واسطه
وسیله و علّت ثبوت چیزی برای چیز دیگر را واسطه گویند.
کسانی که واسطه می‌شوند و جنس را گرانتر از نرخ دولتی به دیگران می‌فروشند، این کار حرام است یا خیر؟
وساطت در کار مشروع اشکال ندارد ولی مخالفت با مقررات جائز نیست.
وساطت در کار مشروع اشکال ندارد ولی مخالفت با مقررات جائز نیست.
عنوان سوال:
کسانی که واسطه می‌شوند و جنس را گرانتر از نرخ دولتی به دیگران می‌فروشند، این کار حرام است یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا عرق جنب از حرام عرقی است که فقط هنگام جنب شدن از انسان ترشح میشود و یا عرقهائی که بعدها هم از بدن انسانِ جنب از حرامِ غسل نکرده ترشح میشود نیز عرق جنب از حرام محسوب می‌شوند؟
- اگر صاحب سرمایه، سرمایه خود را از عامل طلب نماید ولی عامل سرمایه او رإ؛ظط ظظ به صورت جنس در دست داشته باشد و در همین حال عامل از شخص ثالثی پول جهت انجام کار دریافت نماید و همان پول را به شخص اول بدهد و جنس را به حساب شخص ثالث بگذارد چه حکمی دارد؟
- آیا ازدواج کردن مرد با زن بدکاره و متهمه حرام است؟ و اگر حرام نیست آیا می‌توان به سخن آنان مبنی بر اینکه شوهر ندارند یا در عده نیستند اعتماد کرد یا باید درباره آنان تحقیق نمود؟ همچنین در مورد زنانی که زیاد صیغه می‌شوند و این احتمال وجود دارد که از آن دسته زنهایی باشند که عده نگه نمی‌دارند در صورتی که بگویند در عده نیستم آیا باید سخن آنها را قبول کرد یا در مورد آنان تحقیق نمود؟
- کسانیکه در یک اداره دولتی کار می‌کنند مثل اینکه در آموزش و پرورش معلم هستند یا در اداره دیگری کارمند هستند و دولت از حقوق ماهیانه شان حدود ده درصد کم کرده و پس انداز می‌کند و بعد از اتمام خدمتشان (مثلاً 30 یا 40 سال بعد) همه پس انداز شده را به آنها یکجا می‌دهد آیا بر آنها خمس تعلّق می‌گیرد؟
- در مراکز آموزشی، درمان و پزشکی دولتی هر تحت بیمارستان انترن (کارورز) ورزیدنت (دستیار) مشخص دارد که باید کارهای مربوط به بیمار انجام دهند در این صورت مثلاً گذاشتن سوند مجرا در غیر موارد همجنس چه حکمی دارد؟ آیا در چنین مواردی انجام کار بر کسی که از این نظر منع شرعی ندارد، واجب میشود؟
- با توجه به اینکه برخی از داروهای ضروری و حیاتی از منابع حرام یا نجس مثل اعضاء یا مدفوعات انسان یا حیوان تهیه می‌گردند و اصولاً اینگونه داروها از کشورهای خارج و غیر مسلمان وارد می‌شوند حکم شرعی مصرف اینگونه داروها در انسان و نیز معامله بر روی آنها چیست؟
- ای. یو. دی برای جلوگیری از حاملگی در زنان استفاده میشود این وسیله بایستی از طریق مهبل در داخل رحم گذارده شود و غالباً زنان می‌توانند مبادرت به اینکار نمایند و معمولاً در تمام مراکز بهداشتی درمانی و یا بیمارستانها زنان کافی برای این کار آموزش داده نشده‌اند آیا حرام نیست مرد این کار را انجام دهد یا زن به مرد مراجعه نمایند در صورتی که این کار توسط زن صورت گیرد آیا مشاهده توسط دانشجویان پزشکی پسر به منظور یادگیری اشکال دارد؟
- اینجانب روحانی شاغل در آموزش و پرورش هستم و تدریس می‌کنم، در پایان ترم تحصیلی بعضی از محصلین با کم آوردن حدود نیم نمره یا بیشتر در ماده درسی مورد تدریس رد می‌شوند و بخاطر اینکه باعث دلسردی یا ترک تحصیل دانش‌آموز نشود، در بعضی موارد برای قبولشدن به آنها نمره ارفاق میشود (حداقل 5/ نمره و حداکثر 5/1 نمره) آیا این ارفاق شرعاً اشکال دارد و حرام است؟ ثانیاً چنین معلّمی می‌تواند امامت جماعت را بعهده بگیرد؟
