تعزیرات
در اسلام به منظور جلوگیری از جرایمی غیر از زنا و لواحق آن، سرقت، شرابخواری و... مجازاتهایی مقرر گردیده است که در فقه از آن به «تعزیرات» یاد می‌شود.
آیا قاضی در تعزیرات، حق دارد گذشت کند؟
در گناهانی که جنبه حق الناس دارد، مثل غیبت و تهمت، بعد از ثبوت و مطالبه طرف دعوی، تعزیر لازم می شود. و حاکم حق عفو ندارد. ولی اگر طرف دعوی مطالبه نکرد، حاکم می تواند عفو کند. و در گناهانی که جنبه حق الناس ندارند، حاکم جامع الشرایط، طبق صلاحدید خود عمل می کند.
در گناهانی که جنبه حق الناس دارد، مثل غیبت و تهمت، بعد از ثبوت و مطالبه طرف دعوی، تعزیر لازم می شود. و حاکم حق عفو ندارد. ولی اگر طرف دعوی مطالبه نکرد، حاکم می تواند عفو کند. و در گناهانی که جنبه حق الناس ندارند، حاکم جامع الشرایط، طبق صلاحدید خود عمل می کند.
پاسخ:
در گناهانی که جنبه حق الناس دارد، مثل غیبت و تهمت، بعد از ثبوت و مطالبه طرف دعوی، تعزیر لازم می شود. و حاکم حق عفو ندارد. ولی اگر طرف دعوی مطالبه نکرد، حاکم می تواند عفو کند. و در گناهانی که جنبه حق الناس ندارند، حاکم جامع الشرایط، طبق صلاحدید خود عمل می کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در فرض بالا، آیا بین تعزیرات فقهی و تعزیراتی که حکومتی می باشد، فرقی هست؟
- اثر رضایت مجنی علیه از وقوع جرائمی که تحت عناوینی چون حدود، تعزیرات، دیات و قصاص می باشد چگونه است؟
- آیا به نظر حضرتعالی قاضی باید مجتهد باشد، یا قاضی مأذون نیز مجاز به حکم است؟
- آیا به نظر حضرتعالی قاضی باید مجتهد باشد، یا قاضی مأذون نیز مجاز به حکم است؟
- آیا نقض حکم قاضی توسط خود قاضی یا دیگری جز در موارد سه گانه مقرره در شرع را جایز می دانید یا خیر؟
- چنانچه قاضی به استناد علم خود حکم کند، آیا این حکم که بر مبنای علم قاضی صادر شده قابل تجدید نظر است؟
- آیا صرف علم قاضی برای اثبات جرم، کافی است؟
- لطفاً معنای فتوی و قضاوت را بیان فرمایید.
- طرق شرعی احراز عدالت شاهد در قضاوت را ذکر فرمائید.
- نظریه پزشکی قانونی، آیا جزء ادله محسوب می شود یا قرینه بر علم قاضی است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] در چه مواردی قضات سنّی مأذون میتوانند برای اهل سنّت قضاوت کنند؟ (حدود، قصاص، دیات، تعزیرات، احوال شخصیه)
- [آیت الله علوی گرگانی] ملاک اصلی تعزیرات در حکومت اسلامی چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] همانطوری که مستحضرید تعزیرات در دست حاکم است آیا حداقل تعزیرات مثلاً یک ضربه شلاق است یا اقل معتد به است چگونه باید عمل نمود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] همان طوری که مسستحضرید تعزیرات بید الحاکم است آیا حدّاقلّ تعزیرات مثلایک ضربه شلاّق است یا اقلّ معتدٌّ به است، چگونه باید عمل نمود؟
- [آیت الله بهجت] لطفا کیفیت ضربات شلاق را در حدود و تعزیرات بیان فرمایید.
- [سایر] قاضی در چه وقت هایی نباید قضاوت کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا حاکم شرع اختیار عفو مجرم و یا تبدیل و سقوط مجازات در تعزیرات منصوص شرعی را دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] حکم قاضی که به ناحق قضاوت می کند چیست؟ اگر باعث مرگ یک بی گناه شود .
