نبش قبر
شكافتن قبر بطوری كه جسد ميّت يا بقايای آن آشكار شود.
در صورتی که حنوط میت فراموش شود آیا باید نبش قبر بشود یا نه؟ (این مسئله را در رساله منهاج الصالحین مرقوم نفرموده‌اید. )
بلی اگر موجب هتک و توهین نباشد نبش می‌کنند ولو بیرون آوردن لازم نیست همان داخل قبر قابل تدارک است حنوط و لکن برای نماز باید بیرون آورند اگر موجب هتک نباشد و الا بر سر قبرش نماز خوانده می‌شود.
بلی اگر موجب هتک و توهین نباشد نبش می‌کنند ولو بیرون آوردن لازم نیست همان داخل قبر قابل تدارک است حنوط و لکن برای نماز باید بیرون آورند اگر موجب هتک نباشد و الا بر سر قبرش نماز خوانده می‌شود.
عنوان سوال:
در صورتی که حنوط میت فراموش شود آیا باید نبش قبر بشود یا نه؟ (این مسئله را در رساله منهاج الصالحین مرقوم نفرموده‌اید. )
پاسخ:
بلی اگر موجب هتک و توهین نباشد نبش می‌کنند ولو بیرون آوردن لازم نیست همان داخل قبر قابل تدارک است حنوط و لکن برای نماز باید بیرون آورند اگر موجب هتک نباشد و الا بر سر قبرش نماز خوانده می‌شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- رساله منهاج الصالحین جلد 2 کتاب الاطعمه مسئله 14 آیا مهر و تسبیحی که در این زمان مورد استفاده شیعیان است و از کربلای مقدسه میآورند مسئله فوق الذکر شامل آنها می‌شود یا خیر؟ از جهت اکل برای استشفا.
- شما در کتاب منهاج الصالحین (رساله عربی) در مسئله (818) در نماز جماعت فرمودهاید اگر مأموم سهواً پیش از امام سر از رکوع یا سجده بردارد باید به رکوع یا سجده برگردد و اگر عمداً برنگشت جماعتش باطل و منفرد می‌شود. آیا در صورت اضطرار نیز این بطلان وجود دارد مثل اینکه بداند اگر رکوع کند به امام نمیرسد؟
- مسئله 415 از منهاج الصالحین ص 237: (ومثله ما اذا انکسرت سیارته او سفینته الخ)، چنانچه به دنبال مصلّح (تعمیرکار ماشین) یا ماشین دیگر برود وظیفهاش چیست؟ آیا به دنبال مصلّح رفتن مقدمه برای سفر است یا نه؟
- بنا به اظهار بعض اهل خبره حیوان مریض بعد از قطع نخاع آن حرکتی از او مشاهده می‌شود بنابر این جمع بین این مطلب و مسئله شماره رقم 24 از کتاب ذباحه منهاج الصالحین چگونه است.
- زیدی زنی را که آن زن از شوهر قبل دختری دارد به عقد خود درآورده بفرمائید آیا این مرد قبل از دخول میتواند به دختر این زن غیر مدخوله نظر محرمانه بکند یا نه (مسئله 3 ص271 ج2 - رساله منهاج مسکوت عنه بود).
- در منهاج الصالحین باب خمس ص333 مسئله 44 در عبارت: (نعم إذا لم یؤدّ دینه إلی أن انقضت السنة وجب الخمس من دون استثناء مقدار وفاء الدین، إلّاأن یکون الدین لمؤنة السنة وبعد ظهور الربح فاستثناء مقداره من ربحه لا یخلو من وجه)، بفرمائید دین مهریه و دین منزل و امثال اینها که هنوز داده نشده است داخل در استثنا عبارت فوق است که میتواند از ربح کسر نماید یا خیر؟ آنچه نظر مبارک است مرقوم فرمائید که در فهم این عبارت اختلاف بعضی دارند.
- در مسئله 139 کتاب الصلاة از منهاج الصالحین میفرمایید: (تجب الموالات بین حروف الکلمه الخ. ) آیا مراد آن است که عرفاً پشت سر هم گفته شود گر چه وقف شود بین صفت و موصوف، و بین معطوف و معطوف علیه که ضرر نداشته باشد و یا آن که مراد اتصال حقیقی است؟ پس در مثل (اللّهم صل علی محمد و آل محمد) وقف باطل کننده باشد، و همچنین آخر الحمد و غیره از موارد نماز؟ بیان فرمائید که مورد لزوم است.