- در مراکز آموزشی درمانی و پزشکی دولتی ، دستیاران بویژه در سالهای نخست باید با حضور و راهنمایی اساتید خود اقدام به عمل جراحی نمایند در صورتی که دستیار با اجازه استاد خود با این امید که استاد می گوید ( شما کار را شروع کنید من هم حضور می یابم ) ولی حاضر نمی شود . و به تنهایی یا با همراهی سایر دستیاران ، عمل جراحی را به پایان می رساند و آسیبی به بیمار وارد می شود که ناشی از عدم حضور استاد است . مسئول کیست ؟
- امروزه متأسفانه خانواده‌ها با قرار دادن مهریه‌های سنگین برای دختران خود مانع از ازدواج جوانان پسر و دختر می‌شوند. و این کار خانواده‌ها باعث میشود که جوانان پسر و دختر نتوانند با هم ازدواج کنند و در نتیجه به راههای گناه و خلاف شرع مقدّس اسلام کشیده شوند. ولی خانواده‌ها با قرار دادن مهریه‌های کم می‌توانند این مانع را از جلوی پای جوانان بردارند تا آنها بتوانند ازدواج کنند اکنون با توجه به مطالب فوق خواهشمند است بیان فرمائید از نظر شرعی و فقهی قرار دادن مهریه‌های سنگین و زیاد چه صورتی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] در زکات فطره اگر بخواهد قیمت جنس را حساب کنند، آیا به قیمت دولتی حساب کنند یا به نرخ آزاد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی با صاحب کالا قرار می گذارد که مشتری بیاورد و جنس را به او گرانتر بفروشد و آنچه گرانتر فروخت به این واسطه بدهد، آیا این عمل و معامله شرعاً اشکال دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا پزشکان مؤظّف به رعایت نرخ های دولتی هستند؟
- [آیت الله بروجردی] شیر گاو و گوسفند در باب ربا یک جنس محسوب می‌شوند یا دو جنس؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اجناس مغازه ام را نقدی با قیمتی و نسیه با قیمتی گرانتر میفروشم. یکی از اجناسم را برای 5 ماه نسیه فروختم، حال شخص دیگری میخواهد قیمت نقد این جنس را به من پرداخت نموده و میزان گرانتر شده این جنس به خاطر نسیه را خودش بردارد. آیا این معامله درست است؟
- [آیت الله سبحانی] فردی جنسی را به احمد می فروشد بصورت نقد، سپس همان جنس را بطور نسیه به قیمت گرانتر از وی خریداری می کند بنظر حضرت عالی چطور است؟
- [آیت الله سبحانی] کسی که از نرخ متعارف جنسی اطلاع نداشته جنس مزبور را خریده اکنون از لحاظ شرعی به تردید افتاده است، آیا معامله در صورت مفروض صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا زکات فطره سربازهایی که در پادگانها از جیره دولتی استفاده می‌کنند بر عهده خود آنها است یا دولت، و آیا سربازان عائله دولت حساب می‌شوند یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا اضافه گرفتن حق‌الوکالة وکلا بیشتر از نرخ قانونی حرام است؟ این در صورتی است که نرخ قانونی برای وکیل اصلاً نمی‌صرفد و حتی باید از جیب خود هزینه کند، همچنین اکثر وکلا حق‌الوکاله را توافقی می‌گیرند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر برای اجناس نرخ از طرف دولت تعیین نشود، چه مقدار سود باید گرفت تا حرام نشود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر خمس را از خودِ مال ندهد و بااذن حاکم شرع از جنس دیگری بدهد باید به قیمت واقعی آن جنس حساب کند و چنانچه گرانتر از قیمت حساب کند ؛ اگر چه مستحّق به آن قیمت راضی شده باشد ، بأید مقداری را أه زیاد حساب کرده بدهد .
- اگر خریدار قیمت جنس را نداند ، یا در موقع معامله غفلت کند و جنس را گرانتر از قیمت معمولی آن بخرد ، چنانچه به قدری گران خریده که مردم او را مغبون می دانند و به کمی و زیادی آن اهمیّت می دهند ، می تواند معامله را بهم بزند و نیز اگر فروشنده قیمت جنس را نداند ، یاموقع معامله غفلت کند و جنس را ارزانتر از قیمت آن بفروشد درصورتی که مردم به مقداری که ارزان فروخته اهمیّت بدهندو او را مغبون بدانند ، می تواند معامله را بهم بزند .