- [آیت الله سبحانی] آیا قاضی تحکیم علاوه بر قضاوت، حق اجرای احکام، به ویژه در دعاوی کیفری را دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] الف: آیا قاضی میتواند در مقام قضاوت به علم خود عمل کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر از کسی طلبی دارد که باید بعد از مدتی بگیرد چنانچه طلب خود را به مقدار کمتری صلح کند و مقصودش این باشد که از مقداری از طلب خود گذشت کند و بقیه را نقد بگیرد اشکال ندارد.
- دیوانه و سفیه یعنی کسی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می کند نمی توانند در مال خود تصرف نمایند و تصرّفات آنها باید زیر نظر ولیّ آنها باشد، و همچنین است ورشکسته ای که مجتهد جامع الشرائط یا قاضی منصوب از جانب او، او را از تصرف در اموالش منع کرده باشد.
- اگر با زنی که در عدّه طلاق است زنا کند باعث حرمت ابدی نمی شود لذا می تواند بعد از گذشت عده با او ازدواج کند هرچند احتیاط در ترک این ازدواج است و اگر با زنی که در عده است عقد کند (چه موقت چه دائم) هر چند این عقد باطل است ولی باعث حرمت ابدی می شود.
- در مسأله قبل مبدأ تفحص حین رجوع به حاکم شرع است; بلی اگر قبل از مراجعه به حاکم شرع خودشان به مقدار مذکور تفحص کرده اند و بعد از مراجعه به حاکم هم مقداری تفحص شد و مطمئن شدند که او پیدا نمی شود، حاکم می تواند بعد از گذشت چهار سال از آغاز تفحص آنها زن را طلاق دهد.
- اگر روزه دار کاری که حلال است و روزه را باطل می کند، انجام دهد، مثلا آب بیاشامد، و بعد کار دیگری که حرام است و روزه را باطل می کند به جز جماع که حکم آن گذشت انجام دهد، مثلا غذای حرامی بخورد، یک کفّاره کافی است.
- اگر شک کند که نماز مستحبی را خوانده یا نه چنانچه آن نماز مثل نماز جعفر طیار وقت معین نداشته باشد بنا بگذارد که نخوانده است. و همچنین است اگر مثل نافله یومیه، وقت معین داشته باشد و پیش از گذشتن وقت آن شک کند که آن را بجا آورده یا نه ولی اگر بعد از گذشت وقت شک کند که خوانده است یا نه به شک خود اعتنا نکند.
- در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود تا به ده نفر برسند و عدّه آنان که از ده گذشت اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختان قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- اگر زن پیش از ده روز پاک شود، و احتمال دهد که در باطن خون هست باید قدری پنبه داخل فرج نماید و کمی صبر کند و بیرون آورد; پس اگر پاک بود غسل کند وعبادتهای خود را بجاآورد واگر پاک نبود اگرچه به خون زرد رنگی هم آلوده باشد چنانچه در حیض عادت ندارد یا عادت او ده روز است باید صبر کند که اگر پیش از ده روز پاک شد غسل کند، و اگر سر ده روز پاک شد، یا خون او از ده گذشت، سر ده روز غسل نماید، و اگر عادتش کمتر از ده روز است، در صورتی که بداند پیش از تمام شدن ده روز یا سر ده روز پاک می شود، نباید غسل کند و اگر احتمال دهد خون او از ده روز می گذرد احتیاط واجب آن است که تا یک روز عبادت را ترک کند و بعد از آن می تواند تا ده روز عبادت را ترک کند ولی بهتر است تا ده روز کارهایی را که بر حائض حرام است ترک کند و کارهای مستحاضه را انجام دهد پس اگر پیش از تمام شدن ده روز یا سر ده روز از خون پاک شد تمامش حیض است و اگر ده روز گذشت، باید عادت خود را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد و عبادتهایی را که بعد از روزهای عادت بجا نیاورده قضا نماید.
