
- شخصی نذر کرده سالی ده بیست روز، روزه بگیرد؛ ولی اکنون به علّت کهولت توان آن را ندارد، وظیفه اش چیست؟
- خانمی همیشه عادتش در وقت معین با عدد معین بوده و آخر وقت خود راداند اما عدد خودش را فراموش کرده، وظیفه او چیست؟
- اگر نمازگزار در رکعت اوّل یک سجده و در رکعت دوم تشهد و در رکعت سوم رکوع را فراموش کند؛ وظیفه اش چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی نذر کرده هشت جلسه پشت سرهم روضه بخواند، یک جلسه را فراموش کرده، وظیفه چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی نذر کرده پنج روز پشت سر هم روزه بگیرد، لکن یک روز را فراموش کرده وظیفه چیست؟
- [آیت الله سبحانی] اگر شخصی نذر کند که چهل روز، کار مستحبی را انجام دهد و لکن یک روز را فراموش نماید. وظیفه اش در صورتی که نذر او چهل روز معیّن باشد و یا چهل روز به صورت مطلق نذر کرده باشد، چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی نذر کرده است ولی در مورد منذور شک دارد، لطفاً وظیفه او را در موارد زیر بیان فرمایید: الف اصلاً فراموش کرده است که چه چیزی را نذر کرده است. ب مردّد است که بین دو امر کدام را نذر کرده است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی نذر کرده که مبلغی، به کسی بدهد، ولی آن شخص قبول نمی کند، وظیفه نذر کننده چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی به نذر عمل نکند وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله سبحانی] اگر کسی نذر کند تا 40 روز عمل مستحبی را انجام دهد ولی پس از چند روز فراموش کند آیا باید نذر را از ابتداء شروع کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] هرگاه وصی مصرف وصیت را فراموش کند، وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله خوئی] اگر کسی عهد یا نذر کند که اگر سیگار بکشم مثلاً یک میلیون صلوات بفرستم یا اگر هر سیگاری بکشم یک میلیون صلوات بفرستم و بعد از آن چند مرتبه سیگار بکشد یا فراموش کند که در حین عهد یا نذر چگونه نذر کرده و چند مرتبه سیگار بکشد وظیفه او راجع به کفاره حنث نذر یا عهد و تکرار آن و راجع به صلواتی که عهد کرده از جهت تکرار و عدم آن و راجع به کشیدن سیگار فعلاً در صورتی که نذر یا عهد کرده که اگر سیگار کشیدم یا هر سیگاری بکشم یا فراموش کرده که نذرش چگونه بوده، وظیفه فعلی او چیست لطفاً مفصلاً مرقوم فرمائید که مورد ابتلا است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر شخصی نذر کند که اگر کاری انجام گیرد مبلغی را به جایی پرداخت نماید اما بعد از برآورده شدن و انجام فعلش فراموش کند که نذر کرده یا خیر. آیا پرداخت نذر شکی واجب است یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هر گاه گوسفند معینی را برای صدقه، یا یکی از امامان نذر کند، پشم و چاقی و آنچه از او متولّد میشود بعد از نذر، جزء نذر خواهد بود.
- کسی که نذر میکند باید به اختیار خود نذر کند، بنابراین اگر کسی مجبور شده باشد، یا عصبانی باشد بهطوریکه بیاختیار شده باشد، یا کسی در حال غفلت و بیتوجهی یا اشتباهی و بدون تصمیم نذر کند، نذر او صحیح نیست.
- کسی که نذر میکند باید به قصد قربت و نزدیک شدن به خداوند متعال نذر کند، بنابراین اگر برای خدا نذر نکند، صحیح نیست، بنابراین کافی است موقع نذر کردن بنابر اظهر بگوید: (لِلّهِ عَلَیَّ)، یعنی: (برای خداوند، به عهده من باشد که فلان کار را انجام بدهم)، و اگر کسی که عربی نمیداند ترجمه آن را به هر زبانی بگوید کافی است.
- کسی که نذر میکند باید عاقل، بالغ و مسلمان باشد. بنابراین نذر از غیر بالغ یا دیوانه، یا کافر صحیح نیست.
- باید به آنچه که نذر کرده قدرت و توانایی داشته باشد، بنابراین اگر به چیزی عقلاً یا عادتاً قدرت نداشت و نذر کرد، صحیح نیست.
- اگر در نذر خصوصیت معینی قرار دهد، مثلاً نذر کند، این پول را در فلان مسجد مصرف کنم، یا فلان روز را روزه بگیرم، یا این مال را خرج روضه حضرت سیدالشهدا نمایم، باید به همان صورتی که نذر کرده عمل کند و مخالفت با آن نمیتواند بکند.
- موقعی که انسان نماز احتیاط میخواند و یا قضای سجده فراموش شده یا تشهد فراموش شده را بهجا میآورد، باید خود را مثل موقع نماز بپوشاند.