- کسی که به واسطة نداشتن زن به حرام می اففتد ، واجب است زن بگیرد و همچنین زنی که به واسطة نداشتن شوهر به حرام می افتد واجب است اقدام به شوهر کردن نماید .
- اگر آب انگور بخودی خود جوش بیاید نجس است و اگر به واسطه پختن جوش بیاید ، خوردنش حرام است ولی نجس نیست . و اگر به واسطة جوشاندن به آتش ، دو سوم آن کم شود حرام بودن آن نیز برطرف میشود .
- اگر نذر کند که کار حرام یا مکروهی را انجام دهد ، یا کار واجب یا مستحبّی را ترک کند ، نذر او صحیح نیست .
- اگر مقدار جنسی را که با وزن یا پیمانه می فروشند به زیاد تر از همان جنس بفروشد ، مثلاً یک من گندم را به یک من و نیم گندم بفروشد ، ربا و حرام است و گناه یک درهم ربا بزرگتر از آنست که انسان هفتاد مرتبه با محرم خود زنا کند ، بلکه اگر یکی از دو جنس ، سالم و دیگری معیوب ، یا جنس یکی خوب و جنس دیگری بد باشد ، یا با یکدیگر تفاوت قیمت داشته باشند ، چنانچه بیشتر از مقداری که می دهد بگیرد ، باز هم ربا و حرام است ، پس اگر مس درست را بدهد و بیشتر از آن مس شکسته بگیرد یا برنج صدری را بدهد و بیشتر از آن برنج ِگرده بگیرد ، یا طلای ساخته را بدهد و بیشتر از آن طلای نساخته بگیرد ، ربا و حرام می باشد .
- اگر به واسطة شیر دادن ، حقِّ شوهر از بین نرود ، زن می تواند بدون اجازة شوهر ؛ بچة کسِ دیگر را شیر دهد ، ولی جایز نیست بچّه ای را شیر دهد که به واسطة شیر دادن به آن بچّه به شوهر خود حرام شود . مثلاً اگر شوهر او دختر شیر خواری را برای خود عقد کرده باشد ، زن نباید آن دختر را شیر دهد ، چون اگر آن دختر را شیر دهد ، خودش مادر زن شوهر می شود و بر او حرام می گردد.
- کسی که سفر او حرام نیست و برای کار حرام هم سفر نمی کند ، اگر چه در سفر ، معصیتی انجام دهد ، مثلاً غیبت کند یا شراب بخورد ، باید نماز را شکسته بخواند .
- اگر جنب از حرام به واسطة تنگی وقت ، عوض غسل تیمم نماید و بعد از تیمم عرق کند بنابر احتیاط واجب باید ا ز عرق خود در نماز اجتناب نماید ، ولی اگر به واسطة عذر دیگر تیمم کند ، اجتناب لازم نیست .
- خونی که از لای دندانها می آید نجس و خوردن آن حرام است ،ولی اگر به واسطه مخلوط شدن با آب دهان از بین برود پاک است ، ولی فرو بردن آب دهان در این صورت اشکال دارد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بکسی که قیمت جنس را نمی‌داند، مقداری نسیه بدهد وقیمت آن را نگوید، معامله باطل است ولی اگر بکسی که قیمت نقدی جنس را می‌داند نسیه بدهد و گرانتر حساب کند، مثلاً بگوید جنسی را به تو نسیه می‌دهم تومانی یک ریال از قیمتی که نقد میفروشم گرانتر حساب می‌کنم و او قبول کند، اشکال ندارد.
- [آیت الله سیستانی] اگر به کسی که قیمت جنس را نمی‌داند ، مقداری نسیه بدهد و قیمت آن را به او نگوید ، معامله باطل است . ولی اگر به کسی که قیمت نقدی جنس را می‌داند نسیه بدهد و گرانتر حساب کند ، مثلاً بگوید جنسی را که به تو نسیه می‌دهم ، تومانی یک ریال از قیمتی که نقد میفروشم گرانتر حساب می‌کنم و او قبول کند ، اشکال ندارد .
