مالک
مالکیت، یکی از عناصری است که در تعیین نوع نظام اقتصادی نقش بسزایی دارد.
آیا دولت می‌تواند مالک باشد؟
بلی.
بلی.
پاسخ:
بلی.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر دولت مالک شود، آیا مانند مالکیت شخصی است یا نظیر وقف بر جهت می‌باشد؟
- فردی مالیاتهای دولت را به صورت چک پرداخت می‌نماید، البتّه بعد از سال خمسی. حال وقتی سا خمسی بعد که رسید چکهایی که به اقساط داده و بدهکار است را به عنوان مقروض بودن می‌تواند از سرمایه کسر نماید؟
- آیا در این جهت فرقی بین دولت اسلامی و غیر اسلامی وجود دارد؟
- مغازه‌ای است که سرقفلی آن را مالک مشترکاً به دو نفر واگذار نموده و در برگه قرار داد قید نموده (مستأجرین بدون اجازه مالک حقّ انتقال به غیر را ندارند.)
- سهمیه قند و شکر که به قنادیها می‌دهند اگر ب صورت آزاد نفروشند، در صورتی که از طرف دولت به صورت سهمیه‌ای برای درست کردن شیرینجات و... داده می‌شود، سود او حلال است؟
- اگر شخصی مثلا سه میلیون پول را کد داشته باشد و فرد دیگری از او درخواست کند که آن پول را در اختیار او گذاشته تا به کار و تجارت پرداخته و ماهیانه مبلغی را به عنوان سود به مالک پول پرداخت کند یا این نوع کسب در آمد برای مالک پول مجاز و حلال است و یا حکم ربا دارد؟
- اگر ملکی را که برای دیگری است کسی در زمان طاغوت تصرف کرده بشد و تا کنون چند دست خرید و فروش شده باشد و مالک فعلی که نفر چهارم است آن را خریده با اینکه می‌داند مال غصبی است، حکم چیست؟ آیا استفاده مالک اصلی از آن ملک جایز است یا خیر؟
- آیا انسان می‌تواند نذر کند که در سفر روزه بگیرد؟
- الف: آیا حمل می‌تواند ولی دم واقع شود یا خیر؟
- در چه مواردی معتکف می‌تواند از مسجد خارج شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] دولت را مالک میدانید و یا این که در تمام امور مربوط به دولت حتی شغلهای مباح منوط به اجازه حاکم است.
- [آیت الله بهجت] شخصی مالک زمین های روستایی بوده است، دولت ظالمی متعرّض آن روستا می شود، مالک از ترس، زمین ها را به دولت ظالم تسلیم می کند، دولت ظالم مالک را می کشد، زمین ها را، زمین های دولتی اعلام می کند و در اختیار کشاورزان قرار می دهد. پس از این، کشاورزها این زمین ها را به دیگران می فروشند و خریدارها به نام خودشان ثبت می کنند، حکم تصرّف های انجام شده بر زمین ها چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا دولت مالک است یا خیر؟ و آیا این مسئله از قدیم بین فقهاء مطرح بوده و اتّفاقی است یا اختلافی؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اینجانب مقداری زمین در جای معینی خریدم. دو سال بعد دور آن را سنگ چین نموده و روی آن نخودِ دیم کاشتم. در سال 1350 دولت سابق آن را ملی اعلام کرد، آیا شرعاً من مالک آن زمین هستم؟
- [آیت الله سبحانی] زمینی در حاشیه ی رودخانه واقع شده است و دولت سند رسمی به مالک داده است. اگر این زمین در اثر سیل تخریب شود; به طوری که احیای آنها دشوار باشد و مالکین برای احیای آن اقدام نکنند، آیا فرد دیگری می تواند بدون اذن مالک، آن زمین را برای خود احیا کند؟
- [آیت الله خوئی] زیدی مسکنی را به عنوان سرقفلی گرفته است اجاره نموده مالک شرط بالا بردن اجاره را بعد از مدت معینی ننموده است، آیا مالک می‌تواند اجاره را به مقداری که میخواهد، بالا ببرد یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] نظر شما در بقاء یا سقوط مالکیت مالک اعیان نسبت به بناء و اشجار با انهدام بناء یا خشکیدن درختان چیست و مالک شرعی اعیان می‌تواند به شکل اولیه، تجدید بناء کرده یا غرس نهال تازه بنماید؟
- [آیت الله اردبیلی] نظر شما در بقاء یا سقوط مالکیت مالک اعیان نسبت به بناء و اشجار با انهدام بناء یا خشکیدن درختان چیست و مالک شرعی اعیان می‌تواند به شکل اولیه، تجدید بناء کرده یا غرس نهال تازه بنماید؟
- [آیت الله خوئی] سربازها که خرجشان با دولت است فطرهشان هم با دولت است یا با خودشان؟ و اگر با دولت است که باید بدهد؟ و چون دولت نمیدهد از ایشان ساقط است یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] اموال دولت اسلامی یا غیر اسلامی که در اختیار دولت و حکومت و یا کارخانه ها و شرکتها و مؤسسات تابع دولت هستند، چه حکمی دارند؟ آیا آنها جزء اموال مجهول المالک هستند یا اینکه ملک دولت محسوب می شوند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- مُزارَعَه آن است که مالک زمین یا کسی که زمین دراختیاراواست با زارع به این قسم معامله کند که زمین را در اختیار او بگذارد ، تا زراعت کند ومقداری از حاصل آن را به مالک بدهد .
