وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
اگر انسان در اثنای نماز شک کند وضو گرفته یا نه، چه وظیفه ای دارد؟
اگر حالت سابق خود را نمی داند نماز را رها کند و پس از وضو، از اوّل نماز را بخواند و بهتر است این نماز را با همین حالت شک تمام کند و بعد وضو گرفته نماز را اعاده کند، امّا اگر حالت سابق خود را می داند بنابر حالت سابق بگذارد، پس اگر حالت سابقه او طهارت بوده نماز را ادامه دهد و اعاده لازم نیست و اگر حالت سابقه را می داند که وضو نداشته و بعد احتمال وضو گرفتن می دهد، نماز را رها کند و وضو بگیرد و از اول نماز را بخواند.
اگر حالت سابق خود را نمی داند نماز را رها کند و پس از وضو، از اوّل نماز را بخواند و بهتر است این نماز را با همین حالت شک تمام کند و بعد وضو گرفته نماز را اعاده کند، امّا اگر حالت سابق خود را می داند بنابر حالت سابق بگذارد، پس اگر حالت سابقه او طهارت بوده نماز را ادامه دهد و اعاده لازم نیست و اگر حالت سابقه را می داند که وضو نداشته و بعد احتمال وضو گرفتن می دهد، نماز را رها کند و وضو بگیرد و از اول نماز را بخواند.
پاسخ:
اگر حالت سابق خود را نمی داند نماز را رها کند و پس از وضو، از اوّل نماز را بخواند و بهتر است این نماز را با همین حالت شک تمام کند و بعد وضو گرفته نماز را اعاده کند، امّا اگر حالت سابق خود را می داند بنابر حالت سابق بگذارد، پس اگر حالت سابقه او طهارت بوده نماز را ادامه دهد و اعاده لازم نیست و اگر حالت سابقه را می داند که وضو نداشته و بعد احتمال وضو گرفتن می دهد، نماز را رها کند و وضو بگیرد و از اول نماز را بخواند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- انسان در وسط غسل شک می کند که در اثنای غسل، بول خارج شده یا نه، وظیفه اش چیست؟
- شخصی در شمارش شوطهای طواف به گفته همراهش اعتماد کرده ولی در اثنای سعی یا بعد از آن به شک می افتد که شاید کم و زیاد شده باشد، وظیفه اش چیست؟
- اگر امام جماعت در اثنای نماز متوجه شود که نمازش باطل است، وظیفه اش چیست؟ و در صورت لزوم رها کردن، اگر خجالت بکشد، آیا جایز است نماز را صورتاً ادامه دهد؟
- در اثنای نماز در دهان روزه دار اخلاط سر و سینه جمع شده است اگر فرو دهد روزه اش باطل می شود و اگر بخواهد بیرون بریزد باید نماز را قطع کند، وظیفه چیست؟
- شخصی عمره مفرده انجام داده و سپس برای عمره مفرده یا تمتع محرم شده، در اثنای عمل متوجه بطلان عمره قبل شد، وظیفه او چیست؟
- شخصی در اثنای نماز، شک در صحت نماز خود می کند و آنرا رها کرده و بلافاصله و بدون انجام کاری که نماز را باطل می کند، مجدداً نماز دیگری شروع می کند، آیا نمازش صحیح است و آیا در این مسأله فرقی بین اول نماز یا وسط آن وجود دارد؟
- آیا به اشیای جزیی، مثل: شیشه عطر، مهر، تسبیح کربلا و جانماز که انسان خریداری کرده و در اثنای سال مورد استفاده قرار نگرفته، خمس تعلّق می گیرد؟
- اگر سرمایه تجارت انسان که مخمّس بوده در اثنای سال مصرف یا تلف شود و در سال آینده سرمایه تهیه کند، آیا خمس دارد؟
- خانمی روی ناخن خود را لاک می زده و گمان می کرده که برای وضو و غسل مانعی ندارد و مدتی با همان وضو و غسل نماز خوانده و روزه گرفته است، وظیفه او نسبت به عبادات گذشته چیست؟
- اگر در اثنای طواف ساتر طواف کننده کنار رفت و متوجّه نشد و به همان حال مقداری طواف را انجام داد وظیفه اش چیست؟ و اگر بعد از طواف متوجه شد حکم چگونه است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی در اثنای طواف در صحّت شوط سابق شک کند چه وظیفه ای دارد؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی در وسط نماز شک می کند که وضو گرفته یا خیر وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله بهجت] وظیفه کسی که در بین نماز شک کند، وضو گرفته یا نه، چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر انسان در اثنای تشهّد شک کند که سجده ی دوّم را به جا آورده یا نه، فرموده اید نباید اعتنا کند؛ آیا شکّ در اثنای ذکر مستحبّی تشهّد هم همین حکم را دارد؟
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر در اثنای طواف نماز جماعت برقرار شد و شخص از ادامه طواف معذور شد تکلیف چیست و اگر در اثنای سعی باشد وظیفه چیست
- [سایر] اگر زن در اثنای نماز شک کند که حیض شده یا نه، تکلیفش چیست؟
- [آیت الله وحید خراسانی] زن مستحاضه ای بعد از غسل و وضو مشغول طواف می شود در اثنای طواف لک می بیند وظیفه او چیست
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی در اثنای سعی یا بعد از آن شک کند که نماز طواف خوانده یا نه، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر کسی در اثنای سعی تقصیر نمود وظیفه او چیست
- [سایر] وظیفه کسی که شک می کند وضو یا غسل واجب را انجام داده یا نه چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بعد از نماز شک کند که وضو گرفته یا نه، چنانچه احتمال التفات در هنگام شروع نماز بدهد نماز او صحیح است، ولی باید برای نمازهای بعد وضو بگیرد.
