اولیاء
اولیاء اللّه، یعنی کاملانِ در ایمان و عبودیّت.
اگر فرد وصیت کند که پس از فوت ، عضوی از او را به دیگری پیوند زنند ، آیا اولیاء میت می توانند به وصیت عمل ننمایند ؟
لازم است در صورت امکان به وصیّت عمل شود .
لازم است در صورت امکان به وصیّت عمل شود .
عنوان سوال:
اگر فرد وصیت کند که پس از فوت ، عضوی از او را به دیگری پیوند زنند ، آیا اولیاء میت می توانند به وصیت عمل ننمایند ؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا فردی می تواند وصیت کند که پس از فوت ، عضوی از وی را خارج ساخته و به دیگری پیوند زنند ؟ ( توضیح اینکه اکنون هزاران نفر نابینا در ایران وجود دارد که با پیوند قرنیه از چشم میت به آنها ، بینا خواهند شد و ممکن است در آینده نیز اعضای دیگری مورد استفاده مفید و معقول باشد )
- اگر فردی طبق سوال قبل وصیت کرده و پزشک به وصیت عمل نموده است ، آیا اولیاء میت می توانند علیه پزشک شکایت نمایند ؟
- امروزه علم پزشکی بسیار پیشرفت نموده است و پزشکان می توانند برخی از اعضای فردی را که به طور طبیعی فوت کرده و ضربان قلب نیز از کار افتاده است ، به بیمارانی که در خطر مرگ هستند و یا زندگانی پر مشقت و رنج آوری دارند پیوند زنند ( مانند کلیه ، استخوان ، کبد ، چشم ، و غیره ) آیا این عمل جایز است ؟
- شخصی در اثر تصادف ماشین فوت کرده و وصیت به ثلث نموده است. وصیّ میّت ادّعای دیه نموده است و بابت آن چکی از قاتل دریافت نموده است. بعد از آن بعضی از ورثه میّت رضایت دادهاند و بعضی سهمشان از دیه را گرفتهاند. حال سؤال این است: حکم سهم میّت و وظیفه وصی چیست؟
- در صحنه جنگ مسلمانان با کفار در صورتی که حیات رزمنده مسلمان متوقف بر پیوند اعضاء باشد آیا می توان اعضای میت غیر مسلمان را قطع و برای پیوند استفاده نمود ؟ بر فرض جواز آیا در این صورت دیه لازم است یا خیر ؟ و بر عهده بیمار است یا قطع کننده ؟ آیا عضو پیوند شده برای نماز اشکال ایجاد نمی کند ؟
- از یک سو فردی دچار مرگ مغزی شده است و ضربان قلب و نیز نفس او به کمک دستگاه کار می کند لکن مغز به کلی از کار افتاده است و از نظر پزشکان همچون فردی است که سرش را از بدن جدا کرده باشند ، ( که در این صورت نیز فقط تا چند دقیقه قلب به کار خود ادامه می دهد ) بنابراین از نظر پزشکان ، مرده تلقی می شود لذا پس از مدتی دستگاهها را از او جدا می نمایند . از سوی دیگر فرد یا افرادی داریم که جانشان در معرض خطر است و اگر عضو مورد نیاز به آنها پیوند نشود از دنیا خواهند رفت . آیا برای حفظ بیماران زنده ، جایز است که اعضای فرد دچار مرگ مغزی را قطع و به بیماران پیوند زنند ؟
- آیا بر پزشکی که می تواند با پیوند زدن اعضای میت فردی را از مرگ نجات دهد ، واجب است که این عمل را انجام دهد ؟
- عضو پیوند زده شده بدن میت غیر مسلمان به بدن مسلمان که حیات پیدا کرده است از نظر طهارت چه صورتی دارد ؟
- فرد روحانی که دست به میّت زده و با تیمّم بدل از غسل مسِّ میّت میخواهد نماز بخواند، آیا مردم میتوانند به او اقتدا نمایند؟
- چنانچه فرد محکوم به پرداخت دیه فوت شود و ورثه او قادر به پرداخت دیه نباشند، آیا میتوان آن را از بیت المال پرداخت نمود.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا میشود از اعضاء میّت به دیگری پیوند زد؟ اگر وصیّت نکرده باشد، آیا اولیاء میتوانند اجازه دهند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا برداشتن عضوی از بدن فرد زنده جهت پیوند، مستلزم پرداخت دیه می باشد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی در زمان حیات وصیت کند که بعد از مرگش عضوی از بدنش را به شخصی یا اشخاصی که نیازمند می باشند، پیوند زنند; آیا وصیت او نافذ است؟ اگر وصیت کرده باشد که او را بعد از مرگ بفروشند، چطور؟