- گوشتهایی که از ممالک خارجه وارد می‌شود و در بازار مسلمانها به فروش میرسد اگر احتمال بدهیم که مسلمان خریده و ذبح کرده است و وارد نموده است و شرکت گوشت فروخته است و اهل خبره هم میگویند طریقه ذبح مثل ذبح اسلامی است و بعضی از متصدیان میگویند که ما ذبح اسلامی مینماییم با این احتمالات آیا خوردن این گوشتها حلال است چنانچه از عبارت توضیح المسائل استفاده می‌شود در مسئله 96، و آیا این فتوا عدول از فتوا در منهاج الصالحین مسئله 366 که قید احراز شده است، و نیز آیا فرق میکند مملکت شیعه یا عامه یا نه؟
- راجع به نماز قضای پدر (مسئله 240 ص 197 ج1 منهاج آخر مسئله) عرض می‌شود در صورتی که پدر یا مادر قرائتش باطل بوده و یا از جهت تطهیر و طهارت و غیره قصور یا تقصیری کرده بعد از فوت آنها مثلاً بسیار متعسر و یا متعذر است که پسر بزرگتر در مدتی طولانی هفتاد سال یا زیادتر و کمتر نماز قضا استیجار نماید یا خودش بخواند، بنابر این وظیفه ولی چیست؟
- حجاجی که به محض ورود به مکه قصد اقامه عشره نمودهاند بدون توجه به اینکه باید به عرفات و مزدلفه و منی رفته، و چند شبی در آنجاها باشند، و بعد از مراجعت هم قصد عشره جدیده را ندارند آیا نمازشان در عرفات و منی و همچنین بعد از مراجعت از آنجا به مکه از حیث قصر و اتمام چگونه است؟ با توجه به مسئله 433 منهاج الصالحین (یشترط وحدة محل الاقامه فإذا قصد الاقامه عشرة ایام فی النجف الاشرف ومسجد الکوفه مثلاً بقی علی القصر).
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] با فرض تمکّن از حنوط چنان چه جهلاً یا نسیاناً بدون حنوط دفن نمودند، آیا واجب است نبش قبر جهت حنوط؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در چه صورتی با وجود کفن غصبی، نبش قبر میّت جایز نمی باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] نبش قبر میّتی که بدون غسل، کفن، حنوط و نماز دفن شده است چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بروجردی] چنان چه میّتی را بیحنوط دفن نموده باشند، نبش قبر برای حنوط آن واجب است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بعد از دفن متوجه شده اند که میّت را بدون حنوط دفن کرده اند، آیا نبش و حنوط واجب است؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی که در حال احرام فوت کند و به نیّت غسل کافور زدهاند و همچنین حنوط هم کردهاند و بعد از دفنِ میّت متوجّه مسئله شدهاند، حالا وظیفه شرعی چیست؟ آیا نبش قبر کنند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] ملاک در حرمت نبش قبر میت چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که کفن میّت غصبی باشد و میّت نیز به تازگی در طبق زیرین میّت دیگر دفن شده باشد نبش قبر او چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که به وصیّت میّت در مورد محل دفن او عمل نشود، نبش قبر او چه حکمی دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی مرد و او را حنوط نکنند آیا میتوان او را نبش قبر کرد و حنوط کرد و آیا مثل نماز که بعد از حنوط انجام می‌شود باید دوباره تکرار شود یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر کفن میت به نجاست خود او، یا به نجاست دیگری نجس شود، چنانچه کفن ضایع نمیشود، باید مقدار نجس را بشویند یا ببرند. اگرچه بعد از گذاشتن در قبر باشد، و اگر شستن یا بریدن آن ممکن نیست، در صورتی که عوض کردن آن ممکن باشد، باید عوض نمایند.
- برای شش چیز وضو گرفتن واجب است: (اول): برای نمازهای واجب غیر از نماز میت. و در نمازهای مستحب وضو شرط صحت است. (دوم): برای سجده و تشهد فراموش شده، اگر بین آنها و نماز حدثی از او سر زده مثلًا بول کرده باشد، ولی برای سجدة سهو واجب نیست وضو بگیرد. (سوم): برای طواف واجب خانة کعبه. (چهارم): اگر نذر یا عهد کرده یا قسم خورده باشد که وضو بگیرد. (پنجم): اگر نذر کرده باشد که جائی از بدن خود را به خط قرآن برساند. (ششم): برای آب کشیدن قرآنی که نجس شده، یا برای بیرون آوردن آن از مستراح و مانند آن، در صورتی که مجبور باشد دست یا جای دیگر بدن خود را به خط قرآن برساند، ولی چنانچه معطل شدن به مقدار وضو بیاحترامی به قرآن باشد باید بدون این که وضو بگیرد، قرآن را از مستراح و مانند آن بیرون آورد، یا اگر نجس شده آب بکشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] نبش قبر مردهای برای آنکه مرده دیگر در آن دفن شود ، جایز نیست ، مگر آنکه قبر کهنه شده و میّت اوّلی بکلّی از بین رفته باشد .
