سهم الارث
نصيب هر كدام از ورثه از اموال ميت
خانمی از دنیا رفته است و ورثه او عبارتند از پدر، مادر، شوهر و چند فرزند، لطفاً طریقه تقسیم اموال و سهم الأرث هر یک از ورثه او را بیان فرمایید:
در فرض سؤال 61 اموال میت به پدر و 61 اموال او به مادرش و 41 اموال او به شوهرش می رسد و بقیه اموال طوری تقسیم می شود که هر پسر او دو برابر دختر ارث ببرد. مثلاً اگر کل اموال میت 000/200/1 تومان باشد، پدر و مادر هر یک 000/200 تومان و شوهر میت 000/300 تومان ارث می برد و 000/500 تومان باقیمانده بین فرزندان میّت به طوری تقسیم می شود که هر پسر دو برابر هر دختر ارث ببرد.
در فرض سؤال 61 اموال میت به پدر و 61 اموال او به مادرش و 41 اموال او به شوهرش می رسد و بقیه اموال طوری تقسیم می شود که هر پسر او دو برابر دختر ارث ببرد. مثلاً اگر کل اموال میت 000/200/1 تومان باشد، پدر و مادر هر یک 000/200 تومان و شوهر میت 000/300 تومان ارث می برد و 000/500 تومان باقیمانده بین فرزندان میّت به طوری تقسیم می شود که هر پسر دو برابر هر دختر ارث ببرد.
عنوان سوال:
خانمی از دنیا رفته است و ورثه او عبارتند از پدر، مادر، شوهر و چند فرزند، لطفاً طریقه تقسیم اموال و سهم الأرث هر یک از ورثه او را بیان فرمایید:
پاسخ:
در فرض سؤال 61 اموال میت به پدر و 61 اموال او به مادرش و 41 اموال او به شوهرش می رسد و بقیه اموال طوری تقسیم می شود که هر پسر او دو برابر دختر ارث ببرد. مثلاً اگر کل اموال میت 000/200/1 تومان باشد، پدر و مادر هر یک 000/200 تومان و شوهر میت 000/300 تومان ارث می برد و 000/500 تومان باقیمانده بین فرزندان میّت به طوری تقسیم می شود که هر پسر دو برابر هر دختر ارث ببرد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی فوت کرده است. ورثه او عبارتند از یک عموی پدری و دو خاله پدر و مادری و یک دایی. لطفاً سهم الارث هریک را بیان فرمایید:
- شخصی فوت کرده و ورثه او عبارتند از شوهر و عمه پدری و دایی پدر و مادری. حال سهم الارث هریک را معین کنید؟
- میت دارای چند فرزند صغیر و مادر می باشد، آیا می شود سهم الارث مادر را با تقسیم، از سهم الارث کودکان صغیر جدا کرد؟
- زنی فوت کرده مهریه و جهیزیه ماترک اوست. ورثه او عبارتند از شوهر و پدر و مادر و یک دختر. چگونه ماترک را تقسیم کنند؟
- شخصی فوت کرده و وارثان او عبارتند از همسر و مادر و چند پسر و دختر، لطفاً در میراث آنها بفرمایید اول سهم الارث همسر جدا می شود یا سهم الارث مادر؟
- در یک تصادف سه عضو یک خانواده، یعنی زن و شوهر و تنها فرزند آنها در آنِ واحد از دنیا می روند. حال پدر و مادر زن و برادران شوهر در قید حیات هستند، بیان بفرمایید سهم الارث این افراد را؟
- اگر همسر متوفی که فرزند نداشته، بعد از مدتی اقدام به گرفتن سهم الارث خود کند، آیا می تواند اجاره سهم الارث خود از ابنیه و اشجاری که در اموال متوفی بوده بگیرد؟
- مرسوم است که شخص در زمان حیات اموال خود را به صورت سهم الارث بین ورثه خود تقسیم می کند و بعد از فوت بین ورثه اختلاف حاصل می شود، آیا این مسأله وجاهت شرعی دارد؟ همچنین آیا می تواند در زمان حیات مقدار زیادی از دارایی خود را به یکی از ورثه مصالحه یا هبه کند به نحوی که ضرر به حقوق سایر ورثه داشته باشد؟
- شخصی همراه زن و سه فرزندش در یک تصادف فوت می کند. هم خود مرد و هم همسر او پدر و مادر دارند و فرزند دیگری هم ندارند، حکم تقسیم ارث را بین والدین اینها بیان فرمایید؟
