وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
وظیفه کسی که خانه‌ای ساخته و سالی چند روز در آن ساکن میشود، چیست؟
اگر داشتن آن خانه در شأن او باشد (مثل کسی که خانه مسکونی داشته باشد و در جای دیگری مثل زیارتگاه یا تفریحگاه، منزل دیگری تهیه کند و با توجه به خصوصیات او داشتن چنین منزلی برای استفاده در بعضی از مواقع توسط خودش یا افراد مربوط به او خلاف شأن او نباشد) و خانه را نیز به قصد تجارت نخریده باشد، خانه خمس ندارد، وگرنه باید خمس آن را بپردازد.
اگر داشتن آن خانه در شأن او باشد (مثل کسی که خانه مسکونی داشته باشد و در جای دیگری مثل زیارتگاه یا تفریحگاه، منزل دیگری تهیه کند و با توجه به خصوصیات او داشتن چنین منزلی برای استفاده در بعضی از مواقع توسط خودش یا افراد مربوط به او خلاف شأن او نباشد) و خانه را نیز به قصد تجارت نخریده باشد، خانه خمس ندارد، وگرنه باید خمس آن را بپردازد.
عنوان سوال:
وظیفه کسی که خانه‌ای ساخته و سالی چند روز در آن ساکن میشود، چیست؟
پاسخ:
اگر داشتن آن خانه در شأن او باشد (مثل کسی که خانه مسکونی داشته باشد و در جای دیگری مثل زیارتگاه یا تفریحگاه، منزل دیگری تهیه کند و با توجه به خصوصیات او داشتن چنین منزلی برای استفاده در بعضی از مواقع توسط خودش یا افراد مربوط به او خلاف شأن او نباشد) و خانه را نیز به قصد تجارت نخریده باشد، خانه خمس ندارد، وگرنه باید خمس آن را بپردازد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسی که خانه‌ای بیشتر از نیاز و شأن خود تهیه میکند و در آن ساکن میشود، چگونه باید خمس آن را حساب کند؟
- آیا میشود کسی در شش ماه از هر سال، سفر را شغل خود قرار دهد و شش ماه، ساکن در محل باشد؟ و اگر میشود، پس از شش ماه سکونت در محلّ خود، در سفر اول حکمش چیست؟
- چنانچه خانه مسکونی وسیعی به علت کثرت عائله در شأن کسی باشد، آیا ازدواج کردن اولاد و عدم نیاز به چنین خانه‌ای باعث میشود که خانه مشمول خمس گردد؟
- فردی در وسط سال خمسی خود، مشغول ساختن خانه‌ای برای سکونت خود میشود و تا آخر سال فقط مقداری از خانه ساخته میشود که قابل سکونت نیست و مقدار زیادی هم مصالح ساختمانی (مانند گچ و سیمان و آجر و تیرآهن) باقی میماند که هنوز در ساختمان به کار نرفته است. لطفا طریقه محاسبه خمس را در مورد مذکور بیان کنید.
- وظیفه نمازگزاری که در وسط نماز عصر متوجه میشود که نماز ظهر را سه رکعتی خوانده است، چیست؟
- کسی مالی دارد که به وسیله آن مستطیع میشود؛ ولی آن مال در دسترس او نیست. وظیفه این فرد در مورد حج چیست؟
- دو عالم از یک مرجع تقلید واحد، دو فتوای متضاد نقل میکنند، وظیفه ما تحقیق کامل است یا با عمل به یکی از آنها تکلیف ساقط میشود؟
- کسی خانه‌ای ساخته و در آن چند مغازه هم احداث کرده است تا علاوه بر سکونت خود، از راه اجاره مغازهها گذران زندگی نماید. آیا مغازهها مانند خود خانه مسکونی جزء مؤونه حساب میشود و خمس ندارد یا حساب جداگانه دارد؟
- کسی از محلّی غیر از میقات، به گمان این که میقات است، مُحرم میشود و عمره مفرده به جا میآورد و به شهرش باز میگردد. آیا عمره مفرده او صحیح است؟ و آیا وظیفه دیگری دارد؟
- زنی که مستحاضه قلیله است و در وسط نماز، استحاضه او متوسطه یا کثیره میشود، نمازش را باید ادامه دهد یا باید قطع کند و به وظیفه جدید عمل نماید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] وظیفه کسی که دائماً به اندازه ناچیزی باد از او خارج میشود در وضو چیست ؟
- [آیت الله بهجت] شخصی نذر کرده سالی ده بیست روز، روزه بگیرد؛ ولی اکنون به علّت کهولت توان آن را ندارد، وظیفه اش چیست؟
