فرزند
فرزند به معنای بچه و آنکه از دیگری زاده شده است.
آیا پدر یا مادر حق دارند فرزند یا فرزندان خود را از ارث محروم نمایند؟
هر کس نسبت به ارث تا یک سوم می‌تواند وصیت کند و در زمان حیات خود می‌تواند اموال خود را به افرادی ببخشد ولی نمی‌تواند وصیت کند که پس از مرگ از ماترک او به فرزندش یا به کسی که شرعاً وارث اوست، چیزی ندهند.
هر کس نسبت به ارث تا یک سوم می‌تواند وصیت کند و در زمان حیات خود می‌تواند اموال خود را به افرادی ببخشد ولی نمی‌تواند وصیت کند که پس از مرگ از ماترک او به فرزندش یا به کسی که شرعاً وارث اوست، چیزی ندهند.
پاسخ:
هر کس نسبت به ارث تا یک سوم می‌تواند وصیت کند و در زمان حیات خود می‌تواند اموال خود را به افرادی ببخشد ولی نمی‌تواند وصیت کند که پس از مرگ از ماترک او به فرزندش یا به کسی که شرعاً وارث اوست، چیزی ندهند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا پدر یا مادر حق دارند فرزند یا فرزندان خود را از ارث محروم نمایند؟
- پدر خانوادهایی فوت کرده است. آیا یکی از فرزندان می‌تواند درخواست ارث پدری کند یا به حرمت وجود مادر و به اجبار سایرین باید صرف نظر کند؟
- پدر خانوادهایی فوت کرده است. آیا یکی از فرزندان می‌تواند درخواست ارث پدری کند یا به حرمت وجود مادر و به اجبار سایرین باید صرف نظر کند؟
- آیا بخشیدن بخشی از مال قبل از مرگ به یک فرزند در خفا و پنهانی و محروم کردن فرزند دیگر جایز است؟
- مادر من در حالی فوت شده که پدر و مادرشان در قید حیات هستند. از آنجایی که پدرمان نیز زندهاند و ما 2 خواهر و2 برادریم واز مادرم 1 خانه به ارث مانده، تقسیم این ارث به چه صورت است؟
- پدری در وصیت نامه خود یکی از فرزندانش (پسرش) را از ارث محروم می کند. آیا این کار از نظر شرعی درست می باشد؟
- پدری از دنیا میرود و دو پسر بجای میگذارد. قبل از تقسیم ارث یکی از دو پسر نیز میمیرند و این پسری که مرده، دارای یک فرزند پسر و یک دختر میباشد. سهم ارث آن دختر و پسر از ارث پدر بزگشان چقدر خواهد بود؟ آیا یک سهم عموی آنها می‌برد و یک سهم به مجموع آن پسر و دختر میرسد یا این که یک سهم عمو می‌برد و یک سهم پسرمیبرد و یک نیم سهم دختر؟
- فرزندان نابالغی که پدر و مادرشان کافر هستند، آیا به دنبال اسلام آوردن پدر یا مادرشان در حکم مسلمانان خواهند بود؟
- اگر مادر از فرزندش تقاضا کند که سعی بین صفا و مروه را از طرف او اعاده کند، آیا اعاده سعی توسّط فرزند، به نیابت از مادر مجزی است؟
- اگر مادر یا مادر پدر یا مادر مادر یا پدر مادر این جانب از سادات باشند، آیا بنده سیّد محسوب میشوم؟ آیا صدقه و کفّارات بر من و اولادم حرام است؟ آیا بنده و اولادم میتوانیم از عمامه سیاه استفاده کرده، خمس (سهم سادات) دریافت کنیم؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] ولدالزّنا از ارث محروم است امّا فرزندان زنازاده و نوه های او چه طور، آیا آن ها هم محروم هستند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا فرزند متولّد از تلقیح مصنوعی، اگر نطفه از یک مرد اجنبی باشد، از پدر خود ارث می برد؟ و آیا این فرزند از مادر، و مادر از فرزند ارث می برد؟
- [آیت الله خامنه ای] پدر و مادر از حقوق فرزند پسرشان که فوت کرده ارث می برند یا نه؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر فرزند یک پدر زرتشتی، شیعه باشد آیا پس از مرگ پدر، فرزندان دیگر که زرتشتی هستند از او ارث می برند؟
- [آیت الله بهجت] آیا فرد می تواند بر اثر اختلاف با فرزند خود، او را از ارث محروم سازد؟
- [آیت الله بهجت] هنگامی که پدر و مادر غیبت شخصی را می نمایند، وظیفه فرزند در برخورد با والدین چیست؟
- [آیت الله مظاهری] هنگامی که پدر و مادر غیبت شخصی را می نمایند، وظیفه فرزند در برخورد با والدین چیست؟
- [آیت الله مظاهری] آیا پدر و مادری که چند پسر و دختر دارند، می توانند بدون جهت در زمان حیات خود برخی از فرزندان را از ارث محروم کنند؟ یا مثلاً سهم دختر و پسر را بی دلیل مساوی قرار دهند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] گر یکی از فرزندان خانواده ای طلاق بگیرد، و در این هنگام برای فرزند دیگرشان خواستگاری بیاید، و پدر و مادر مجبور شوند از مهریّه فرزند بزرگتر برای مخارج ازدواج فرزند دیگر هزینه کنند، چه حکمی دارد؟
- [سایر] در صورت فوت پدر و مادر و عدم حضور قیم، کدام یک از فرزندان خانواده میتوانند از معافیت سه فرزند خدمت کرده از یک خانواده استفاده کنند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- پدر و مادر میتوانند در مقابل یکدیگر از حقّ حضانت خود صرف نظر کنند، ولی نمیتوانند نسبت به نگهداری و تربیت فرزند کوتاهی نمایند و در صورت کوتاهی، حاکم صالح آنان را ملزم به تأمین حقّ فرزند می‌کند.
