وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
کسانی که خمس بدهکارند و پرداخت نمی کنند، وظیفه زن و فرزند آنها چیست؟
اگر بدانند عین مال مورد ابتلای ایشان متعلّق خمس است خوردن و تصرّف در آن قبل از ادای خمس جایز نیست. ولی می توانند با اذن حاکم شرع خمس آنچه را مصرف کرده اند بر ذمّه بگیرند و هروقت توانستند پرداخت کنند. و اگر تعلّق خمس به عین مالی که مورد ابتلای آنها است مشکوک باشد تصرّف در آن جایز است. و در هر صورت با وجود شرایط امر به معروف لازم است ایشان را امر به معروف کنند.
اگر بدانند عین مال مورد ابتلای ایشان متعلّق خمس است خوردن و تصرّف در آن قبل از ادای خمس جایز نیست. ولی می توانند با اذن حاکم شرع خمس آنچه را مصرف کرده اند بر ذمّه بگیرند و هروقت توانستند پرداخت کنند. و اگر تعلّق خمس به عین مالی که مورد ابتلای آنها است مشکوک باشد تصرّف در آن جایز است. و در هر صورت با وجود شرایط امر به معروف لازم است ایشان را امر به معروف کنند.
پاسخ:
اگر بدانند عین مال مورد ابتلای ایشان متعلّق خمس است خوردن و تصرّف در آن قبل از ادای خمس جایز نیست. ولی می توانند با اذن حاکم شرع خمس آنچه را مصرف کرده اند بر ذمّه بگیرند و هروقت توانستند پرداخت کنند. و اگر تعلّق خمس به عین مالی که مورد ابتلای آنها است مشکوک باشد تصرّف در آن جایز است. و در هر صورت با وجود شرایط امر به معروف لازم است ایشان را امر به معروف کنند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زمینی است موروثی است که به آن خمس تعلّق گرفهت و قبل از پرداخت خمس تقسیم شده است، الآن وظیفه چیست؟
- شخصی مال غیر مخمّس خود را به دیگری هبه نموده و موهوب له، خمس آن را بدون اطلاع او پرداخت است. آیا خمس از عهده واهب ساقط است؟ آیا بری الذّمه شده یا نه؟ و اصولا پرداخت خمس دیگری تبرّعاً چه حکمی دارد؟ و آیا تکلیف از صاحب خمس ساقط می شود هرچند مال متعلّق خمس نزد او موجود باشد؟ مثلا شوهر خمس مال همسرش را تبرّعاً بدهد با اینکه مال متعلق خمس نزد زن موجود است.
- اگر پدر از پرداخت نفقه فرزندش امتناع کند، آیا جایز است فرزند بدون اطلاع پدر، از مال او بردارد؟ نیز اگر فرزند از پرداخت نفقه والدین خود امتناع کرد، چطور؟
- پولی که خمس آن پرداخت شده، اگر تا سال بعد بماند و به مصرف نرسد، آیا دوباره باید خمس آن پرداخت شود؟
- شخصی مقداری پول خمس داده شده به عنوان پیش قسط برای خرید تراکتور پرداخت کرده است، آیا قسطهای بعدی آن که پرداخت می کند خمس دارد؟
- مردی مسلمان با زن مسیحی ازدواج کرده و فرزند پیدا کرده اگر این فرزند مسیحی شود چه حکمی دارد؟
- آیا علاوه بر قصاص یا پرداخت دیه، وظیفه دیگری هم متوجه قاتل هست یا نه؟
- اگر بعض افراد عاقله عاجز از پرداخت دیه باشد، وظیفه چیست؟
- کسی از اوّل تکلیف بنا داشته خمس بدهد ولی مسامحه کرده و خمس نداده و اکنون فقیر شده و توانایی پرداخت خمس ندارد، تکلیف او چیست؟
- تابعیت زن و فرزند از شوهر و پدر در توطن و اعراض قهری است یا اختیاری و مربوط به نظر و تصمیم خود زن و فرزند است یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] وظیفه فرزند در برابر پدر و مادر و یا زن در برابر شوهرش، اگر خمس یا زکات اموال را نپردازند، چیست؟ آیا برای آنان تصرّف در مالی که خمس یا زکات آن پرداخت نشده و مخلوط به حرام است با توجه به تأکیدات وارد در روایات مبنی بر عدم استفاده از آن، به سبب آلوده کردن روح انسان جایز است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا فرزند میتواند از مال خودش از طرف پدرش که خمس بدهکار است، خمس را پرداخت کند؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی به فرزند شیرخوار من هدیهای بدهد، آیا پرداخت خمس آن بر من واجب است؟