- [آیت الله خوئی] اگر به کسی که قیمت جنس را نمی‌داند، مقداری نسیه بدهد و قیمت آن را به او نگوید معامله باطل است، ولی اگر به کسی که قیمت نقدی جنس را می‌داند نسیه بدهد و گرانتر حساب کند، مثلًا بگوید جنسی را که به تو نسیه می‌دهم تومانی یک ریال از قیمتی که نقد میفروشم گرانتر حساب می‌کنم و او قبول کند اشکال ندارد.
- [آیت الله خوئی] اگر مقداری از جنسی را که با وزن یا پیمانه می‌فروشند به زیادتر از همان جنس بفروشد، مثلًا یک من گندم را به یک من و نیم گندم بفروشد، ربا و حرام است، بلکه اگر یکی از دو جنس سالم و دیگری معیوب، یا جنس یکی خوب و جنس دیگری بد باشد یا با یکدیگر تفاوت قیمت داشته باشند، چنانچه بیشتر از مقداری که می‌دهد بگیرد، باز هم ربا و حرام است، پس اگر مس درست را بدهد و بیشتر ازآن مس شکسته بگیرد، یا برنج صدری را بدهد و بیشتر از آن برنج گرده بگیرد، یا طلای ساخته را بدهد و بیشتر از آن طلای نساخته بگیرد، ربا و حرام می‌باشد.
- [آیت الله سیستانی] اگر مقداری از جنسی را که با وزن یا پیمانه می‌فروشند ، به زیادتر از همان جنس بفروشد ، مثلاً یک من گندم را به یک من و نیم گندم بفروشد ، ربا و حرام است ، بلکه اگر یکی از دو جنس ، سالم و دیگری معیوب ، یا جنس یکی خوب و جنس دیگری بد باشد ، یا با یکدیگر تفاوت قیمت داشته باشند ، چنانچه بیشتر از مقداری که می‌دهد بگیرد ، باز هم ربا و حرام است ، پس اگر مس درست را بدهد و بیشتر از آن مس شکسته بگیرد ، یا برنج صدری را بدهد و بیشتر از آن برنج گرده بگیرد ، یا طلای ساخته را بدهد و بیشتر از آن طلای نساخته بگیرد ، ربا و حرام می‌باشد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مقداری از جنسی را که با وزن یا پیمانه می‌فروشند، به زیادتر از همان جنس بفروشد، مثلاً یک من گندم را به یک من و نیم گندم بفروشد، ربا و حرام است، بلکه اگر یکی از دو جنس سالم و دیگری معیوب یا جنس یکی خوب و جنس دیگری بد باشد، یا با یکدیگر تفاوت قیمت داشته باشند، چنانچه بیشتر از مقداری که می‌دهد بگیرد، باز هم ربا و حرام است، پس اگر مس درست را بدهد و بیشتر از آن مس شکسته بگیرد، یا برنج صدری بدهد و بیشتر از آن برنج گرده بگیرد، یا طلای ساخته را بدهد و بیشتر از آن طلای نساخته بگیرد، ربا و حرام است.
- [آیت الله علوی گرگانی] در زکاْ، گاو وگاومیش یک جنس حساب می‌شوند وشتر عربی و غیر عربی یک جنس است، و همچنین بز ومیش وشیشک در زکاْ باهم فرق ندارند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مرد طواف نساء را که یکی از کارهای حج است به جا نیاورد، زنش که به واسطه احرام بر او حرام شده بود حلال نمی‌شود، و نیز اگر زن طواف نساء نکند، شوهرش که به واسطه احرام بر او حرام شده بود، حلال نمی‌شود، ولی اگر بعداً طواف نساء را انجام دهند به یکدیگر حلال می‌شوند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر به کسی که قیمت جنس را نمی داند نسیه بدهد و قیمت ان را به او نگوید معامله باطل است ولی اگر به کسی که قیمت نقدی جنس را می داند نسیه بدهد و گرانتر حساب کند مثلا بگوید جنسی را که به تو نسیه می دهم تومانی یک ریال از قیمتی که نقد می فروشم گرانتر حساب می کنم و او قبول کند اشکال ندارد
- [امام خمینی] اگر به کسی که قیمت جنس را نمی داند مقداری نسیه بدهد و قیمت آن را به او نگوید معامله باطل است، ولی اگر به کسی که قیمت نقدی جنس را می داند نسیه بدهد و گرانتر حساب کند، مثلا بگوید جنسی را که به تو نسیه می دهم تومانی یک ریال از قیمتی که نقد می فروشم گرانتر حساب می کنم و او قبول کند اشکال ندارد.