دیوانه
دیوانگی: نوعی بیماری روانی، که فرد مبتلا به آن، قادر به کنترل اعمال خود نیست. از آن در بسیاری از بابها؛ اعم از عبادات، عقود، ایقاعات و احکام سخن گفته‌اند.
آیا اگر دیوانه مرتکب جرمی شود ولی او ضامن است یا خیر؟
اگر ولی در حفظ و جلوگیری کوتاهی نکرد ضامن نیست.
اگر ولی در حفظ و جلوگیری کوتاهی نکرد ضامن نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- و: مردی که در ایام حیض یا نفاس همسرش مرتکب زنا شده است؟
- خرید سهام بانکها و مؤسسات اعتباری پولی که در بعضی موارد مرتکب ربا میشوند چگونه است؟
- بعضی از افراد در قسمتهایی از بدن و دستهای خود خالکوبی میکنند، آیا اینان مرتکب گناه شدهاند یا خیر؟
- ه: زنی که در ایام عدّه طلاق رجعی مرتکب زنا شده است؟ (با عنایت به اینکه حقّ رجوع ندارد).
- شخصی پس از استقرار وجوب حج، دیوانه شده، وظیفه ولیّ، نسبت به حجّ او چیست؟
- شخصی پس از استقرار وجوب حج، دیوانه شده، وظیفه ولیّ، نسبت به حجّ او چیست؟
- اگر کودک ممیزی، بدون اذن ولی محرم شود و در حال احرام، یکی از محرّمات را مرتکب شود، کفاره آن برعهده کیست؟
- اگر کودک ممیزی، بدون اذن ولی محرم شود و در حال احرام، یکی از محرّمات را مرتکب شود، کفاره آن برعهده کیست؟
- اگر بگوئیم اکراه در قتل نفس مجوز قتل نیست و شخص مرتکب قصاص می‌شود شامل اکراه بر مادون نفس (کمتر از کشتن) نیز می‌شود؟
- در صورتیکه مرتکب غیبتی شدیم، اگر مفسدهای نباشد آیا لازم است از شخص مورد نظر حلالیّت طلبید یا خیر؟ اگر این غیبت را شنیدهایم چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی حافظ کل و یا قسمتی از قرآن باشد و جرمی مرتکب شودکه موجب حد است، آیا حفظ قرآن سبب تخفیف و یا گذشت از حد می شود؟
- [سایر] آیا چرک و جرمی که زیر ناخن است، برای وضو اشکال دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بچه نابالغ صدمه جانی به کسی می رساند. آیا ولیِّ آن بچه ضامن است یا نه؟ و همچنین اگر دیوانه صدمه ای بکسی بزند، تکلیف چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی جهت زمینهسازی بر ارتکاب جرمی با خوراندن مسکرات و یا آنچه که موجب زوال عقل می‌شود سبب بروز جنایتی بر غیر شود ضامن است یا خیر اگر در این خصوص خودش قربانی شود آیا خونش هدر است یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا برای مسئول پایگاه مقاومت بسیج، جایز است به کسی که جرمی انجام داده است سیلی بزند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مادّه هفت قانون مجازات اسلامی آمده است که: (هر ایرانی که در خارج ایران مرتکب جرمی شود و درایران یافت شود، طبق قانون جزای جمهوری اسلامی ایران مجازات می شود.) با توجّه به این که از مادّه مذکور چنین استفاده می شود که این حکم در مورد مطلق جرایم ارتکابی در خارج، (اعمّ از این که جرم ارتکابی در خارج مورد رسیدگی قرار بگیرد یا قرار نگیرد) جاری است، نظر حضرتعالی در مورد هر کدام از فروض ذیل چیست؟ 1 اگر فردی ایرانی در کشوری غیر اسلامی مرتکب جرم شود، حکم قضیّه چیست؟
- [آیت الله بهجت] 3) با عنایت به این که مقتول در شب مهتابی در فصل برداشت بادام جلوی باغ خود بوده است و قاتل به همراه یک نفر دیگر با موتور آمده است جلوی باغ مقتول و مقتول با چوب دستی به طرف او دویده و دست او را گرفته است و سؤال کرده تو کی هستی و اسمت چیست؟ ولی آن شخص، آن ضربه ی شدید را به او وارد می کند، آیا مقتول مقصّر است و جرمی را مرتکب شده است؟
- [سایر] چندی پیش به سبب ارتکاب جرمی به زندان افتادم و این باعث شده که هر جا به خواستگاری میروم پاسخ منفی میشنوم. آیا حق ندارم ازدواج کنم؟
- [آیت الله علوی گرگانی] با توجّه به اهمیّت آبروی مؤمن در اسلام که از احترام خانه خدا بالاتر است آیا میتوانیم برای ارتکاب به جرمی آبروی مؤمن را ببریم؟
- [سایر] آیا کسی که گناه مرتکب شده و توبه کند، جایگاهش در آخرت با کسی که گناهی مرتکب نشده، متفاوت است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر دیوانه عاقل شود ، واجب نیست روزه های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید .
