مالک
مالکیت، یکی از عناصری است که در تعیین نوع نظام اقتصادی نقش بسزایی دارد.
اگر مهرهایی که وقف مسجدی شده بشکنند آیا از وقف بودن می‌افتند و جایز است که آنان را برداشت؟ و اگر شخصی این مهرهای شکسته را درست نمود مالک آنان می‌شود؟
با شکسته شدن از وقفیت نمی‌افتند، و اگر کسی این مهرها را درست کرد مالک آنها نمی‌شود، و باید به مکانی که قبل بودند بازگردانده شوند.
با شکسته شدن از وقفیت نمی‌افتند، و اگر کسی این مهرها را درست کرد مالک آنها نمی‌شود، و باید به مکانی که قبل بودند بازگردانده شوند.
عنوان سوال:
اگر مهرهایی که وقف مسجدی شده بشکنند آیا از وقف بودن می‌افتند و جایز است که آنان را برداشت؟ و اگر شخصی این مهرهای شکسته را درست نمود مالک آنان می‌شود؟
پاسخ:
با شکسته شدن از وقفیت نمی‌افتند، و اگر کسی این مهرها را درست کرد مالک آنها نمی‌شود، و باید به مکانی که قبل بودند بازگردانده شوند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مهرهایی که از خاک مهر درست شده آیا واجب است برگرداندن آنها به مسجد اوّل آن، یا جایز است وضع آن در هر مسجدی؟
- شخصی نذر نمود که هدیه کند پارچهای برای حرم حسینی آیا جایز است صرف نماید مبلغ آن را در مراسم عزای آن حضرت در شهر دیگری؟
- اگر تصرف نماید شخصی زمینی را که مالک او مجهول است و این تصرف بدون اذن حاکم شرع باشد آیا جایز است خرید این زمین را از او؟
- شما در کتاب مسائل المنتخبه در شرط سوم از شرایط نماز جماعت فرمودهاید: امام جماعت باید در نمازش مستقل باشد بنابر این جایز نیست به شخصی که مأموم است اقتدا نمود، آیا این حکم شامل مأمومی که یک رکعت یا دو رکعت یا سه رکعت را به جماعت خوانده و بعد از آنکه امام جماعت نمازش تمام شده منفرد می‌شود میگردد یا خیر؟
- اشیایی است زیادی در مسجد یا تکیهها از قبیل فرش یا پرچم و بخاری و غیر اینها که می‌شود در مساجد یا تکیههای دیگری استعمال شود در عین حال آیا اجازه میفرمائید که فروش شود و برای همان مسجد یا تکیه اوّلی چیزی خریده شده و وقف شود، یا به مصارف آن مثل تعمیر مسجد و محل، یا احتیاجات دیگرش مصرف شود و همچنین قالیهایی در مسجدی نخ نما شده ولی هنوز قابل استفاده است آیا می‌شود آنها را بفروشیم و قالی بهتری بخریم یا جایز نیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] شخصی سهم خود از حمّامی را که ثلث ابقایی اولاد پسر است، بر مسجدی وقف نموده است. آیا این وقف صحیح است؟
- [آیت الله نوری همدانی] مسجدی دارای موقوفه است آیا میتوان وقفیات آن مسجد را در اموری غیر از مورد وقف در همان مسجد خرج نمود؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر دولت مالک شود، آیا مانند مالکیت شخصی است یا نظیر وقف بر جهت می‌باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا جایز است قرآنها و مفاتیح مسجدی که خراب شده را در مسجد دیگری در شهر یا روستا مورد استفاده قرار داد و از آن مسجد خارج نمود؟
- [آیت الله مظاهری] فرشهای مسجدی که وقف مسجد بوده فرسوده شده و در صورت عدم تعویض از بین می رود، آیا جایز است آنها را فروخته یا تبدیل به احسن کنیم؟
- [آیت الله بهجت] شخصی مسجدی را وقف کرده و در وقف نامه قید کرده که امام جماعت مسجد مذکور سیّد باشد. در این صورت امامت غیر سیّد چه حکمی دارد و تکلیف مأمومین در رابطه با او چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی چندین سال قبل مغازه ای را قبل از تکمیل ساختمان آن اجاره نمود و پول سرقفلی آن را در همان زمان پرداخت کرد و سپس با اجازه مالک، آن را با پول اجاره همان مغازه تکمیل نمود و در طول مدّت اجاره، نصف ساختمان را با سند رسمی از مالک خرید و در حال حاضر مدّعی است که ساختمان مزبور وقف است و نائب تولیت هم ادّعا می کند که باید سرقفلی آن دوباره پرداخت شود، حکم این مسأله چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مکانی را وقف غسّالخانه نمود پس از مدّتی اداره بهداشت مانع آن شد پس از تخریب آیا واقف میتواند آن مکان را تصرّف کند؟
- [آیت الله اردبیلی] در صورتی که در محل کار وسایلی وجود داشته باشد که به درد سازمان نمیخورد (شیشه شکسته- صندلی خراب - چوب- آهن و...) آیا میتوان استفادة شخصی نمود.