- اگر بعد از زراعت بفهمند که مُزارَعضه باطل بوده ، چنانچه تخم ، مال مالک بوده حاصلی هم که به دست می آید مال او است و باید مزد زارع و مخارجی راکه و کرایة گاو یا حیوان دیگری را که مال زارع بوده و در آن زمین کار کرده به او بدهد مگر در صورتی که باطل شدن مُزارَعَه به جهت آن باشد که قرارداد کرده باشند همه حاصل مال مالک باشد ؛ در این فرض لازم نیست مالک چیزی به زارع بدهد . و اگر تخم مال زارع بوده زراعت هم مال او است و باید اجارة زمین و خرج هایی که مالک کرده و کرایة گاو یا حیوان دیگری که مال او بوده ودر آن زراعت ، کار کرده به مالک بدهد ، مگر در صورتیکه باطل شدن مزارعه بجهت آن باشد که قرارداد کرد ه باشند همة حاصل مال زارع باشد ، در این فرض لازم نیست زارع چیزی به مالک بدهد .
- اگر مالک بمیرد ، معاملة مساقات بهم نمی خورد و ورثه اش بجای او هستند .
- اگر مدّت مُزارَعَه تمام شود و حاصل به دست نیاید ، چنانچه مالک راضی شود که با اجاره یا بدون اجاره زراعت در زمین او بماند و زارع هم راضی باشد مانعی ندارد و اگر مالک راضی نشود ، می تواند زارع را وادر کند که زراعت را بچیند و اگر برای چیدن زراعت ضرری به زارع برسد ، لازم نیست عوض آن را به او بدهد ، ولی زارع اگر چه راضی شود که به مالک چیزی بدهد ، نمی تواند مالک را مجبور کند که زراعت در زمین بماند .
- اگر بذر مال زارع باشد و بعد از زراعت بفهمد که مزارَعَه باطل بوده ، چنانچه مالک و زارع راضی شوند که با اجرت یا بی اجرت زراعت در زمین بماند اشکال ندارد و اگر مالک راضی نشود ، پیش از رسیدن زراعت هم می تواند زارع را وادار کند که زراعت را بچیند ، و زارع اگر چه راضی شود چیزی به مالک بدهد ، نمی تواند او رامجبور کند که زراعت در زمین بماند و نیز مالک نمی تواند زارع را مجبور کند که اجاره بدهد و زراعت را در زمین باقی بگذارد .
- اگر مالک گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در بین سال بالغ شود زکوه بر او واجب نبست .
- اجاره دهنده و مستأجر لازم نیست صیغة عربی بخوانند ، بلکه اگر مالک به کسی بگوید ، ملک خود را به تو اجاره دادم و او بگوید قبول کردم ، اجاره صحیح است . و نیز اگر حرفی نزنند و مالک به قصد اینکه ملک را اجاره دهد ، آن را به مستأجر واگذار کند و او هم به قصد اجاره کردن بگیرد اجاره صحیح می باشد .
- اگر در زمینی که از دیگری خریده گنجی پیدا کند و بداند مال کسانی که قبلاً مالک آن زمین بوده اند نیست ، مال خود او می شود و باید خمس آن را بدهد . ولی اگر احتمال دهد که مال یکی از آنان است ؛ باید به او اطلّاع دهد و چنانچه معلوم شود مال او نیست ، باید به کسی که پیش از او مالک زمین بوده اطلّاع دهد و به همین ترتیب به تمام کسانیکه پیش از او مالک زمین بوده اند خبر دهد ، و اگر معلوم شود مال هیچ یک آنان نیست مال خود او می شود و باید خمس آن را بدهد .
- اگر ظرف طلا و نقره یا چیز دیگری را که ساختنش حرام و نگاه داشتنش جائز است ، غصب کند و خراب نماید ، لازم نیست مزد ساختن ان را به صاحبش بدهد ولی اگر مثلاً گوشواره ای را که غصب کرده خراب نماید باید آن را با مزد ساختنش به صاحب ان بدهد و چنانچه برای اینکه مزد ندهد ، بگوید آن را مثل اولّش می سازم مالک مجبور نیست قبول نماید و نیز مالک نمی تواند او را مجبور کند که آن را مثل اوّلش بسازد .