- مضاربه عقد جایز است، یعنی طرفین هر وقت بخواهند می توانند عقد را به هم بزنند و حتی اگر در ضمن عقد مضاربه، مدّت معیّنی را شرط کنند، مضاربه عقد لازم نمی شود، بلی در صورتی که مدت، معیّن کردند پس از گذشت مدت، تصرف عامل در سرمایه منوط به اذن مالک است و بدون اجازه او شرعاً نمی تواند در سرمایه دخل و تصرف نماید. و در مواردی که بخواهند مضاربه را به هم بزنند فرق نمی کند که قبل از شروع در تجارت باشد یا بعد از آن، سودی حاصل شده باشد یا نشده باشد. بلی در صورت حصول سود و تصمیم بر فسخ، باید طبق قرارداد، سود تا زمان فسخ، محاسبه و بین طرفین تقسیم شود.
- اگر کسی چیزی را وقف کند، از ملک او خارج می شود بنابراین حق هیچ نوع تصرفی در آن را ندارد و نمی تواند آن را به کسی ببخشد یا بفروشد یا دوباره آن را وقف کند یا جهت وقف را عوض کند مثلاً نمی تواند حسینیه را مسجد قرار دهد حتی اگر در حین وقف برای آن متولی تعیین نکرده باشد بعداً حق تعیین متولی یا دخل و تصرف در امور وقف را ندارد و اگر واقف فوت کند ورثه او از چیزی که وقف کرده ارث نمی برند همان طور که وصیت در مورد آن صحیح نیست و در برخی از موارد متولی وقف می تواند آن را بفروشد که تفصیل آن در مسأله 2171 گذشت.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] نظر دادن قاضی تا انشای حکم نکند حکم نیست بنابراین اگر قاضی در پروندهای نظر داد قاضی دیگر میتواند آن را نقض نموده و انشای حکم نماید.
- [آیت الله مظاهری] قاضی نمیتواند در قضاوت، به علم خود عمل کند بلکه باید بر طبق موازین قضا حکم نماید.
- [آیت الله مظاهری] اقلیتهای مذهبی در طرح دعوی باید به قاضی اسلامی مراجعه نمایند و قاضی نیز باید طبق موازین اسلامی حکم نماید.
- [آیت الله مظاهری] در صورت تشکیل حکومت اسلامی قاضی باید از طرف حاکم وقت منصوب باشد و اگر منصوب نباشد نباید قضاوت نماید.
- [آیت الله مظاهری] شهادت زن در حدود و تعزیرات پذیرفته نمیشود مگر در زنا یا لواط که با شهادت سه مرد عادل و دو زن ثابت میگردد.
- [آیت الله مظاهری] قضاوت قابل تفویض، نیابت و توکیل نیست بنابراین کسی را که دارای شرایط قضاوت نیست نمیتوان برای قضاوت نصب نمود مگر ضرورتی در کار باشد که در این صورت حکومت اسلامی میتواند کسانی را که بعضی از شرایط را ندارند منصوب به قضاوت نماید.
- [آیت الله مظاهری] اگر قاضی جامع الشرایط حکمی نمود کسی نمیتواند حکم او را نقض کند گرچه اعلم از او باشد یا از نظر اجتهاد قضاوت او را صحیح نداند.
- [آیت الله مظاهری] مکروه است قاضی در حالت غیرعادی مانند حال غضب یا ترس یا گرسنگی یا تشنگی یا افسردگی یا کسالت یا بیخوابی یا فشار بول و غائط و مانند اینها قضاوت نماید.
- [آیت الله مظاهری] کسی که قسم میخورد باید بالغ، عاقل، رشید، مختار و معتقد به قسم باشد و به طور قطع و جدّ و جزم قسم بخورد و در مجلس قضاوت بعد از خواستن قاضی باشد.
- [آیت الله مظاهری] اگر معلوم شود که قاضی در حکم اشتباه کرده است، اگر در مقدمات کوتاهی نموده باشد، قاضی ضامن است و اگر در مقدمات کوتاهی نکرده باشد، حکومت اسلامی باید جبران کند.