- [سایر] سلام، بنده با وجودی که خانه‌ای دارم، مدتی است در منازل سازمانی ساکن شدهام و بابت آن، اجاره ناچیزی میدهم. میخواستم بدانم با توجه به اینکه این خانهها به کسانی تعلق دارد که فاقد مسکن هستند آیا من دچار غصب شدهام و نمازم در این خانه باطل است؟ برای جبران چه باید کرد؟
- [آیت الله بهجت] کسانی که در جایی ساکن می شوند ولی نمی دانند تا چند مدّت در آن جا خواهند ماند مثلاً طلاّب حوزه ی علمیّه ی قم وظیفه آن ها نسبت به نماز و روزه چگونه خواهد بود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زمینهایی است که سازمان زمین شرعی، به متقاضیان واگذار کرده است. فعلا بعضی افراد ادعا می کنند آنها وقف بوده است. فعلا وظیفه ما که در آنجا ساکن هستیم، چیست؟
- [سایر] آیا فردی ساکن طبس که با خانمی ساکن مشهد ازدواج کرده، می تواند مشهد را به عنوان وطن دوم خود قرار دهد؟
- [سایر] سلام دو سالی هست که دچار گاز روده شدم معمولا عصر به بعد گاز ها دفع میشود فکر کردم خوب میشه نرفتم دکتر هیچ علامتی هم در مدفوع نیست غالبا از فیبر استفاده می شود و مشکلی هم نیست اما فرایند تخلیه مدفوع صبح ها دو بار و گاها سه بار انجام می شود که اگر کامل تخلیه نشود گاز ها بیشتر میشه
- [سایر] وضو گرفتن در خانه‌ای که صاحب آن خمس نمیدهد، چگونه است؟ آیا این وضو صحیح است؟
- [آیت الله خوئی] نقاره خانه‌ای که موقع نزدیک طلوع و غروب آفتاب میزنند گوش کردنش چه صورت دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی خانه‌ای را وقف فرزندش که در شکم مادر بوده نموده آیا صحیح است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- وضو گرفتن از حوض پاساژها و مسافرخانهها و مانند آنها، برای کسانی که ساکن آن اماکن نیستند، در صورتی صحیح است که معمولاً کسانی هم که ساکن آن جاها نیستند، با آب آنها وضو بگیرند و وضو گرفتن آنان نشانه رضایت صاحبان آن محل باشد.
- زنی که در عدّه وفات به سر میبرد، میتواند از خانه خارج شود و برای رفع نیازهای خود رفت و آمد کند، ولی احوط آن است که شب را در همان خانه‌ای که در زمان حیات همسرش زندگی میکرده بماند.
- اگر کاری کند که معلوم شود از وصیّت خود برگشته، مثلاً خانه‌ای را که وصیّت کرده به کسی بدهند، بفروشد یا دیگری را برای فروش آن وکیل نماید، وصیّت باطل میشود.
- اگر خانه‌ای را مثلاً یک ساله اجاره دهند و ابتدای آن را یک ماه بعد از خواندن صیغه قرار دهند، اجاره صحیح است، اگرچه هنگامی که صیغه میخوانند خانه در اجاره دیگری باشد.
- کسی که صدقه مستحب را میگیرد، لازم نیست مسلمان یا مؤمن باشد، بلکه به کافرِ اهل کتاب فقیری که در بلاد مسلمانان با اجازه و رضایت آنها ساکن شده باشد نیز میتوان صدقه مستحب داد.
- مالی که انسان خرج سفر حجّ و زیارتهای دیگر میکند، از مخارج سالی حساب میشود که در آن شروع به مسافرت کرده است، اگرچه سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد.
- طلاق در اسلام مورد نکوهش و مذمّت شدید واقع شده و در برخی روایات از پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم نقل شده است که: (هیچ چیزی نزد خداوند محبوبتر از خانه‌ای نیست که با ازدواج آباد شود و هیچ چیزی در نزد خداوند مبغوضتر از خانه‌ای نیست که با طلاق ویران گردد)(1) ولی اگر ادامه زندگی زناشویی به خاطر اختلافات شدید و غیر قابل اصلاح موجب سختی و حرج بشود، به گونهای که ترک زندگی زناشویی تنها راه خلاصی از مشقتها و اختلافات و فشارهای روانی بین زن و شوهر باشد، اسلام طلاق را راه نجاتی برای ادامه زندگی زن و شوهر دانسته است.