- [آیت الله بهجت] زمینی است موروثی که به آن خمس تعلق گرفته و قبل از پرداخت خمس تقسیم شده است، الآن وظیفه چیست؟
- [آیت الله بهجت] کسی که فوت کرده و عمدا خمس نمی داده است. آیا ورثه نسبت به پرداخت خمس اموال وی وظیفه دارند؟
- [آیت الله اردبیلی] وظیفه کسی که از سالهای قبل خمس بدهکار است، ولی هم اکنون قدرت پرداخت آن را ندارد، چیست؟
- [آیت الله سبحانی] شوهرم خمس اموال را نمی پردازد آیا می توانم از اموالش مصرف کنم؟ و آیا وظیفه ای نسبت به پرداخت خمس دارم؟
- [آیت الله سبحانی] شوهرم خمس اموال را نمی پردازد آیا می توانم از اموالش مصرف کنم؟ و آیا وظیفه ای نسبت به پرداخت خمس دارم؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر در چیزی شک داشته باشیم که خمس آن را داده ایم یا خیر، ولی ظنّ غالب به پرداخت خمس آن باشد، وظیفه ما چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا افرادیکه زکات بدهکارند میتوانند بدون اجازه مجتهد به مسجد بپردازند.
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر مردی که فرزند ندارد بمیرد و فرزند نداشته باشد 41 اموال او به زن او و بقیه اموال او به ورثه دیگر می رسد که طبق مسائل سابق بین آنان تقسیم می شود و اگر میت فرزند داشته باشد سهم زن 81 اموال او می شود.
- اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگیری کند، یا شوهر از قسم خوردن زن جلوگیری نماید، قسم آنان صحیح نیست.
- اگر میت بیش از یک زن داشته باشد: الف: چنانچه میت فرزند نداشته باشد 41 اموال میت بین آنها بالسویه تقسیم میشود. ب: اگر میت فرزند داشته باشد 81 اموال او بین زنها بالسویه تقسیم میشود.
- اگر بچه صغیر مالی داشته باشد که متعلق خمس شده مثلاً درآمدی کسب کرده که زائد بر مؤونه سال او بوده یا معدن استخراج کرده، پرداخت خمس آن واجب است و بنابر احتیاط واجب ولی او باید خمس آن را بدهد والا خود او بعد از بلوغ باید بلافاصله خمس آن را بدهد.
- اگر فرزند بدون اجازه پدر و زن بدون اجازه شوهر قسم بخورد، قسم آنان بعید نیست صحیح نباشد لکن نباید احتیاط را ترک کنند.
- اگر مسلمان از کافری که در پناه اسلام نیست ربا بگیرد اشکال ندارد و نیز پدر و فرزند و زن و شوهر می توانند از یکدیگر ربا بگیرند.
- به طور کلی قرض داشتن مانع تعلق خمس نمی شود. 1 مثلاً کسی که یک میلیون تومان قرض دارد اگر سر سال خمسی یک میلیون تومان درآمد مازاد داشته باشد باید خمس آن را بدهد و نمی تواند آن را بابت بدهی خود کسر کند. 2 اگر عین پولی که قرض کرده موجود باشد یا آن را تبدیل به چیز دیگری کرده باشد لازم نیست خمس آن را بدهد. 3 اگر عین پولی که قرض کرده موجود باشد یا آن را تبدیل به چیز دیگری کرده باشد که مؤونه او نیست چنانچه مقداری از قرض خود یا تمام آن را از درآمد خود باز پرداخت کرده باشد باید به میزان باز پرداخت خمس آن را بپردازد. 4 اگر مبلغی را که خرج کرده صرف مؤونه خود کرده باشد یا تلف شده باشد می تواند از درآمد سال بدون پرداخت خمس قرض خود ادا کند.