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی وصیت کند بعد از وفاتش، اعضای قابل پیوندش را به بیماران پیوند زنند، آیا مجاز به این کار هستیم؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی وصیت کند بعد از وفاتش، اعضای قابل پیوندش را به بیماران پیوند زنند، آیا مجاز به این کار هستیم؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا برداشتن عضوی از میّت برای پیوند زدن به انسان دیگر جایز است؟ و آیا در صورت برداشتن عضو، دیه باید پرداخت شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا نزدیکان سببی و نسبی متوفی یا مقتول می توانند اجازه دهند که عضوی از اعضای میت به دیگری پیوند زده شود یا در تشریح استفاده شود؟
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی وصیت کند بعد از وفاتش، اعضایش را به دیگران پیوند زنند، اما ولیّ وی پس از مرگش از این کار ناراضی باشد، آیا این کار را بدون اجازه ی ولی می توان انجام داد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در مورد قصاص نفس بفرمائید : الف - آیا اولیاء دم میتوانند به جای قصاص نفس، عضوی از اعضای قاتل را قطع کنندمثلابه جای کشتن قاتل یکی از پاهای او را قطع نمایند)؟ ب - آیا اولیاء دم میتوانند عضوی از بدن قاتل را قطع و نسبت به مابقی طلب دیه نمایند؟ ج - آیا اولیاء دم میتوانند عضوی از بدن قاتل را قطع و نسبت به مابقی مصالحه نمایند؟ د - آیا رضایت و عدم رضایت قاتل در سه حالت فوق، تأثیری دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا قطع و برداشتن عضوی از انسان زنده برای پیوند به انسان دیگر، دیه دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- حجّی که بر میّت واجب است و بدهکار و حقوقی را که مثل خمس و زکوه و مظالم ، ادا کردن آنها واجب می باشد ؛ باید از اصل مال میّت بدهند ، اگر چه میّت برای آنها وصیّت نکرده باشد .
- اگر مال میّت از بدهی و حجّ واجب و حقوقی که مثل خمس و زکوه و مظالم بر او واجب است زیاد بیاید ، چنانچه وصیّت کرده باشد که ثلث یا مقداری از ثلث را به مصرفی برسانند ، باید به وصیّت او عمل کنند و اگر وصیّت نکرده باشد ، آنچه می ماند مال ورثه است .
- اگر نوشته ای به امضاء یاا مهر میّت ببینند چنانچه مقصود او را بفهماند و معلوم باشد که برای وصیّت کردن نوشته ، باید مطابق آن عمل کنند .
- اگر مصرفی را که میّت معیّن کرده ، از ثلث مال او بیشتر باشد وصیّت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه حرفی بزنند ، یا کاری کنند که معلوم شود عملی شدن وصیّت را اجازه داده اند و تنها راضی بودن آنان کافی نیست . اگر مدّتی بعد از مردن او هم اجازه بدهند صحیح است و اگر بعضی از ورثه اجازه و بعضی ردّ نمایند وصیّت در حِصّه آنهائی که اجازه نموده اند صحیح و نافذ است .
- اگر میت وصیت کرده باشد که برای نماز و روزة او اجیر بگیرند بعد از آنکه اجیر ، نماز و روزة او را بطور صحیح بجا آورد ، بر پسر بزرگتر چیزی واجب نیست.
- اگر مصرفی را که میّت معیّن کرده ، از ثلث مال او بیشتر باشد ، و پیش از مردن او ورثه اجازه بدهند که وصیّت او عملی شود ، بعد از مردن او نمی توانند از اجازة خود برگردند .
- اگرکسی که وصیّت کرده بمیرد ، وصیّ نمی تواند دیگر یرا برای انجام کارهای میّت معیّن کند و خود از کار کناره نماید ، ولی اگر بداند مقصود میّت این نبوده که خود وصیّ آن کار را انجام دهد ، بلکه مقصودش فقط انجام کار بوده ، می تواند دیگری را از طرف خود وکیل نماید .
- اگر میت وصیت نکرده باشد که کفن را از ثلث مال او بردارند می توانند به طور متعارف که لایق شان میت باشد ، کفن و چیزهای دیگری را که از واجبات دفن است و مقدار مستحب کفن را از اصل مال بردارند .
- اگر مقداری از مال میّت در دست وصیّ تلف شود ، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی کرده و یا تعدّی نموده ؛ مثلاً میّت وصیّت کرده است که فلان مقدار به فقرای فلان شهر بده و او مال را به شهر دیگر برده و در راه از بین رفته ضامن است و اگر کوتاهی نکرده و تعدّی هم ننموده ، ضامن نیست .