- کسانی که به واسطه خویشاوندی نسبی ارث میبرند، سه طبقه هستند: طبقه اوّل: پدر و مادر و فرزندان میّت و با نبودن فرزندان، اولاد آنها هر چه پایین روند هر کدام آنان که به میّت نزدیکتر باشد ارث می‌برد و تا یک نفر از این طبقه وجود داشته باشد، طبقه دوم ارث نمیبرند.طبقه دوم: جدّ، یعنی پدر بزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جدّه، یعنی مادر بزرگ و مادر او هر چه بالا رود، پدری باشند یا مادری و خواهر و برادر و با نبودن برادر و خواهر، اولاد ایشان هر کدام آنان که به میّت نزدیکتر باشد ارث می‌برد و تا یک نفر از این طبقه وجود داشته باشد، طبقه سوم ارث نمیبرند. طبقه سوم: عمو و عمّه و دایی و خاله هر چه بالا روند و فرزندان آنان هر چه پایین روند و تا یک نفر از عموها و عمّهها و داییها و خالههای میّت زنده باشند، فرزندان آنان ارث نمیبرند، ولی اگر میّت عموی پدری و پسر عموی پدر و مادری داشته باشد و غیر از اینها وارثی نداشته باشد، ارث به پسر عموی پدر و مادری میرسد و عموی پدری ارث نمیبرد.
- قاتل علاوه بر آن که خود ارث نمیبرد، مانع از ارث بردن دیگران نیز نمیشود، بنابر این اگر به عنوان مثال فرزندی پدر خود را عمدا و به ناحق بکشد و میّت فرزند دیگری نداشته باشد، خود قاتل ارث نمیبرد، ولی فرزندان او ارث میبرند و اگر کسی از دسته اوّل وجود نداشته باشد، دسته دوم ارث میبرند و اگر دسته دوم هم وجود نداشته باشد، دسته سوم ارث میبرند.
- روزه مستحبّی فرزند اگر اسباب اذیّت پدر و مادر یا جدّ او شود، جایز نیست.
- فرزندان نابالغ کفار، پس از اسلام آوردن پدر یا مادر خود، محکوم به اسلام بوده و به تبعیّت آنان پاک میشوند، ولی قبل از اسلام آوردن پدر یا مادر حکم کافر را دارند؛ مگر این که خود آنها ممیّز و اهل فکر و تشخیص بوده و در این جهت تابع پدر و مادر نباشند.
- اگر پدر و مادر، فرزند خود را از شرکت در جهاد ابتدایی یا دفاعی نهی نمایند، در صورتی که جهاد بر او واجب عینی باشد، نهی آنان تأثیری ندارد و باید در جهاد شرکت کند؛ ولی اگر جهاد بر او واجب کفایی باشد و نیروی کافی در جبهه حضور داشته باشد، چنانچه شرکت در جهاد موجب اذیت و آزار پدر و مادر باشد، مخالفت با آنان جایز نیست.
- اگر وارث میّت فقط (پدر و مادر) او باشند، مال سه قسمت میشود، دو قسمت آن را پدر و یک قسمت را مادر می‌برد؛ ولی اگر میّت (دو برادر) یا (چهار خواهر) یا (یک برادر و دو خواهر) داشته باشد که همه آنان پدری باشند یعنی پدر آنان با پدر میّت یکی باشد، خواه مادر آنها هم با مادر میّت یکی باشد یا نه اگرچه تا میّت پدر و مادر داشته باشد اینها ارث نمیبرند، اما به واسطه بودن اینها، مادر یک ششم مال را می‌برد و بقیّه را به پدر میدهند.