- شخصی وصیت به ثلث کرده ولی معلوم نکرده ثلث را از پول نقد او بدهند، آیا ورثه و وصی می توانند ثلث را از اموال منقول میت بپردازند و در نتیجه سهم الارث همسر کمتر می شود یا باید از مجموع اموال بپردازند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] زنی فوت کرده مهریه و جهیزیه ماترک اوست ورثه او عبارتند از شوهر، پدر، مادر و یک دختر چگونه ماترک را تقسیم کنند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر به علت اختلافات شخصی و یا خانوادگی یکی از ورثه از دریافت سهم الارث امتناع کند می توان سهم او را بین بقیه ورثه تقسیم کرد؟
- [سایر] سهم الارث پدر، مادر، همسر و فرزندان از میت زن چقدر است؟
- [آیت الله بهجت] در مورد سهم الارث، اگر ورثه به نحوی در تقسیم توافق کردند، آیا می توانند خلاف توافق عمل نمایند و توافق نامه را ابطال نمایند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر ورثه میت فقط پدر و مادر و یک دختر باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر ورثه میت فقط پدر و مادر و یک پسر باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
- [آیت الله سبحانی] در مراسم سوگ پدر یا مادر یکی از وراث مبالغی را از جیب خود در انجام مراسم و اطعام شبهای جمعه تا اربعین متوفی خرج کرده اکنون که وقت تقسیم اموال فرا رسیده است وی اظهار می کند که هزینه مصروفه را باید همه وراث نسبت به سهم تقبّل کنند و یا باید از سهم الارث آنها قسر گردد ، آیا این اظهار و خواسته او شرعی است؟
- [آیت الله نوری همدانی] فردی تصادف کرده و منجر به فوت خانمی شده است پدر، مادر، شوهر خانم مرحومه رضایت دادهاند و از حق خود گذشتهاند، آنمرحومه یک دختر صغیره دارد آیا پدر صغیره میتواند از طرف فرزند رضایت دهد یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] ورثه مرحوم پدر عبارتند از 5 پسر و یک دختر و همسر که یک پسر و یک دختر از زن دیگر پدر ما می‌باشد آیا در نحوه تقسیم ماترک تفاوتی است یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا ایستادن، غذا و چای خوردن و نماز خواندن در خانه کسی که تازه از دنیا رفته و اموال او بین ورثه تقسیم نشده، جایز است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر مردی که فرزند ندارد بمیرد و فرزند نداشته باشد 41 اموال او به زن او و بقیه اموال او به ورثه دیگر می رسد که طبق مسائل سابق بین آنان تقسیم می شود و اگر میت فرزند داشته باشد سهم زن 81 اموال او می شود.
- اگر تمام برادر و خواهرهای میت قبل از او از دنیا رفته باشند فرزندان آنها از میت ارث می برند و برای تقسیم ارث فرض می کنند که آنها زنده هستند و سهم الارث آنها را تعیین نموده وسپس آنرا بین فرزندان آنان تقسیم می کنند (رعایت این نکته لازم است که سهم الارث برادر و خواهر پدری یا پدر و مادری بین فرزندان آنها طوری تقسیم می شود که هر پسر دو برابر هر دختر ارث ببرد ولی سهم الارث برادر و خواهر مادری بین فرزندان آنها بالسویه تقسیم می شود). اجداد وخواهر برادر
- اگر وارث پدر و مادر و یک دختر باشند: الف اگر مادر حاجب داشته باشد سهم او 61 میشود وسهم پدر هم 61 و سهم دختر21 می شود و 61 باقیمانده بین پدر و دختر تقسیم می شود و از چهار قسمت یک قسمت به پدر وبقیه به دختر می رسد بنابر این مال میت به 24 قسمت تقسیم می شود و 4 سهم آن به مادر و 5 سهم به پدر و 15 سهم به دختر متوفی می رسد. ب اگر مادر حاجب نداشته باشد مال میت به 5 قسمت تقسیم میشود و یک سهم به پدر و یک سهم به مادر و سه سهم بقیه به دختر میت می رسد.