- ضامن و طلبکار می توانند شرط کنند که هر وقت بخواهند ضامن بودن ضامن را بهم بزنند .
- اگر دیوانه یا بچه نا بالغی میت را مس کند ، بعد از آنکه دیوانه عاقل یا بچه بالغ شد ، باید غسل مس میت نماید .
- اگر انسان ضامن شود که بدهی کسی را بدهد ؛ نمی تواند از ضامن شدن خود برگردد .
- اگر طلا و نقره را عاریه نماید و شرط کند که اگر تلف شود ضامن نباشد ؛ چنانچه تلف شود ضامن نیست .
- امانت دار و کسی که مال را امانت می گذارد ، باید هر دو بالغ و عاقل باشند ، پس اگر انسان مالی را پیش بچّه یا دیوانه امانت بگذارد ، یا دیوانه و بچّه مالی را پیش کسی امانت بگذارند ، صحیح نیست .
- کسی که انسان ضامن بدهی او می شود باید بدهکار باشد ، پس اگرکسی بخواهد ازدیگری قرض کند ؛ تا وقتی قرض نکرده ، انسان نمی تواند ضامن او شود .
- پدر و جّد پدری دیوانه اگر مصلحت باشد می توانند زن او را طلاق بدهند.
- در صورتی انسان می تواند ضامن شودکه طلبکار و بدهکار وجنس بدهی ، همه معیّن باشد ، پس اگر دو نفر از کسی طلبکار باشند و انسان بگوید من ضامن هستم که طلب یکی از شماها را بدهم ، چون معیّن نکرده که طلب کدام را می دهد ، ضامن شدن او باطل است . و نیز اگر کسی از دو نفر طلبکار باشد و انسان بگوید من ضامن هستم که بدهی یکی از آن دو نفر را به تو بدهم ، چون معیّن نکرده که بدهی کدام را می دهد ، ضامن شدن او باطل می باشد و همچنین اگر کسی از دیگری مثلاً ده من گندم و ده تومان پول طلبکار باشد و انسان بگوید من ضامن یکی از دو طلب تو هستم و معیّن نکند که ضامن گندم است یا ضامن پول ، صحیح نیست .
- کسی که گاهی عاقل و گاهی دیوانه است ، تصّرفی که موقع دیوانگی در مال خود میکند صحیح نیست .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] امانتدار و کسی که مال را امانت میگذارد باید هر دو رشید باشند پس اگر مال خود را به بچّه یا دیوانه به طور امانت بدهد و آن مال تلف شود بچّه یا دیوانه یا ولیّ آنها ضامن نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] طبیب و جراح برای این که در مقابل خطا و اشتباهی که مرتکب می شوند ضامن نباشند می توانند به مریض یا ولی او بگویند که اگر ضرری بدون توجه به مریض برسد ضامن نیستند و آنها قبول کنند، در چنین صورتی اگر دقت و احتیاط لازم را بکند و به مریض ضرری برسد، یا بمیرد طبیب و جراح ضامن نیستند.
