خرید و فروش
بیع، مبادله‌ی مال در برابر مال است. معنای یاد شده، معنای لغوی بیع است و در باب تجارت یا بیع- بنابر اختلاف تعبیر در کلمات فقها- به تفصیل از احکام، اقسام و شرایط آن سخن رفته است.
بازی کردن با شطرنج بدون برد و باخت چه حکمی دارد؟ خرید و فروش آن و نگاه کردن به افرادی که بازی می کنند چه طور؟
بازی با آلات معدّة بدون عوض، مورد احتیاط است و این احتیاط در شطرنج و نرد شدید است و اگر در معامله انتزاع جواز مطلق شود (زیرا معاوضه نیز امری است قصدی) و در آن ترویج حرام باشد، جایز نیست و تکسّب با چیزی که منفعت محلّله ندارد، جایز نیست و نگاه کردن به افراد اگر ضدّ نهی ازمنکر نباشد، حرام نیست.
بازی با آلات معدّة بدون عوض، مورد احتیاط است و این احتیاط در شطرنج و نرد شدید است و اگر در معامله انتزاع جواز مطلق شود (زیرا معاوضه نیز امری است قصدی) و در آن ترویج حرام باشد، جایز نیست و تکسّب با چیزی که منفعت محلّله ندارد، جایز نیست و نگاه کردن به افراد اگر ضدّ نهی ازمنکر نباشد، حرام نیست.
عنوان سوال:
بازی کردن با شطرنج بدون برد و باخت چه حکمی دارد؟ خرید و فروش آن و نگاه کردن به افرادی که بازی می کنند چه طور؟
پاسخ:
بازی با آلات معدّة بدون عوض، مورد احتیاط است و این احتیاط در شطرنج و نرد شدید است و اگر در معامله انتزاع جواز مطلق شود (زیرا معاوضه نیز امری است قصدی) و در آن ترویج حرام باشد، جایز نیست و تکسّب با چیزی که منفعت محلّله ندارد، جایز نیست و نگاه کردن به افراد اگر ضدّ نهی ازمنکر نباشد، حرام نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- بازی شطرنج و پاسور هر چند بدون برد و باخت چه صورتی دارد؟
- خرید و فروش وسایل سرگرمی مانند شطرنج و منچ و کارت بازی و سایر اشیای سرگرمی، چه حکمی دارد؟
- آیا در مسأله شطرنج و ورق و پاسور، رجوع به غیر (کسانی که این بازی ها را بدون برد و باخت جایز می دانند) در این مسأله، برای کسانی که از شما تقلید می کنند، جایز است؟
- آیا بازی بیلیارد جایز است؟ اگر بدون برد و باخت باشد چه طور؟
- اگر برد و باخت بین بعضی از بازیکنان و مربیان و غیره باشد، بازی برای بازیکنانی که برد و باخت شامل حال آن ها نمی شود، چگونه است، نیز برای تماشاگران چه حکمی دارد؟
- نظر حضرتعالی درباره ی شطرنج و خرید و فروش آلات و ابزار آن چیست؟
- حکم بازی با شطرنج و پاسور چیست؟
- با توجه به این که در بیشتر مدارس، بازی با شطرنج رواج دارد، آیا بازی با آن و برگزاری دوره های آموزشی آن جایز است؟
- بازی شطرنج که امروزه از آلت قمار بودن افتاده و جنبه ی یک بازی و ورزش فکری را پیدا کرده است، چه حکمی دارد؟
- آیا بازی هایی که حرام است مانند: ورق و شطرنج اگر با کامپیوتر انجام شود، چه صورتی پیدا می کند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] بازی با شطرنج، بدون برد و باخت و به منظور تقویت فکر و حافظه، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا از لحاظ شرعی بازیهایی که مانند شطرنج ، پاسور و بازی های مشابه که برد و باخت در آن می باشد در کامپیوتر می باشد ؟