- اگر وارث پدر و مادر و شوهر میت باشند: الف اگر مادر حاجب داشته باشد سهم او 61 و سهم شوهر 21 و سهم پدر متوفی 31 می شود. ب اگر مادر حاجب نداشته باشد سهم او 31 و سهم شوهر 21 و سهم پدر میت 61 می شود.
- اگر وارث همسر میت و یک نفر از طبقه اول باشند: الف: پدر یامادر و شوهر: سهم شوهر 21 و بقیه سهم پدر یا مادر می شود. ب: پدر یا مادر و زن: سهم زن 41 و بقیه سهم پدر یا مادر می شود. ج: یک پسر یا یک دختر و شوهر: سهم شوهر 41 وبقیه به پسر یا دختر می رسد. د یک پسر یا یک دختر وزن سهم زن 81 وبقیه به پسر یا دختر می رسد.
- اگر چند نفر که از همدیگر ارث میبرند مثل پدر و پسر و زن و شوهر در یک حادثه بمیرند و معلوم نباشد کدامیک اول مرده اند همه از یکدیگر ارث میبرند. در تقسبم ارث فرض میکنیم که اول یکی از آنها فوت نموده و بنا بر این فرض اموال او را بین ورثه او تقسیم میکنیم و سهم کسانی که فوت کرده اند را به ورثه زنده آنها میدهیم. سپس فرض میکنیم که دیگری اول فوت نموده وبنا بر این فرض اموال او را بین ورثه او تقسیم میکنیم (در این فرض کسی را که در فرض سابق فرض کرده بودیم اول مرده است زنده فرض میکنیم) و سهم الارث افرادی که فوت شده اند را به ورثه زنده آنها میدهیم.
- اگر زنی که فرزند داشته باشد بمیرد سهم شوهر او 41 تمام مال میت می شود بقیه اموال او به ورثه دیگر وفرقی نمی کند که فرزندان زن از این مرد باشد یا شوهر دیگر و فرقی نمی کند که شوهر فرزند داشته باشد یا خیر.
- اگر وارث دو نفر از طبقه اول باشند: الف دو پسر: که مال میت بین آنها بالسویه تقسیم می شود. ب دو دختر: که مال میت بین آنها بالسویه تقسیم می شود. ج یک پسر و یک دختر: که سهم دختر 31 وسهم پسر 32 می شود. د پدر یا مادر و یک پسر: سهم پدر یا مادر 61 و بقیه سهم پسر می شود. ه پدر یا مادر و یک دختر: سهم پدر یا مادر 41 وبقیه سهم دختر می شود. و پدر و مادر: تفصیل آن بیان می شود.
- اگر وارث زن و پدر و مادر و فرزندان میت باشند. سهم زن 81 و سهم پدر و مادر هر یک 61 می شود و بقیه مال بین بچه های میت طبق مسائل گذشته تقسیم می شود.
- اگر وارث میت پدر و مادر و چند دختر یا چند پسر باشند. سهم مادر 61 و سهم پدر هم 61 و بقیه مال بین پسرها یا دخترها بالسویه تقسیم می شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه بخواهند ارث را تقسیم کنند، در صورتی که میّت بچّهای داشته باشد که در شکم مادر باشد و در طبقه او وارث دیگری هم مانند اولاد و پدر و مادر باشند، برای بچّهای که در شکم است و اگر زنده به دنیا بیاید ارث میبرد، سهم دو پسر را کنار میگذارند، ولی اگر احتمال بدهند که بیشتر باشد، مثلاً احتمال بدهند که زن به سه بچّه حامله باشد، سهم سه پسر را کنار میگذارند و چنانچه مثلاً یک پسر یا یک دختر به دنیا آمد، زیادی را ورثه بین خودشان تقسیم میکنند.