- در صورتی که فرزند نیاز به ازدواج داشته باشد به نحوی که با ترک آن مرتکب حرام میشود و یا به مشقّت میافتد بر پدر واجب است نسبت به آن اقدام نماید؛ همچنین در صورت نیاز شدید پدر یا مادر به ازدواج به نحوی که بدون آن به حرج و مشقّت میافتند و توانایی فرزند، واجب است فرزند نسبت به آن اقدام نماید.
- پس از انجام لعان احکام زیر بر آن جاری میشود: اوّل:زن و شوهر از یکدیگر جدا میشوند. دوّم:زن بر این مرد حرام ابدی میشود. سوّم:حدّ از کسی که لعان کرده برطرف میشود. چهارم:در لعان برای نفی فرزند، خویشاوندی بین این فرزند و این مرد و خویشان او برطرف میشود و از یکدیگر ارث نمیبرند؛ ولی بین این فرزند و مادر و خویشان مادری خویشاوندی ثابت است و از یکدیگر ارث میبرند.
- پیروی از امر پدر و مادر در غیر از انجام کارهای حرام و ترک کارهای واجب عینی(1) بنابر احتیاط لازم است و مخالفت آنان اگر موجب آزار و بیاحترامی به آنان شود، حرام است و فرزندان در هر سنی که باشند، باید به پدر و مادر خود احترام بگذارند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر هیچیک از عمو وعمه و دایی و خاله و فرزندان آنان زنده نباشند عمو و عمه ودایی و خاله پدر یا مادر میت از او ارث می برند واگر اینها هم زنده نباشند فرزندان آنان ارث می برند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] طبقه اول عبارتند از پدر مادر فرزندان فرزندان آنها (نوه) به تفصیلی که بیان می شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] طبقه دوم عبارتند از جد و جده و برادر و خواهر و فرزندان آنها که به تفصیل عبارتند از: الف پدر پدر متوفی (جد پدری ). ب پدر مادر متوفی (جد مادری ). ج مادر پدر متوفی (جده پدری ). د مادر مادر متوفی (جده مادری ). ه برادر و خواهر متوفی که پدر و مادر آنها با پدر و مادر متوفی یکی باشد (برادر پدری و مادری). و برادر و خواهر متوفی که تنها پدر آنها با پدر متوفی یکی باشد (برادر پدری). ز برادر و خواهر متوفی که تنها مادر آنها با مادر متوفی یکی باشد (برادر مادری). ح فرزندان برادر و خواهر میت که در صورت نبودن برادر و خواهر میت از او ارث می برند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر پدر یا مادر روزه مستحب را به صلاح فرزند ندانند و از روی دلسوزی او را از روزه گرفتن بازدارند چنانچه روزه مستحبی فرزند سبب اذیت پدر یا مادر شود حرام است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر وارث فقط پدر ومادر باشند: الف: اگر متوفی حد اقل دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر پدری داشته باشد هر چند با وجود پدر و مادر ارث نمی برند ولی نمی گذارند مادر بیش از 61 ارث ببرد و اینها را حاجب می گویند بنابر این سهم مادر 61 و بقیه به پدر می رسد. ب: اگر مادر حاجب نداشته باشد سهم مادر 31 و بقیه به پدر میرسد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر وارث شوهر و پدر و مادر و فرزندان میت باشند. سهم شوهر 41 می شود و به هر یک از پدر و مادر 61 می رسد وبقیه مال بین بچه های میت طبق مسائل گذشته تقسیم می شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر وارث زن و پدر و مادر و فرزندان میت باشند. سهم زن 81 و سهم پدر و مادر هر یک 61 می شود و بقیه مال بین بچه های میت طبق مسائل گذشته تقسیم می شود.
- [آیت الله سبحانی] فرزندان کافر بسان خود او محکوم به نجاست هستند، مگر فرزند ممیّزی که به اسلام اعتراف کند. و فرزندان مسلمان هرچند تنها پدرش مسلمان باشد پاک هستند ولی اگر تنها مادر، مسلمان باشد احتیاط اجتناب است.
- [آیت الله سبحانی] اجازه پدر و مادر برای اعتکاف فرزندان شرط نیست، مگر این که عمل آنان مایه رنجش آنان و برخلاف خوشرفتاری با پدر و مادر باشد که اسلام بر آن تأکید فراوان دارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] تا هفت سال قمری پسر یا دختر تمام نشده، پدر نمی‌تواند او را از مادرش جدا کند ولی مادر باید در نحوه تربیت و اداره فرزند نظر پدر را رعایت کند، در دوران شیردهی، زن حقّ دارد فرزند خود را شیر بدهد، مگر آن که کس دیگری یافت شود که حاضر باشد مجّانی یا با مزد کمتری بچه را شیر دهد، در این صورت پدر می‌تواند بچه را از مادر جدا سازد، هر چند مستحبّ است که چنین کاری را نکند و فرزند را در نزد مادر خود باقی بگذارد. در این زمان هم رعایت نظر پدر در تربیت و اداره فرزند بر مادر وی لازم است.