ولی دم
كسی كه شرعاً حق قصاص در دست اوست؛ مانند پدر مقتول
الف: آیا حمل می‌تواند ولی دم واقع شود یا خیر؟
آری، حمل هم می‌تواند ولیّ دم واقع شود.
آری، حمل هم می‌تواند ولیّ دم واقع شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- الف: آیا قاضی می‌تواند در مقام قضاوت به علم خود عمل کند؟
- به استحضار میرساند در مورد حمل و نگهداری پاسور یا تخته نرد ابهامات زیر وجود دارد؟ الف - آیا وسائل ذکر شده (پاسور یا تخته نرد) جزء آلات قمار محسوب میشوند؟
- در خصوص ارش البکارة با دو فرض بلوغ و عدم بلوغ زانیه، بفرمایید:1 - آیا زانیه در موارد ذیل مستحق ارش البکارة میباشد؟ الف - زنا با رضایت و میل وی انجام شود. ب - زنا در اثر اکراه یا عنف واقع شود.ج - زنا با فریب وی مبنی بر وعده قطعی ازدواج و... واقع شود.
- در هنگام خروج در موارد مجاز یا خروج ضروری از محل اعتکاف: الف) آیا میتوان زیر سایه راه رفت؟ آیا می‌تواند در سایه بنشیند؟ ب) آیا انتخاب نزدیکترین مسیر واجب است؟
- اگر اعتکاف به سبب پیش آمدن مانعی به هم بخورد الف- آیا میتوان همان اعتکاف را بعد از بر طرف شدن مانع در همان مسجد به پایان ببرد؟ ب- آیا می‌تواند آن را در مسجد دیگری ادامه دهد؟
- با فرض شرط بودن رضایت اولیاء دم در جواز شرعی انجام کالبد گشایی آیا در صورت در خواست مقام قضایی باز هم رضایت اولیاء دم شرط است یا خیر ؟
- آیا میتوان به حمل (در شکم مادر) چیزی را هبه نمود؟ اگر هبه مزبور امکانپذیر است چه کسی باید آن را (قبول) کند؟ آیا پدر یا جدّ پدری قبل از تولّد، بر حمل ولایت دارد؟
- ب:در صورتی که جواب مثبت است، تکلیف قاتل تا کبیر شدن حمل چیست؟
- پدر خانوادهای هنگام تشرف به مکه مکرمه وصیتنامهای تنظیم و فرزند خود را به عنوان وصی تعیین و او را به اجرای مفاد وصیتنامه موظف نمود، در متن وصیتنامه آمده که بعد از فوت جنازهام به مشهد مقدس حمل شود و یا هر جا که وصی من مصلحت بداند مختار است، لکن چند ماه قبل از فوت به فرزندان مؤکداً سفارش کرد که جنازهام را به کربلای معلی حمل نمایید، 2، سال از تاریخ فوتش میگذرد جنازه در گورستان عمومی به صورت امانت قرار دارد با توجه به شرائط حاکم بر عراق و شفاف نبودن روابط فیمابین و عدم اطمینان به تهیه و تدارک حمل جنازه به سرزمین مقدس حمل و به خاک بسپارد یا خیر؟
- حیات انسانی برای جنین از چه زمانی آغاز میشود؟ و مجازات قاتل جنین (حمل) در جنایات عمدی چه میباشد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مواردی که اولیای دم، تقاضای عفو قاتل را داشته باشند یا مطالبه دیه نمایند، ولی با توجه به عوارض سیاسی، اجتماعی عفو به صلاح نباشد؛ بفرمایید: الف . آیا در صورتی که حکومت بخواهد قاتل را مجازات نماید، امکان این کار وجود دارد؟ ب . آیا در صورت عدم رضایت اولیای دم، مبلغ دیه را میتوان از بیت المال به آنان پرداخت نمود؟ ج . آیا ولی امر مسلمین با ولایتی که بر (ولی دم) دارد می‌تواند بر خلاف نظر وی قاتل را اعدام نماید؟
- [سایر] چگونه انسان می‌تواند محبوب خداوند واقع شود؟
- [سایر] چگونه انسان می‌تواند محبوب خداوند واقع شود؟