- اگر میت برای غسل و کفن و دفن و نماز جود غیر ازو ولی ، کس دیگری را معین کند ، ولایت این امور با اوست و مستحب است ازو ولی ، هم اجازه بگیرد و لازم نیست کسی أه میت ، او را برای انجام این کار ها معین کرده ، این وصیت را قبول کند ، ولی اگر قبول کرد ، بأید به آن عمل نحاید .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] جایز نیست بریدن عضوی از اعضاء بدن مردة مسلمان مانند چشم و یا عضو دیگر به منظور پیوند زدن آن عضو به بدن شخص زندة دیگر و قطع کننده ملزم شود که دیة آن عضو را به ورثة مرده بپردازد، ولی چنانچه زنده ماندن یک فرد مسلمان متوقف گردد که عضو بدن مردة مسلمانی را ببرند و به او پیوند زنند، جایز است بریدن آن عضو ولی قطع کننده باید دیة آن را بپردازد و در هر دو صورت پیوند زدن عضو قطع شده به بدن دیگری اشکال ندارد و پس از پیوند چون جزء بدن شخص زنده میگردد، احکام بدن زنده بر او جاری است .... و ظاهر این است که جایز باشد در حال حیات خود وصیت کند که پس از مردن او عضوی از اعضاء او را قطع کنند و به دیگری پیوند زنند و در این صورت بریدن عضو آن میت دیه ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر حفظ جان مسلمانی متوقّف بر پیوند عضوی از اعضای میّت مسلمان به بدن او باشد، قطع و پیوند آن عضو جایز است و دیه ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] بریدن عضوی از اعضای بدن مسلمان مرده مانند چشم و غیر ان به منظور پیوند زدن ان به بدن شخص زنده جایز نیست و قطع کننده باید دیه ان عضو را که دیه اعضای جنین مسلمان است بپردازد ولی چنانچه زنده ماندن مسلمان متوقف باشد بر این که عضو بدن مسلمان مرده ای را ببرند و به او پیوند زنند بریدن ان عضو جایز است ولی قطع کننده باید دیه ان را بپردازد و پس از پیوند که جزء بدن زنده گشت احکام بدن زنده بر ان جاری است و اگر کسی در حال حیات خود وصیت کند که پس از مردن او عضوی از اعضای او را قطع کنند و به دیگری پیوند زنند صحت این وصیت محل اشکال است
- [آیت الله مظاهری] اگر حفظ جان مسلمانی یا عضوی از او بر پیوند عضوی از اعضای میّت مسلمانی متوقف باشد قطع و پیوند آن عضو با اذن آن میّت قبل از مردن یا اذن ولیّ او یا حاکم شرع بعد از مردن او جایز است و دیه هم ندارد و اگر آن میّت غیر مسلمان باشد اذن هم لازم نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه عضوی از مرده یا زنده جدا کنند و به دیگری پیوند زنند بطوری که جزء بدن انسان دوم شود، در این صورت نجس و میته نیست و برای نماز هم اشکال ندارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] جائز است بریدن عضوی از بدن مرده کافر و یا مشکوک الاسلام، به منظور پیوند زدن آن به بدن شخص مسلمان وپس از پیوند زدن، چون جزو بدن مسلمان میشود، احکام بدن مسلمان بر او جاری است وهمینطور جائز است عضوی از اعضأ بدن حیوان نجس العین را به بدن شخص مسلمان پیوند زدن وچون پس از پیوند زدن جزو بدن مسلمان میگردد، احکام بدن مسلمان بر آن عضو جاری است ونماز خواندن با آن عضو نیز جائز است.
- [آیت الله خوئی] جایز است بریدن عضوی از بدن مردة کافر و یا مشکوک الاسلام، به منظور پیوند زدن آن به بدن شخص مسلمان و پس از پیوند زدن چون جزء بدن مسلمان میشود، احکام بدن مسلمان بر او جاری است و همین طور جایز است عضوی از اعضاء بدن حیوان نجسالعین را به بدن شخص مسلمان پیوند زدن و چون پس از پیوند زدن جزء بدن مسلمان میگردد، احکام بدن مسلمان بر آن عضو جاری است و نماز خواندن با آن عضو نیز جایز است.
- [آیت الله جوادی آملی] .مستحب است با کسی که اعتنایی به حضور در مسجد ندارد, پیوند مود?ت برقرار نشود و با او هم غذا نشوند و مشورت نکنند و ازدواج ننمایند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر حفظ عضو مهم و مؤثّری از مسلمان، متوقّف بر قطع عضو میّت مسلمان باشد، در این صورت نیز بنابر اقوی قطع و پیوند آن عضو جایز است، بخصوص اگر خودِ میّت به آن وصیّت کرده باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] قطع عضوی از بدن یک انسان زنده و پیوند آن به انسان دیگر مانند آنچه در پیوند کلیه معمول است که یک کلیه از دو کلیه یک انسان زنده را برداشته و به کسی که هر دو کلیه اش فاسد شده است پیوند می زنند در صورتی جایز است که با رضایت صاحب آن باشد و جان او به خطر نیفتد و احتیاط آن است اگر پولی در برابر آن می گیرد، در مقابل اجازه اقدام به گرفتن عضو از او بگیرد نه خود عضو.