- اگر خمس را با مرجع تقلید خود یا وکیل او دستگردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد اگر عین چیزی که خمس به آن تعلق گرفته باقی باشد باید خمس خمس را هم بدهد و در حقیقت 41 آنچه که موجود است به عنوان خمس بدهد مثلاً اگر صد هزار تومان موجود بوده و خمس آن را دستگردان کرده مبلغ بیست و پنج هزار تومان بدهد. و اگر عین چیز متعلق به خمس مصرف شود و از بین برود پرداخت همان مبلغ کافی است و لازم نیست خمس آن را بدهد.
- انسان نمی تواند خمس مال خود را به افرادی بدهد که واجب النفقه او می باشند و اگر مخارج سید دیگری بر انسان واجب باشد مثل پدر یا فرزند بنابر احتیاط واجب نمی توان از خمس مال خود برای نفقه او داد.
- زن مستحاضه اگر پیش از آن که خود را وارسی کند مشغول نماز شود، چنانچه قصد قربت داشته و به وظیفه خود عمل کرده مثلاً استحاضه اش قلیله بوده و به وظیفه استحاضه قلیله عمل نموده، نماز او صحیح است و اگر قصد قربت نداشته یا عمل او مطابق وظیفه اش نبوده مثل آن که استحاضه او متوسطه بوده و به وظیفه قلیله رفتار کرده، نماز او باطل است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] زن در تمام یا شکسته خواندن نماز تابع شوهر است، اگر وظیفه او تمام است وظیفه زن نیز تمام، و اگر وظیفه او شکسته است وظیفه زن نیز شکسته است، و همچنین است حکم هر کسی که تابع دیگری باشد مثل فرزندی که سرپرستی او با پدر اوست و پدر و مادری که سرپرستی آنها با فرزند آنهاست. ولی اگر مرد کثیرالسّفر است و تابع او کثیرالسّفر نیست، آن تابع باید به وظیفه خود عمل کند.
- [آیت الله مظاهری] کسی که واجب النفقه دیگری است )زن، اولاد، پدر، مادر( نمیتواند از او خمس بگیرد مگر اینکه خمس را برای مخارجی که پرداخت آن بر عهده نفقه دهنده نیست، بگیرد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر از منفعت کسب پیش از دادن خمس اثاثیّهای که محتاج به آنها بوده و معمولاً عین آن باقی میماند برای منزل بخرد اگر احتیاجش از آن برطرف شود، خمس ندارد و همچنین است زیور آلات زنانه، اگر وقت زینت کردن زن به آنها گذشته باشد هم خمس ندارد گرچه احتیاط مستحبّ پرداخت خمس آنهاست.
- [آیت الله علوی گرگانی] مردی که دو زن دارد، اگر یکی از آن دو زن، فرزند عموی زن دیگر را شیر دهد، زنی که فرزند عموی او شیر خورده، به شوهر خود حرام نمیشود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مردی که دو زن دارد، اگر یکی از آن دو زن، فرزند عموی زن دیگر را شیر دهد، زنی که فرزند عموی او شیر خورده، به شوهر خود حرام نمیشود.
- [امام خمینی] مردی که دو زن دارد اگر یکی از آن دو زن فرزند عموی زن دیگر را شیر دهد زنی که فرزند عموی او شیر خورده به شوهر خود حرام نمیشود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مخارج سیّدی که زن انسان نیست بر انسان واجب باشد، نمیتواند از بابت خمس مخارج وی را پرداخت کند، ولی میتواند مخارج غیر واجب وی را از بابت خمس بدهد و بنا بر احتیاط واجب کسی که عرفاً به انسان پیوسته بوده و خرجی او را میدهد، همچون کسانی هستند که پرداخت مخارج آنها بر ایشان لازم است و نمیتوان از بابت خمس مخارج آنها را داد.
- [آیت الله وحید خراسانی] مردی که دو زن دارد اگر یکی از ان دو زن فرزند عموی زن دیگر را شیر دهد زنی که فرزند عموی او شیر خورده به شوهر خود حرام نمی شود
- [آیت الله بروجردی] مردی که دو زن دارد، اگر یکی از آن دو زن، فرزند عموی زن دیگر را شیر دهد، زنی که فرزند عموی او شیر خورده، به شوهر خود حرام نمیشود.
- [آیت الله سیستانی] مردی که دو زن دارد ، اگر یکی از آن دو زن فرزند عموی زن دیگر را شیر دهد ، زنی که فرزند عموی او شیر خورده ، به شوهر خود حرام نمیشود . آداب شیر دادن