- اگر فراموش کند که مسافر است، یا فراموش کند که روزه مسافر باطل است و در سفر روزه بگیرد، روزهاش باطل است.
- اگر نذر کند کاری را انجام دهد، باید بنابر اقرب، آن کار واجب یا مستحب باشد، پس اگر نذر کند کار مباحی انجام دهد، صحیح نیست، و اگر نذر کند کاری را ترک کند، باید آن کار حرام یا مکروه باشد.
- اگر چیزی را که رکن نیست فراموش کند و چیزی را که بعد از آن است و آن هم رکن نیست بهجا آورد، مثلاً حمد را فراموش کند و سوره را بخواند، چنانچه مشغول رکن بعد نشده باشد، باید آنچه را فراموش کرده بهجا آورد، و بعد از آن، چیزی را که اشتباهاً جلوتر خوانده دوباره بخواند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر نذر کند مقدار معیّنی از مال را به مصرف خاصّی برساند و آن مصرف را فراموش کند و بین چند مصرف مردّد باشد، باید در هر یک از آن مصرفها همه آن مقدار را صرف نماید و در صورتی که مصرف را فراموش نکرده ولی مقدار معیّن از مال را فراموش کرده باشد، باید هر مقدار آن را که یقین دارد مصرف نماید و اگر عملی را نذر کرده و مردّد بین چند عمل باشد، باید همه آن اعمال را انجام دهد و در صورتی که مقدار عمل را فراموش کرده باشد، باید هر اندازه را که یقین دارد انجام دهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر بعد از سلام نماز یادش بیاید که یک سجده از رکعت آخر را فراموش کرده، چنانچه کاری که عمدی و سهوی آن نماز را باطل میکند؛ مثل پشت کردن به قبله، انجام نداده، بنا بر احتیاط واجب باید به قصد این که وظیفه خود را انجام داده باشد، سجده فراموش شده و بعد از آن تشهد و سلام و دو سجده سهو به جا آورد و نیز اگر یادش بیاید که تشهد رکعت آخر را فراموش کرده، به احتیاط واجب باید به قصد این که وظیفه خود را انجام داده باشد، تشهد را بخواند و بعد از آن، سلام دهد و دو سجده سهو بنماید.
- [آیت الله بروجردی] اگر شوهر از نذر کردن زن جلوگیری نماید، زن نمیتواند نذر کند و اگر با جلوگیری شوهر نذر کند، نذر او باطل است.
- [آیت الله سبحانی] نذر کننده باید مکلف و عاقل باشد و به اختیار و قصد خود نذر کند، بنابراین نذر کردن کسی که بی اختیار نذر کرده صحیح نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شوهر از نذر کردن زن جلوگیری نماید، زن نمیتواند نذر کند و اگر بدون اجازه شوهر نذر کند، نذر او صحیح است ولی اگر بخواهد میتواند نذر او را به هم بزند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر فرزند با اجازه پدر نذر کند، باید به آن نذر عمل نماید، بلکه بنا بر احتیاط اگر بدون اذن او نذر کند، بلکه اگر با نهی پدر نذر کند، عمل به آن نذر بنماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] نذر کننده باید بالغ و عاقل باشد و با قصد و اختیار خود نذر کند بنابراین کسی که به واسطه عصبانی شدن بی اختیار نذر کرده یا او را بر نذر اکراه کرده باشند نذر او صحیح نیست
- [آیت الله سیستانی] اگر بخواهد روزه قضا یا کفاره بگیرد باید آن را معین نماید، مثلاً نیت کند که روزه قضا یا روزه کفاره میگیرم، ولی در ماه رمضان لازم نیست نیت کند که روزه ماه رمضان میگیرم، بلکه اگر نداند ماه رمضان است، یا فراموش نماید و روزه دیگری را نیت کند، روزه ماه رمضان حساب میشود. و در روزه نذر و مانند آن، قصد نذر لازم نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر فرزند با اجازه پدر نذر کند، باید به آن نذر عمل نماید، بلکه اگر بدون اجازه او هم نذر کند، عمل کردن به آن نذر واجب است. ولی اگر پدر از کاری منع کرده باشد، و یا بعد از نذر از آن کار منع کند، آن نذر صحیح نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که نذر کرده عملی را مستمراً ترک کند مثلاً نذر می کند که اصلاً سیگار نکشد این نذر عرفاً یک نذر محسوب می شود لذا اگر یک مرتبه سیگار کشید نذر خود را شکسته و باید کفاره نذر خود را بدهد و اگر مرتبه دیگر آن را انجام دهد ربطی به نذر او ندارد و گاهی اوقات به نحوی نذر می کند که عرفاً چند نذر محسوب می شود مثل این که چند بار نذر کرده باشد که در این صورت برای هر بار که عمل نکند باید یک بار کفاره بدهد و در آینده نیز رعایت نذر را بکند. و اگر تردید داشته باشد که نذر او به چه نحوی بوده است یک نذر محسوب می شود.