- [سایر] اگر برای مقلد ثابت شود که شطرنج در زمان حاضر آلت قمار بودن خود را از دست داده، بازی با آن بدون برد و باخت چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] . اگر به تشخیص مکلّف، امروزه شطرنج از آلت قمار بودن خارج شده باشد، بازی با آن بدون برد و باخت اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] آیا بازی شطرنج و تخته نرد در صورتی که برای سرگرمی باشد و برد و باخت در آن نباشد از نظر شرعی اشکال دارد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا بازی با پاسور بدون برد و باخت جایز است؟
- [آیت الله سیستانی] آیا بازی کردن با شطرنج بدون برد و باخت با توجه به اینکه در عرف به عنوان آلت قمار استفاده نمی شود؛ جایز است؟ در رابطه با تخته نرد چطور؟
- [آیت الله سیستانی] بازی کردن با شطرنج و نرد بدون برد و باخت چه حکمی دارد و کلا اگر عرف جامعه وسیله ای را آلت قمار نداند کافی است یا در تشخیص آلت قمار نظر مرجع تقلید شرط است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] حضرت امام(قدس سره) فرموده اند اگر شطرنج از آلت قمار بودن به کلّی خارج شده باشد و برد و باختی در بین نباشد بازی با آن اشکال ندارد، آیا نظر جنابعالی همانند نظر امام است و آیا در زمان حاضر بازی با آن بدون برد و باخت جایز است؟
- [آیت الله خامنه ای] س شطرنج در موارد زیر چه حکمی دارد؟ . ساخت و خرید و فروش آن؛ . بازی شطرنج با شرط بندی و بدون آن؛ . ایجاد مراکزی در محافل عمومی و غیر آن برای آموزش شطرنج و بازی با آن و تشویق مردم به آن.
مسائل مرتبط از این مرجع
- خرید و فروش خوک و سگ حرام است، مگر سگ شکاری، سگ گله و سگ محافظ باغ و بستان، که بنابر اظهر خرید و فروش آن‌ها به قصد همین منافع جایز است.
- خرید و فروش آلات لهو، مثل تار و حتی سازهای کوچک و همچنین آلات قمار از قبیل نرد و شطرنج حرام است، مگر اینکه منفعت مشروع و حلالی از آن برده شود، و معامله برای آن منفعتِ حلال واقع شود، که بنابر اظهر در این صورت معامله صحیح است، و اگر معامله برای مواد تشکیل دهنده آن‌ها صورت گیرد، باید یا شکسته شود و یا مطمئن باشد که خریدار خود میشکند.
- خرید و فروش چیزهای مستکننده حرام و معامله آن‌ها باطل است.
- اگر در عقد شرکت شرط کنند که هر دو با هم خرید و فروش نمایند، یا هر کدام بهتنهایی معامله کنند، یا فقط یکی از آنان معامله کند، باید به قرارداد عمل نمایند، و اگر معین نکنند که کدام یک با سرمایه خرید و فروش نمایند، هیچ کدام بدون اجازه دیگری، نمیتوانند با آن سرمایه معامله کنند.
- خرید و فروش گوشت، پیه و چرمی که از کشورهای غیر اسلامی میآورند یا از دست کافر گرفته می‌شود باطل است، ولی اگر انسان بداند که آن‌ها از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده، خرید و فروش آن‌ها اشکال ندارد.
- چیزی را که گرو میگذارند، باید خرید و فروش آن صحیح باشد، پس اگر شراب و مانند آن را گرو بگذارند صحیح نیست.
- خرید و فروش ظرف طلا و نقره برای غیر استعمالات حرام اشکالی ندارد و پول و عوضی هم که فروشنده می گیرد حرام نیست.
- کفن و بُرد یمانی و قبری که از سود بین سال قبل خرید میکنند، وقتی سال بر آن‌ها گذشت، باید خمس آن را بدهند و اگر یک بار خمس آن را بدهند در سالهای بعد خمس تعلّق نمیگیرد.
- چیزی را که با وزن خرید و فروش میکنند با پیمانه هم می‌شود معامله کرد، به این صورت که اگر مثلاً میخواهد ده من گندم بفروشد با پیمانهای که یک من گندم گنجایش دارد، ده پیمانه بدهد.