- [آیت الله بهجت] آیا دادگاه می تواند بدون درخواست اولیای دم، در مورد قتلی که واقع شده تحقیق و پیگیری کند تا قاتل را شناسایی نماید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا دادگاه می تواند بدون درخواست اولیای دم در مورد قتلی که واقع شده تحقیق و پیگیری کند تا قاتل را شناسایی کند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در صورت وقوع قتل در هر یک از موارد ذیل تکلیف چیست؟ الف - هنگامی که اولیاء دم همگی صغیر باشند؟ ب - مقتول مسلمان امّا ولیّ دم وی کافر باشند؟ ج - به هنگام دستگیری قاتل ارتباط با اولیاء دم ممکن نیست ولی در آینده امکان دسترسی به آنان وجود دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در موارد لزوم پرداخت فاضل دیه چنانچه اولیاء دم خواهان قصاص باشند و با وجود تمکّن مالی، از پرداخت فاضل دیه خودداری کنند و باعث تأخیر اجرای حکم قصاص شوند بفرمائید : الف - آیا حاکم شرع می‌تواند ولیّ دم را به پرداخت فاضل دیه مجبور کند؟ ب - در این فرض تبدیل قصاص به دیه چه حکمی دارد؟ ج - اگر تبدیل قصاص به دیه جایز باشد، آیا رضایت یا عدم رضایت جانی در این امر تأثیری دارد؟
- [سایر] حضور مبارک حضرت آیت الله هادوی تهرانی - سلام علیکم ضمن تبریک عید سعید فطر، لطفاً نظریه فقهی خود را در خصوص مسئله زیر اعلام دارید. شخص الف مرتکب بزه ایراد ضرب و جرح نسبت به شخص "ب" می گردد، پس از مدتی شخص الف مرتکب بزه قتل عمد نسبت به شخص "ج" می شود. اولیای دم مقتول و شخص "ب" نسبت به شخص الف اقدام به طرح دعوا می نماید، دادگاه پس از طی تشریفات قانونی "الف" را متهم به قصاص نفس و پرداخت دیه به شخص "ب" محکوم می نماید، اولیای دم مقتول متقاضی قصاص هستند. حال آیا لزومی دارد که قبل از قصاص "الف" نسبت به دیه "ب" اقدامی صورت گیرد یا خیر؟ و به عبارت دیگر در صورت عدم توانایی "الف" به پرداخت دیه به "ب"، آیا اجرای حکم قصاص به تاخیر خواهد افتاد یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در مورد قصاص نفس بفرمائید : الف - آیا اولیاء دم میتوانند به جای قصاص نفس، عضوی از اعضای قاتل را قطع کنندمثلابه جای کشتن قاتل یکی از پاهای او را قطع نمایند)؟ ب - آیا اولیاء دم میتوانند عضوی از بدن قاتل را قطع و نسبت به مابقی طلب دیه نمایند؟ ج - آیا اولیاء دم میتوانند عضوی از بدن قاتل را قطع و نسبت به مابقی مصالحه نمایند؟ د - آیا رضایت و عدم رضایت قاتل در سه حالت فوق، تأثیری دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که مردی زنی را به قتل رسانده باشد بفرمایید: الف . هنگامی که اولیای مقتول میخواهند برای قصاص، نصف دیه را به قاتل بدهند انتخاب نوع دیه با اولیای دم است یا جانی؟ ب . در صورت عدم تمکن اولیای دم از پرداخت این مبلغ و درخواست آنان از دستگاه قضایی، آیا میتوان فاضل دیه را از بیت المال پرداخت نمود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در بین نماز جمعه وقت آن تمام شود در صورتی که یک رَکْعَتْ آن در وقت واقع شده باشد صحیح است ؛ ولی احتیاط مستحبّ آن است که پس از اِتْمام آن ، نماز ظهر را به جا آورد و اگر یک رکعت آن در وقت واقع باشد باطل است ولی احتیاط مستحبّ آن است که آن را تمام کند و سپس نماز ظهر را بخواند .
- اگر مسلمانان به امر امام ( علیه السّلام ) با کفار جنگ کنند و چیزهائی در جنگ بدست آورند به آنها غنیمت گفته می شود . و مخارجی را که برای غنیمت کرده اند ، مانند مخارج نگهداری و حمل و نقل آن و نیز مقداری را که امام ( علیه السّلام ) صلاح می داند به مصرفی برساند و چیزهائی که مخصوص به امام است ، باید از غنیمت کنار بگذارند و خمس بقیّة آن را بدهند . 7 زمینی که کافر ذمّی از مسلمان بخرد:
- کسی که شغلش مسافرت نیست ، اگر مثلاً در شهری یا در دهی جنسی دارد که برای حمل آن مسافرتهای پی در پی می کند ، باید نماز را شکسته بخواند .ولی کسی که کارش این است که هفته ای یک مرتبه مثلاً از تهران به کرج برای تدریس یا انجام اداری یا برای کسب و تجارت می رود همین که به مقداری سفر کند که عرفاً این کار توام با سفر را شغل او بگویند نماز را تمام بخواند .