- اگر به واسطة پیش آمدی زراعت در زمین ممکن نباشد مثلاً آب از زمین قطع شود در صورتی که مقداری از زراعت به دست آمده باشد حتی مثل قصیل که می تواند به حیوانات داد ، ان مقدار مطابق قرارداد مال هر دوی آنها است و در بقیّه مُزارَعَه باطل است و اگر زارع زراعت نکند ، چنانچه زمین در تصّرف او بوده و مالک در آن تصّرفی نداشته است ، باید اجارة آن مدّت را به مقدار معمول به مالک بدهد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] طلبهای که متدین است و اشتغال به تحصیل دارد می‌تواند شهریه بگیرد گرچه فقیر نباشد و مالک هم می‌شود.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی در ملک شخصی خود یا در ملک عمومی مانند زمینهای مفتوح العنوه یا در زمین انفال که ملک امام (ع) و دولت اسلامی است، معدنی را استخ راج کند , مالک ن خواهد شد، مگر به اذن امام معصوم(ع) یا نایبش که هر مقدار اجازه دادهاند, مالک خواهد شد.
- [آیت الله بهجت] اگر مالی را که می‌داند غصبی است عاریه کند و از آن استفادهای ببرد و در دست او از بین برود، مالک می‌تواند عوض مال را از او یا از کسی که مال را غصب کرده مطالبه کند، و همچنین می‌تواند عوض استفادههایی را که عاریهگیرنده برده، از او و یا از غاصب مطالبه نماید، و اگر مالک چیزی از غاصب گرفت، غاصب می‌تواند عوض آن را از عاریهگیرنده بگیرد، و اگر مالک، عوض مال یا عوض استفاده آن را از عاریهکننده بگیرد، او نمیتواند چیزی را که به مالک میدهد از عاریهدهنده مطالبه نماید.
- [آیت الله بهجت] کسی که زکات را جمعآوری میکند می‌تواند در زمانی که معلوم باشد میوه از آفات محفوظ خواهد ماند، با رضایت مالک مقدار زکات را تخمین بزند تا مالک بتواند در نصاب تصرف کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر بذر، مال زارع باشد و بعد از زراعت بفهمند که مزارعه باطل بوده، چنانچه مالک و زارع راضی شوند که با اجرت یا بیاجرت زراعت در زمین بماند، اشکال ندارد و اگر مالک راضی نشود، چنانچه چیدن زراعت برای زارع ضرر نداشته باشد مالک می‌تواند زارع را وادار کند که زراعت را بچیند و اگر ضرر داشته باشد، زارع می‌تواند مالک را مجبور کند که زراعت با اجرت در زمین او بماند و مالک نمیتواند زارع را مجبور کند که اجاره بدهد و زراعت را در زمین خود باقی بگذارد.
- [آیت الله بهجت] امانتگذار هر وقت بخواهد می‌تواند امانت را پس بگیرد و همچنین امانتدار، هر وقت بخواهد می‌تواند امانت را به صاحبش برگرداند، و اگر مالک امانت را طلب کند و امانتدار با اینکه ردّ امانت برایش ممکن است، امانت را ندهد، ضامن است و بعد از آن حکم غصب را پیدا میکند؛ زیرا بدون رضایت مالک نزد او میماند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مالک فقیری را وکیل کند که زکاْ مال او را بدهد، چنانچه آن فقیر احتمال دهد که قصد مالک این بوده که خود آن فقیر از زکاْ برندارد، نمیتواند چیزی از آن را برای خودش بردارد و اگر یقین داشته باشد که قصد مالک این نبوده، برای خودش هم می‌تواند بردارد.
- [آیت الله سیستانی] اگر مالک ، فقیری را وکیل کند که زکات مال او را بدهد ، چنانچه آن فقیر احتمال بدهد که قصد مالک این بوده که خود آن فقیر از زکات برندارد ، نمیتواند چیزی از آن را برای خودش بردارد ، و اگر یقین داشته باشد که قصد مالک این نبوده می‌تواند برای خودش هم بردارد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مالک فقیری را وکیل کند که زکات مال او را بدهد، چنانچه آن فقیر احتمال دهد که قصد مالک این بوده که خود آن فقیر از زکات بر ندارد، نمیتواند چیزی از آن را برای خودش بردارد و اگر اطمینان داشته باشد که قصد مالک این نبوده، برای خودش هم می‌تواند بردارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مالک، فقیر را وکیل کند که زکات مال او را بدهد، چنانچه آن فقیر احتمال دهد که قصد مالک این بوده که خود آن فقیر از زکات برندارد، نمیتواند چیزی از آن را برای خودش بردارد و اگر بداند قصد مالک این نبوده، می‌تواند برای خودش هم زکات را بردارد.