- [امام خمینی] هرگاه بخواهند ارث را تقسیم کنند، در صورتی که میت بچه ای داشته باشد که در شکم مادر است، و در طبقه او وارث دیگری هم مانند اولاد و پدر و مادر باشد، برای بچه ای که در شکم است، که اگر زنده به دنیا بیاید ارث می برد، سهم دو پسر را کنار می گذارند. ولی اگر احتمال بدهند بیشتر است، مثلا احتمال بدهند که زن سه بچه حامله باشد، سهم سه پسر را کنار می گذارند. و چنانچه مثلا یک پسر یا یک دختر به دنیا آمد، زیادی را ورثه بین خودشان تقسیم می کنند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر وارث میّت (عمو و عمّه و دایی و خاله پدر) و (عمو و عمّه و دایی و خاله مادرِ) او باشند، مال سه سهم میشود، یک سهم آن مال عمو و عمّه و دایی و خاله مادر میّت است و دو سهم دیگر آن را به عمو و عمّه و دایی و خاله پدر میّت میدهند و طریقه تقسیم ارث در بین هر یک از عموها و عمهها و خالهها و داییهای پدر و مادر میّت، به همان ترتیبی است که در مسائل گذشته بیان شد.
- [آیت الله نوری همدانی] هر گاه بخواهند ارث را تقسیم کنند ، در صورتی که میّت بچه ای داشته باشد که در شکم مادر است و در طبقة او وارث دیگری هم مانند اولاد و پدر و مادر باشد ، برای بچه ای که شکم است که اگر زنده به دنیا بیاید ارث می برد ؛ سهم دو پسر را کنار می گذارند ، ولی اگر احتمال بدهند بیشتر است ؛ مثلاً احتمال بدهند که زن به سه بچّه حامله باشد ، سهم سه پسر را کنار می گذارند ، و چنانچه مثلاً یک پسر یا یک دختر به دنیا آمده ؛ زیادی را ورثه بین خودشان تقسیم می کنند .
- [آیت الله سبحانی] هر گاه بخواهند ارث را تقسیم کنند، در صورتی که میت بچه ای داشته باشد که در شکم مادر است، و در طبقه او وارث دیگری هم مانند اولاد و پدر و مادر باشد. برای بچه ای که در شکم است، که اگر زنده به دنیا بیاید، ارث می برد. سهم دو پسر را کنار می گذارند. ولی اگر احتمال بدهند بیشتر است، مثلاً احتمال بدهند که زن به سه بچه حامله باشد، سهم سه پسر را کنار می گذارند. و چنانچه مثلاً یک پسر یا یک دختر به دنیا آمده; زیادی را ورثه بین خودشان تقسیم می کنند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر همراه افراد فرضبر طبقه اوّل، شوهر یا زن هم باشند، در اینجا گاه مجموع فرضها از کلّ ترکه بیشتر میشود که در این صورت از سهم دختر یا دختران کم میشود و سهم پدر و مادر و شوهر و زن تغییری نمیکند و گاه مجموع فرضها از کلّ ترکه کمتر میگردد که در این صورت مقدار باقی مانده به پدر و مادر و دختر یا دختران به نسبت سهام داده میشود و به سهم زن و شوهر اضافه نمیگردد. چند مثال از بیشتر شدن مجموع فرضها از کلّ ترکه: 1 - شوهر و پدر و چند دختر با هم باشند، فرض شوهر 14، فرض پدر 16 و فرض دختران 23 بوده که مجموعا1312 شده و 112 از کلّ ترکه بیشتر میگردد این 112 از سهم دختران کم میشود، در نتیجه سهم شوهر 312 و سهم پدر 212 باقی مانده و سهم دختران از 812 به 712 کاهش مییابد. 2 - شوهر و پدر و مادر و یک دختر با هم باشند، در این صورت فرض شوهر 14 و فرض پدر 16 و فرض مادر 16 و فرض یک دختر 12 میگردد که مجموع آن 1312 و 112 از کلّ ترکه بیشتر است، در اینجا هم سهم شوهر همان 312 و سهم پدر و مادر هر یک 212 بوده و سهم دختر از 612 به 512 کاهش مییابد. 