- [آیت الله مظاهری] هرگاه صاحب مال بمیرد یا دیوانه شود امانتدار باید امانت را به وارث یا ولیّ دیوانه برساند و اگر بدون عذر شرعی این کار را نکند و مال تلف شود ضامن است، مگر اینکه وارث یا ولیّ دیوانه اجازه دهد امانت به حال خود بماند.
- [آیت الله مظاهری] ضمانت بر سه قسم است و هر سه قسم هم صحیح است: 1 - شخصی ضامن دیگری می‌شود که بدهی او را بدهد، در این قسم ضمانت بدهی بدهکار به ذمّه ضامن منتقل می‌شود و بدهکار بری الذّمّه می‌شود. 2 - شخصی ضامن دیگری می‌شود که اگر در دادن بدهی کوتاهی کرد یا نتوانست آن را بپردازد، طلبکار طلب خود را از ضامن بگیرد. 3 - شخصی ضامن کسی شود که اگر خرابی به بار آورد یا مرتکب خیانتی شود، خسارت آن را بپردازد، مثلاً بگوید این کارگر را استخدام کن و اگر دزدید یا خسارت دیگری رسانید من ضامن هستم.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر از بچه نابالغ یا دیوانه یا سفیه چیزی را که مال او است غصب کند، باید آن را به ولیّ او بدهد و اگر آن را به ولیّ ندهد یا به دست آن بچه یا دیوانه یا سفیه بدهد و از بین برود، ضامن است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر از دست بچه یا دیوانه چیزی را که مال آنها است غصب کند، باید آن را به ولیّ او بدهد و اگر از بین رفته، باید عوض آن را بدهد. و اگر بدست آن بچّه یا دیوانه بدهد و از بین برود ضامن است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] در عقد ضمان ضامن و طلبکار باید ممیّز و عاقل باشند و قصد ضامن شدن داشته باشند و در مورد نابالغ ممیّز باید با اذن یا اجازه ولیّ باشد و کسی نباید ضامن و طلبکار را مجبور کرده باشد و در صورت مجبور کردن، اگر بعداً رضایت دهند کفایت میکند و نیز باید سفیه و مفلّس نباشند ولی ضامن شدن سفیه با اذن یا اجازه ولیّ و ضامن شدن مفلّس با اذن یا اجازه طلبکاران صحیح است؛ ولی این شرطها در بدهکار نیست، مثلاً اگر کسی ضامن شود که بدهی بچه (هر چند غیر ممیّز باشد) یا دیوانه یا سفیه را بدهد صحیح است.
- [آیت الله بهجت] اگر از بچه یا دیوانه چیزی را بهطور امانت قبول کند، باید آن را به صاحبش بدهد و اگر آن چیز، مال خود بچه یا دیوانه است، باید به ولیّ او برساند و چنانچه مال تلف شود، باید عوض آن را بدهد، ولی اگر برای اینکه مال از بین نرود آن را از بچه گرفته، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکرده باشد، ضامن نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] ضامن وطلبکار باید مکلّف وعاقل باشند و کسی هم آنها را مجبور نکرده باشد، و نیز باید سفیه نباشند یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نکنند و همچنین ممنوع التصرّف از طرف حاکم شرع نباشند ولی این شرطها در بدهکار نیست مثلاً اگر کسی ضامن شود که بدهی بچه یا دیوانه را بدهد صحیح است.
- [آیت الله مظاهری] ضامن و طلبکار باید رشید باشند و کسی هم آنها را مجبور نکرده باشد و بتوانند در اموال خود تصرّف کنند، ولی این شرطها در بدهکار نیست، پس اگر کسی ضامن شود که بدهی بچّه یا دیوانه یا سفیه یا محجور را بدهد و طلبکار قبول کند، ضمانت صحیح است، گرچه محجور باز در اموال خود نمیتواند تصرّف کند.