- خرید و فروش دارویی که موقع درست کردن با شراب مخلوط کرده باشند، در صورتی که شخص مریض چارهای بهجز استفاده از آن دارو را ندارد، بنابر جواز استشفا به حرام، بعید نیست جایز باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] 5 اگر پاسور در عرف عام از صورت قمار خازج شده باشد و به عنوان سرگرمی محسوب شود بازی بدون برد و باخت با آن اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] بازی و مسابقه با آلات و وسایلی که وضع آن‌ها برای قمار است، مانند شطرنج، ورق و نرد، به قصد برد و باخت و با شرطبندی حرام است، بلکه چنانچه به قصد سرگرمی و بدون شرطبندی باشد نیز بنابر احتیاط جایز نیست؛ ولی بازی و مسابقه با آلاتی که در نظر عرف مردم مخصوص قمار نیستند و قبلاً هم نبودهاند و یا قبلاً مخصوص قمار بودهاند، ولی اکنون از آلت قمار بودن به طور کلّی خارج شدهاند، بدون شرطبندی، اشکال ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] ساختن و خرید و فروش مجسّمه اشکال دارد، ولی خرید و فروش چیزهایی که روی آن نقشهای برجسته است اشکالی ندارد. همچنین خرید و فروش عروسک هایی که جنبه¬ی اسباب بازی دارد مانعی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] یکی از گناهانی که قرآن شریف آن را پلید و نظیر شرابخواری میداند، قمار است: (انَّما الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ ... رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوه)[1] (همانا شراب و قمار، پلیدی و از عمل شیطان است پس از آن بپرهیزید.) لذا علاوه بر حرمت، موجب تباهی روح و ضعف اعصاب و افسردگی دل نیز می‌شود، و بدتر از همه اینها موجب تباهی دین و دنیای انسان است، و چنانکه در احکام قمار نیز گفته شد، قمار بر پنج قسم است: اوّل: بازی کردن با آلات مُعِدِّه، یعنی آلاتی که برای قمار کردن ساخته شده است، همراه با قصد برد و باخت. دوّم: بازی کردن با آلات معدّه، بدون قصد برد و باخت. سوّم: بازی کردن با آلات غیر معدّه، یعنی چیزی که از آلات قمار نیست، همراه با قصد برد و باخت. چهارم: بازی کردن با آلات غیر معدّه، بدون قصد برد و باخت. پنجم: مسابقاتی که در این زمان متداول است نظیر تیراندازی، قایقرانی، طریقه حمله به دشمن یا فرار از او، گرچه با قصد برد و باخت باشد. قسم اوّل و دوّم و سوّم حرام است و قسم چهارم گرچه حرام نیست، ولی بسیاری از مفاسد آن اقسام سهگانه را دارد و یک مسلمان واقعی عمر خود را صرف اینگونه کارها نمیکند و قسم پنجم، اشکالی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] اسب دوانی که در این زمان متداول است، چون برای آمادگی رزمی نیست اگر بدون برد و باخت باشد حلال است ولی اگر با برد و باخت باشد علاوه بر اینکه حرام است، برنده مالک آن مبلغ نمیشود.
- [آیت الله مظاهری] چنانکه قمار بازی کار حرامی است، ساختن آلات قمار و خرید و فروش و نگاهداری آن نیز حرام و معامله آن باطل است.
- [آیت الله مظاهری] معاشرت با افرادی که با مسجد سر و کار ندارند و خرید و فروش با آن‌ها و زن گرفتن و زن دادن به آن‌ها مکروه است.
- [آیت الله مظاهری] کُشتیهایی که در این زمان متداول است، چون برای آمادگی رزمی نیست اگر بدون برد و باخت باشد و ضرری هم بر یکدیگر نزنند اشکال ندارد، ولی اگر با برد و باخت باشد یا ضرر داشته باشد جایز نیست علاوه بر اینکه برنده آن مبلغ را مالک نمیشود.
- [آیت الله علوی گرگانی] خرید و فروش مجسّمه مکروه است به کراهت شدید، ولی خرید و فروش صابونی که روی آن مجسمه دارد، اگر مقصود معامله صابون باشد کراهتی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] خرید و فروش خوشه گندم و جو، به گندم و جو، و خرمای نرسیده به خرمای رسیده جایز نیست. خرید و فروش طلا و نقره: