کسی که نمی داند چه قدر (حق النّاس) و (حق اللّه ) بر ذمّه دارد، چه باید بکند؟

حق‌اللّه و حق‌الناس، دو اصطلاح مشهور در فقه و حقوق هستند. حق‌الله به معنای حقوق خداوند بر بندگان و حق‌الناس به معنای حقوق مردم بر یکدیگر است که شامل حفظ جان و مال و آبروی افراد است. تمام تکالیف لازم دینی جنبه حق اللهی دارند و برخی جنبه حق‌الناسی نیز دارند.

حق اللَّه، به حق ثابت براى خداوند گفته می شود.

ذمّه از ماده «ذَمَمَ» به معنی عهد، کفالت، امان، حرمت، حق و ضمان می‌باشد. [۱] [۲] [۳]

سوره نود و هفتمین سوره قرآن می‌باشد.

اداء به انجام عبادت در وقت مقرَّرِ شرعی اطلاق می‌شود و در باب‌هاى طهارت، صلات و صوم به کار رفته است.