3 - زن و پدر و مادر و دختران با هم باشند، در این صورت فرض زن 18 (با توضیحی که بعداً خواهد آمد) و فرض هر یک از پدر و مادر 16 و سهم دختران 23 می‌باشد که مجموع آنها 2724 می‌باشد، در اینجا سهم زن همان 324 و سهم هر یک از پدر و مادر 424 بوده و سهم دختران از 1624 به 1324 کاهش مییابد. چند مثال از کم آمدن مجموع فرضها از کلّ ترکه: 1 - شوهر و پدر یا مادر و یک دختر با هم باشند، فرض شوهر 14 و فرض پدر یا مادر16 و فرض دختر 12 بوده که مجموعا 1112 بوده که 112 از ترکه باقی میماند که به نسبت سهام بین پدر (یا مادر) و دختر تقسیم میگردد، در نتیجه سهم نهایی شوهر همان 416 بوده و سهم پدر یا مادر به 316 و سهم دختر به 916 افزایش مییابد. 2 - زن و پدر یا مادر و یک دختر با هم باشند، فرض زن 18 و فرض پدر یا مادر 16 و فرض دختر 12 بوده که مجموعا 1924 گردیده که 524 از ترکه باقی مانده که به نسبت سهام پدر (یا مادر) و دختر بین آنها تقسیم میگردد، در نتیجه سهم زن همان 432 باقی مانده و سهم پدر یا مادر به 732 و سهم دختر به 2132 افزایش مییابد. 3 - زن و پدر یا مادر و دختران با هم باشند، فرض زن 18 و فرض پدر یا مادر16 و فرض دختران 23 خواهد بود که مجموعا 2324 گردیده و 124 باقی میماند که به نسبت سهام بین پدر (یا مادر) و دختران قسمت میشود، در نتیجه سهم زن همان 540 بوده و سهم پدر یا مادر به 740 و سهم دختران به 2840 افزایش مییابد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر به واسطه وجود زن یا شوهر نقصی در سهام ورثه پدید آید، از سهم (زن) و (شوهر) و (مادر) و (برادران و خواهران مادری) و (پدر بزرگ و مادر بزرگ مادری) و (داییها) و (خالهها) چیزی کسر نمیشود، بلکه آنان تمام سهام خود را از اصل مال میبرند و نقص وارد شده از سهام (پدر) و (برادران و خواهران پدر و مادری یا پدری) و (پدر بزرگ و مادر بزرگ پدری) و (عموها) و (عمّهها) کسر میشود.
- [آیت الله مظاهری] در صورتی که میّت بچهای داشته باشد که در شکم مادر است اگر در طبقه او وارث دیگری نباشد باید صبر کنند، هرگاه زنده به دنیا آمد همه ارث به او میرسد ولی اگر در طبقه او وارث دیگری هم باشد باید هنگام تقسیم، سهم دو پسر را برای او کنار بگذارند و چنانچه مثلاً یک پسر یا یک دختر به دنیا آمد زیادی را ورثه بین خودشان تقسیم میکنند و چنانچه بیشتر از دو پسر به دنیا بیاید سهم او از ورثه دیگر گرفته میشود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر وارث میّت زن یا شوهر و برادر یا خواهر مادری به همراه برادر یا خواهر پدری یا پدر و مادری باشند، به خاطر ارث بردن زن یا شوهر، از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم نمیشود و از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم میشود، مثلاً اگر وارث میّت شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر و خواهر پدر و مادری او باشند، نصف مال به شوهر میرسد و 13 آن را به برادر و خواهر مادری میدهند و آنچه میماند سهم برادر و خواهر پدر و مادری است، بنابراین 36 سهم شوهر و 26 سهم برادر و خواهر مادریست که به طور مساوی تقسیم میکنند و16 سهم برادر و خواهر پدر و مادریست که آن را طوری تقسیم میکنند که هر برادری دو برابر خواهر ببرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه وارث میت فقط پدر یا مادر و پسر و دختر باشد مال را شش قسمت می کنند یک سهم آن را پدر یا مادر می برد و پنج سهم باقی مانده را طوری تقسیم می کنند که هر پسر دو برابر دختر ببرد.