- اگر در بین نماز شک کند که اقتداء کرده یا نه، چنانچه در حالی باشد که وظیفه مأموم است مثلاً به حمد و سوره امام گوش می دهد می تواند نماز را به جماعت تمام کند و اگر مشغول کاری باشد که هم وظیفه امام و هم وظیفه مأموم است مثلاً در رکوع یا سجده باشد، باید نماز را به نیّت فرادی تمام نماید.
- انسان نمی تواند با غسل مستحبی کاری که مانند نماز وضو لازم دارد انجام دهد.
- اگر انسان شک کند استبراء کرده یا نه، و رطوبتی از او بیرون آید که نداند پاک است یا نه، نجس می باشد. و چنانچه وضو گرفته باشد باطل می شود، ولی اگر شک کند استبرایی که کرده درست بوده یا نه و رطوبتی از او بیرون آید که نداند پاک است یا نه، پاک می باشد، وضو را هم باطل نمی کند.
- کسی که شک دارد وضو گرفته یا نه، باید وضو بگیرد.
- اگر در بعضی از اعضای وضو مانعی باشد که گاهی آب بخودی خود زیر آن می رسد و گاهی نمی رسد و انسان بعد از وضو شک کند که آب زیر آن رسیده یا نه، چنانچه بداند موقع وضو ملتفت رسیدن آب به زیر آن نبوده باید دوباره وضو بگیرد.
- اگر انسان شک کند که کثیرالشک شده یا نه یعنی چون نمی داند که آیا در سه نماز قبلی شک کرده تا کثیر الشک باشد یا فقط در دو نماز قبلی شک کرده تا کثیر الشک نباشد باید به دستور شک عمل نماید. و کثیرالشک تا وقتی یقین نکند که به حال معمولی مردم برگشته باید به شک خود اعتنا نکند.
- کسی که شک دارد اگر وضو بگیرد یا غسل کند وقت برای نماز او می ماند یا نه، باید تیمم کند.
- اگر انسان به قدری وقت دارد که می تواند وضو بگیرد یا غسل کند و نماز را بدون کارهای مستحبی آن مثل اقامه و قنوت بخواند، باید غسل کند یا وضو بگیرد و نماز را بدون کارهای مستحبی آن به جا آورد بلکه اگر به اندازه سوره هم وقت ندارد باید غسل کند یا وضو بگیرد و نماز را بدون سوره بخواند.
- هرگاه برای نمازگزار شک پیدا شود باید مقداری فکر کند تا شاید شک او برطرف شود لذا اگر شک او برطرف شد و نسبت به یک طرف یقین یا گمان پیدا کرد بنا را بر آن گذاشته و نماز را ادامه دهد و نمازش صحیح است و اگر با مقداری فکر کردن چیزی یادش نیامد و به شک خود باقی ماند و اصطلاحاً شک مستقر شد باید به وظیفه شاک عمل کند. و اگر یکی از شک های مبطل مستقر شد نماز را قطع کند و در اینجا قطع نماز حرام نیست. شکهایی که نباید به آنها اعتنا کرد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر در بین نماز شک کند که وضو گرفته یا نه، نماز او باطل است و باید وضو بگیرد و نماز را بخواند، مگر اینکه به امید صحیح بودن، نماز را بخواند، بعد اگر فهمید که وضو داشته نمازش بنابر اظهر صحیح است؛ و همچنین است اگر قبل از نماز شک کرد که وضو دارد یا نه، ولی گمان به وضو داشت.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بعد از نماز شک کند که وضو گرفته یا نه نماز صحیح است، ولیباید برای نمازهای بعد وضو بگیرد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] زن مستحاضه اگر بین وظیفه ای که دارد از وضو یا غسل و نماز فاصله بیندازد؛ باید مطابق وظیفه اش دوباره وضو گرفته یا غسل کند و بلا فاصله مشغول نماز شود.
- [آیت الله سبحانی] اگر در بین نماز شک کند که وضو گرفته یا نه، نماز او باطل است و باید وضو بگیرد و نماز را بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر در بین نماز شک کند که وضو گرفته یا نه نماز او باطل است و باید وضو بگیرد و نماز را به جا اورد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر در بین نماز شک کند که وضو گرفته یا نه؛ نماز او باطل است و باید وضو بگیرد و نماز را بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بعد از نماز شک کند که وضو گرفته یا نه نماز او صحیح است ، ولی باید برای نماز های بعد وضو بگیرد .
- [آیت الله نوری همدانی] اگر در بین نماز شک کند که وضو گرفته یا نه ، نماز او باطل است و باید وضو بگیرد و نماز را بخواند .
- [امام خمینی] اگر در بین نماز شک کند که وضو گرفته یا نه، نماز او باطل است و باید وضو بگیرد و نماز را بخواند.
- [آیت الله بروجردی] اگر در بین نماز شک کند که وضو گرفته یا نه، نماز او باطل است و باید وضو بگیرد و نماز را بخواند.