- اگر بدعتی در اسلام واقع شود ، مثل منکراتی که دولتهای جائر انجام می دهند به اسم دین مبین اسلام ، واجب است خصوصاً بر علماء اسلام اظهار حق وانکار باطل ، واگر سکوت علماء اعلام موجب هتک مقام علم وموجب اسائة ظنّ به علماء اسلام شود واجب است اظهار حق به هر نحوی که ممکن است اگر چه بدانند تأثیر نمی کند .
- اگر برای انسان مساله ای پیش آید که حکم آن را نمی داند ، می تواند صبر کند تا فتوای مجتهد اعلم را به دست آورد یا اگر احتیاط ممکن است ، به احتیاط عمل نماید بلکه اگر احتیاط ممکن نباشد ، چنانچه از انجام عمل ، محذوری لازم نباید بنابر یک طرف بگذارد تا استعلام نماید . پس اگر معلوم شد که مخالف واقع یا گفتار مجتهد بوده ، دوباره باید انجام دهد .
- اگر شک کند که به اندازة ختنه گاه داخل شده یا نه ، اگر قصد دخول نداشته روزة او صحیح ا ست ولی اگر قصد دخول داشته است چه اینکه علم پیدا کند که دخول واقع نشده یا شک در آن کند روزه اش باطل است و قضا آن واجب است و کسی هم که آلتش را بریده اند اگر شک کند که دخول شده یا نه روزه صحیح است .
- اگر یقین دارد وقت به اندازه ای است که می تواند حَدِّاَقَلْ واجب آن را در تَحَقُّقِ دو خطبه ودو رکعت نماز بجا آورد ، بین نماز جمعه وظهر مُخَیَّرْ است .واگر یقین دارد که به این اندازه وقت نیست باید نماز ظهر را بخواند واگر شک دارد ، نماز جمعه صحیح است ؛ ولی در صورتی که پس از نماز معلوم شود که حتّی برای یک رکعت هم وقت باقی نبوده ، باید نماز ظهر را بجا آورد ، گر چه احتیاط مستحبّ آن است که اگر تنها یک رکعت آن هم در وقت واقع شده ، نماز ظهر را بخواند .
- اگر زیر وزبر کلمه ای را نداند ، باید یاد بگیرد ، ولی اگر کلمه ای را که وقف کردن آخر آن جائز است همیشه وقف کند ، یادگرفتن زیر و زبر آن لازم نیست و نیز ا گر نداند مثلاً کلمه ای به ( س ) است یا به ( ص ) باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند ، مثل آنکه در اهدنا الصراط المستقیم ، مستقیم را یک مرتبه با سین و یک مرتبه با صاد بخواند نمازش باطل است ، مگر انکه هر دو جور قرائت شده باشد و به امید رسیدن به واقع بخواند .
- در صورتی که نماز جمعه با عدد کامل ودر وقت دامنه دار شروع شده ، ولی مأمومی به رکعت اوّل نرسیده باشد ، اگر به رکعت دوّم و لو به رکوع آن ، برسد و اقتداءکند نمازش صحیح است ( به شرط آنکه بداند وقت به اندازه ای هست که رکعت دوّم او هم در وقت واقع می شود ) در این صورت دوّمین رکعت نماز خود را به طور فرادی بجا می آورد ولی برای کسی که تَکْبیر رکوع رکعت دوّم امام را درک نکرده ، بهتر آن است که نیّت خود را به ظهر برگرداند ونماز ظهر را بجا آورد . کیفیّت نماز جمعه :
- استفاده که مال را برای ان اجاره میدهند چهار شرط دارد : اوّل : انکه حلال باشد ، بنابر این اجاره دادن دکان برای شراب فروشی یا نگهداری شراب وکرایه دادن حیوان برای حمل ونقل شراب باطل است . دوّم : پول دادن برای ان استفاده در نظر مردم بیهوده نباشد . وهمچنین معتبر است که ان عمل شرعاً بطور مجّان ورایگان واجب نباشد بنابر این اجیر شدن برای انجام نماز های پنج گانه وتجهیز اموات جائز نیست . سوّم : اگر چیزی را که اجاره می دهند چند استفاده دارد ، استفاده ای را که مستأ جر باید از ان ببرد معیّن نمایند ،مثلاً اگر حیوانی را که سواری می دهد وبار می برد ، اجاره دهند؛ بایددرموقع اجاره معیّن کنندکه سواری یاباربری ان ،مال مستأجراست یا همة استفاده های آن .چهارم : مدّت استفاده را معیّن نمایند واگر مدّت معلوم نباشد ولی عمل را معیّن کنند مثلاً با خیّاط قرار بگذارند که لباس معیّنی را بطور مخصوصی بدوزد ، کافی است .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر مأموم در صحّت قرائت امام جماعت شک کند، در صورتی که شک او به گونهای باشد که بتواند حمل بر صحّت نماید، می‌تواند به او اقتدا کند. * شرط چهارم: جلوتر نبودن مأموم از امام.