- [آیت الله مظاهری] نبش قبر امامزادهها و شهدا و علما و صلحا گرچه سالها بر آن گذشته باشد در صورتی که زیارتگاه باشد یا نبش قبر آنان موجب هتک حرمت شود، حرام است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نبش قبر مسلمان یعنی شکافتن قبر او حرام است، هر چند طفل یا دیوانه باشد و منظور از نبش قبر آن است که آن را طوری بشکافند که آثار بدن میت ظاهر شود و اگر بدن ظاهر نشود اشکال ندارد، مگر این که موجب هتک و بی احترامی باشد.
- [آیت الله سیستانی] اگر زن یا مرد بهتر از آنچه هست به دیگری معرفی شود تا به ازدواج با او رغبت نماید چه در ضمن عقد باشد ، یا پیش از آن ، در صورتی که عقد بر اساس آن واقع شود چنانچه پس از عقد این امر بر طرف دیگر معلوم شود ، او میتواند عقد را بهم بزند ، و تفصیل احکام این مسأله در رساله (منهاج الصالحین) بیان شده است . عدّهای از زنها که ازدواج با آنان حرام است
- [امام خمینی] نبش قبر امامزاده ها و شهدا و علما و صلحا اگر چه سالها بر آن گذشته باشد، در صورتی که زیارتگاه باشد، حرام است. بلکه اگر زیارتگاه هم نباشد،بنابر احتیاط واجب نباید آن را نبش کرد.
- [آیت الله سبحانی] اگر بخواهند میّت را به شهر دوری ببرند، یا به جهت دیگری دفن او را به تأخیر اندازند، باید نماز لیلة الدفن را تا شب اول قبر او تأخیر بیندازند. نبش قبر
- [آیت الله سیستانی] اگر بخواهند میّت را به شهر دوری ببرند ، یا به جهت دیگر دفن او تأخیر بیفتد ، باید نماز وحشت را تا شب اول قبر او تأخیر بیندازند . نبش قبر
- [آیت الله مکارم شیرازی] دفن میت در قبر مرده دیگر در صورتی که موجب نبش نشود (یعنی بدن مرده قبلی ظاهر نگردد) و زمین هم مباح یا وقف عام باشد مانعی ندارد.
- [آیت الله بهجت] فرمودهاند شکافتن قبر در چند مورد جایز است: 1 میّت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آنجا بماند. 2 کفن یا چیز دیگری که با میّت دفن شده غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند. و همچنین است اگر چیز گرانبهایی با او دفن شود و بدون نبش قبر نشود آن را بیرون آورد. 3 میّت بدون غسل یا کفن یا حنوط دفن شده باشد، یا بفهمند غسلش باطل بوده، یا به غیر دستور شرع کفن شده، یا در قبر او را رو به قبله نگذاشتهاند. ولی احوط این است که اگر موجب هتک و بیاحترامی میّت شود نبش قبر نشود و اگر برهنه دفن شده باید ملاحظه کنند که کفن کردن مهمتر است یا نبش قبر نکردن، و هر کدام برای میّت اهمیت بیشتری دارد رعایت نمایند. 4 بترسند درندهای بدن میّت را پاره کند، یا سیل او را ببرد، یا دشمن بیرون آورد، یا بخواهند میّت را به مشاهد مشرّفه منتقل کنند، اگرچه وصیّت به این مطلب نکرده باشد، بنابر اظهر.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] دفن میّت در قبر مرده دیگر جائز نیست مگر آن که قبر، کهنه شده باشد و میت اوّلی حتّی استخوانهایش از بین رفته باشد. و زمین قبر وقف قبرستان باشد یا ملک فردی باشد که اجازه دفن میّت دوم را بدهد یا زمین موات باشد. و اگر احتمال برود که جنازه سابق هنوز به طور کامل از بین نرفته نبش قبر برای دفن مجدد یا هر امر دیگری جایز نیست ولی اگر نبش شد دفن مجدد مانعی ندارد.