- فروختن خیار و بادمجان و مانند آنها که بوته آنها سالی چند مرتبه چیده میشود، در صورتی که ظاهر و نمایان شده باشند و معیّن کنند که مشتری در سال چند دفعه آن را بچیند، اشکال ندارد.
- اگر انسان در بین سالی که اعلام میکند، از پیدا شدن صاحب مال ناامید شود، اگر نخواهد آن را اعلام کند، احتیاط واجب آن است که آن را صدقه بدهد.
- اگر بدهکار غیر از خانه‌ای که در آن نشسته و اثاثیه منزل و چیزهای دیگری که به آنها احتیاج دارد، چیزی نداشته باشد، طلبکار نمیتواند طلب خود را از او مطالبه نماید، بلکه باید صبر کند تا او بتواند بدهی خود را بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] فقیری که خرج سال خود و افراد تحت تکفّلش را ندارد، اگر خانه‌ای دارد که ملک اوست و در آن ساکن است، یا حیوان سواری دارد، چنانچه بدون اینها نتواند زندگی کند، یا اینکه برای حفظ آبرویش لازم داشته باشد، میتواند زکات بگیرد، و همچنین است اگر اثاث خانه، ظرف، لباس تابستانی و زمستانی و چیزهای ضروری زندگی را نداشته باشد و به اینها احتیاج داشته باشد، میتواند از مالی که بهعنوان زکات به او میدهند خریداری نماید.
- [آیت الله بروجردی] وضو گرفتن از حوض تیمچهها و مسافرخانهها و مانند اینها برای کسانی که ساکن آن جاها نیستند، در صورتی صحیح است که معمولاً کسانی هم که ساکن آنجاها نیستند با آب آنها وضو بگیرند.
- [آیت الله خوئی] وضو گرفتن از حوض تیمچهها و مسافرخانهها و مانند اینها برای کسانی که ساکن آنجاها نیستند، در صورتی صحیح است که معمولًا کسانی هم که ساکن آنجاها نیستند آنها وضو بگیرند.
- [آیت الله بهجت] وضو گرفتن از حوض تیمچهها و مسافرخانهها و مانند اینها برای کسانی که ساکن آنجاها نیستند، در صورتی صحیح است که معمولاً کسانی هم که ساکن آنجاها نیستند از آب آنجا وضو بگیرند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] وضو گرفتن از حوض تیمچه ها و مسافرخانه ها و مانند اینها برای کسانی که ساکن آنجاها نیستند؛ در صورتی صحیح است که معمولا کسانی هم که ساکن آنجاها نیستند از آنها وضو بگیرند.
- [آیت الله سیستانی] وضو گرفتن از حوض تیمچهها و مسافرخانهها و مانند اینها برای کسانی که ساکن آنجاها نیستند ، در صورتی صحیح است که معمولاً کسانی هم که ساکن آنجاها نیستند ار آنها وضو بگیرند و کسی منع نکند .
- [آیت الله نوری همدانی] وضو گرفتن از حوض تیمچه ها و مسافر خانه ها و مانند اینها برای کسانی که ساکن آنجا ها نیستند ، در صورتی صحیح است که معمولا کسانی هم که ساکن آنجا ها نیستند با آب آنها وضو بگیرند .
- [امام خمینی] وضو گرفتن از حوض تیمچهها و مسافرخانهها و مانند اینها برای کسانی که ساکن آن جاها نیستند، در صورتی صحیح است که معمولاً کسانی هم که ساکن آن جاها نیستند، با آب آنها وضو بگیرند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر به قصد سجده، پیشانی را بر زمین نهاده و بدون اختیار، پیشانی از زمین بلند شد و بدون اختیار دوباره به زمین گذارده شد، همگی یک سجده محسوب میشود و با انجام دادن سجده دوم به وظیفه سجود عمل میشود و اگر این وضع برای سجده دوم پیش آمد، وظیفه سجود به طور کامل انجام شده است و اگر بدون اختیار از زمین بلند شد, لیکن حفظ آن ممکن بود، درصورتی که در سجده اوّل باشد, باید سجده دوم را انجام دهد و اگر در سجده دوم باشد, نباید به سجده برود. ترک ذکر سجده, در صورتی که بلند شدن سر از زمین، بدون اختیار باشد, اشکال ندارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان در بین سالی که اعلان میکند از پیدا شدن صاحب مال ناامید شود، میتواند آن را صدقه بدهد.