- [آیت الله مظاهری] ذبح باید روی حیوان زنده واقع شود و اگر معلوم نیست زنده است یا مرده باید در موقع سر بریدن حرکتی داشته باشد گرچه چشم یا دم خود را حرکتدهد، و اگر حرکتی نداشت گرچه خون فراوانی هم از او برودحلالنیست.
- [آیت الله مظاهری] دروغ گفتن حرام است، ولی راست گفتن واجب نیست، بنابراین اگر چیزی بپرسند که نخواهد واقع را بگوید، می‌تواند ساکت بماند، بلکه اگر مفسده شخصی یا اجتماعی داشته باشد، آن راست گفتن حرام است.
- [آیت الله بهجت] رعایت مدّی که در یک کلمه واقع شده واجب است؛ یعنی اگر در کلمهای (واو) باشد و حرف قبل از (واو) در آن کلمه پیش (ضمّه) داشته باشد و حرف بعد از واو در آن کلمه همزه (ء) باشد، مثل کلمه (سوء)، باید آن (واو) را مدّ بدهد، یعنی آن را بکشد؛ و همچنین اگر در کلمهای (الف) باشد و حرف قبل از (الف) در آن کلمه زبر (فتحه) داشته باشد و حرف بعد از (الف) در آن کلمه همزه باشد، مثل (جاء)، باید (الف) آن را بکشد؛ و نیز اگر در کلمهای (ی) باشد و حرف پیش از (ی) در آن کلمه زیر (کسره) داشته باشد و حرف بعد از (ی) در آن کلمه همزه باشد، مثل (جیء)، باید (ی) را با مد بخواند؛ و اگر بعد از این (واو) و (الف) و (ی) به جای همزه (ء) حرفی باشد که ساکن است، یعنی زیر و زبر و پیش ندارد، باز هم باید این سه حرف را با مدّ بخواند، مثلاً در (وَ لاَ الضَّآلّینَ) که بعد از (الف) حرف لام ساکن است باید (الف) آن را با مدّ بخواند.
- [آیت الله علوی گرگانی] جائز است عبور ومرور از زمین مساجدی که در خیابان واقع شده و همچنین جائز است عبور از زمینهای مدارس دینی وحسینیههایی که در خیابان واقع شدهاند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر وسیله باربری یا حیوانی را اجاره کند و معیّن نمایند که چقدر بار بر آن حمل نماید، چنانچه بیشتر از آن مقدار حمل کند و آن وسیله یا حیوان تلف یا معیوب شود، ضامن است و نیز اگر مقدار بار را معیّن نکرده باشند و بیشتر از مقدار معمول حمل کند، چنانچه وسیله یا حیوان تلف یا معیوب گردد، ضامن میباشد و اگر وسیله از بین نرود و معیوب هم نشود، اجاره مقدار زاید را اگر قابل توجّه باشد، باید بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مکلف مدتی بدون تقلید عمل کند در صورتی صحیح است که مطابق با واقع انجام شده باشد، واگر عبادی بوده به قصد قربت آن را به جا آورده باشد، و راه به دست آوردن مطابق شدن آن با واقع این است که یا بعد علم پیدا کند که مطابق با واقع بوده یا آن که مطابق فتوای مجتهدی که فعلا وظیفه اش تقلید از اوست واقع شده باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] زنان بارداری که وضع حمل آنها نزدیک است و روزه برای حمل آنها ضرر دارد روزه گرفتن بر آنها واجب نیست، ولی کفاره ای را که در مسأله قبل گفته شد باید بدهند، اما اگر روزه برای خودش ضرر دارد روزه بر او واجب نیست کفاره هم ندارد، ولی بعداً قضا می کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .حمل چیز متنجّس که با آن عورت پوشانده می شود , اگر از مردار یا حیوان حرامگوشت نباشد و فقط همراه نمازگزار باشد نه لباس او نماز را باطل نمی کند, چنان که حمل دستمال،کلید، چاقو و قلمِ نجسشده در نماز, مانعی ندارد.
- [آیت الله بهجت] در موردی که به تشخیص دکتر حمل برای مادر ضرر دارد و ادامه حمل ممکن است منجر به مرگ مادر شود، چنانچه اشکالی در تشخیص دکتر نباشد و تحقیق کامل هم در این جهت شده باشد، سقط جنین قبل از دمیده شدن روح مانعی ندارد.