- [آیت الله اردبیلی] در صورتی که در محل کار وسایلی وجود داشته باشد که به درد سازمان نمیخورد (شیشه شکسته- صندلی خراب - چوب- آهن و...) آیا میتوان استفادة شخصی نمود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] اگر مسجدی را وقف کنند، بعد از آن که یک نفر در آن مسجد نماز خواند، وقف درست می‌شود.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مسجدی را وقف کنند، اگر اجازه نماز خواندن را در او بدهد ویک نفر نماز در آن بخواند، وقف درست می‌شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مسجدی را وقف کنند، لازم نیست که یک نفر در آن مسجد نماز بخواند تا وقف درست شود، بلکه همین که برای آن متولّی تعیین شود کفایت می‌کند و بدون تعیین متولّی وقف مسجد صحیح نیست.
- [امام خمینی] اگر مسجدی را وقف کنند، بعد از آن که واقف به قصد واگذار کردن اجازه دهد که در آن مسجد نماز بخوانند همین که یک نفر در آن مسجد نماز خواند، وقف درست می‌شود.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد وانتظار هم نمیرود که تا مدّتی احتیاج به تعمیر پیدا کند، نمیتوانند عایدات آن ملک را به مصرف مسجدی که احتیاج به تعمیر دارد برسانند بلکه باید ذخیره کنند مگر آن که احتمال تلف داده شود که در اینصورت جائز است به مصرف تعمیر مسجد دیگری برسانند.
- [آیت الله علوی گرگانی] قبرستانهای مسلمانها اگر در مسیر خیابان قرار گیرد چنانچه زمین آن قبرستان ملک کسی بوده باشد آن حکم املاک شخصی است که قبلاً گفته شد و اگر وقف کرده باشند، حکم آن نیز گفته شد واین در صورتی است که عبور ومرور از آن زمینها موجب هتک و بیحرمتی به مردههای مسلمانان نشود و اگر راه قرار دادن وعبور از آنها موجب هتک بوده باشد عبور از آنها جائز نیست. و اگر نه ملک کسی بوده ونه وقف می‌باشد زمین بایر وبدون مالک بوده قبرستان شده است،درصورتی که هتکبهمردهها نشود،تصرّف در آنها جائزاست. واز اینجا حکم مصالح باقیمانده از آنها بعد از خرابی معلوم میگردد که در فرض اوّل تصرّف در آنها وخرید وفروش آنها بدون اجازه مالک جائز نیست و در صورت دوم تصرّف در آنها احتیاج به اجازه متولی وقف دارد وپول آنچه فروخته شود، باید مصرف نزدیکترین قبرستان بشود و در فرض سوم بدون احتیاج به اجازه کسی تصرّف در آنها جائز است.
- [آیت الله اردبیلی] قبرستانهایی که وقف بوده و در مسیر خیابان قرار میگیرند، از وقف بودن خارج نمیشوند و تصرّف و نیز خرید و فروش آنها جایز نیست، ولی عبور ومرور از آنها اگر هتک حرمت اموات نباشد اشکال ندارد و در صورتی که قبرستان ملک شخصی افراد باشد، هرگونه تصرّف در آن بستگی به رضایت صاحب ملک دارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] قبرستان مسلمانان اگر در خیابان واقع و جزء خیابان شود چنانچه زمین ان قبرستان ملک کسی باشد حکم ان حکم املاک شخصی است که در مساله اول گذشت و اگر وقف باشد حکم ان در مساله دوم و سوم گذشت مگر ان که عبور و مرور از ان زمینها موجب هتک و بی حرمتی به اموات مسلمانان شود که در این صورت عبور از انها جایز نیست و اگر ملک کسی نیست و وقف هم نیست در صورتی که هتک اموات نشود تصرف در انها جایز است و در فرض اول تصرف در مصالح باقی مانده انها بدون اجازه مالک جایز نیست و در فرض دوم احتیاج به اجازه متولی خاص و در صورت نبودنش احتیاج به اجازه حاکم شرع یا وکیل او دارد و در فرض سوم تصرف در انها محتاج به اجازه نیست
- [آیت الله بهجت] وصل به سکون در نماز بنابر اظهر جائز است و وقف غیر عمدی بر حرکت، وضعاً صحیح است و اعاده ندارد و احوط آن است که بدون عذر وقف به حرکت ننماید و معنای وقف به حرکت آن است که زیر یا زبر یا پیش آخر کلمهای را بگوید و بین آن کلمه و کلمه بعدش فاصله دهد، مثلاً بگوید (الرحمنِ الرحیمِ) و میمِ الرحیم را زیر بدهد و بعد قدری فاصله دهد و بگوید (مالک یوم الدین). و معنای وصل به سکون آن است که زیر یا زبر یا پیش کلمهای را نگوید و آن کلمه را به کلمه بعد بچسباند مثل آنکه بگوید (الرحمنِ الرحیمْ) و میمِ الرحیم را زیر ندهد و فوراً (مالک یوم الدین) را بگوید.
- [آیت الله جوادی آملی] .داد و ستد چیزی که وقف شده , باطل است؛ ولی اگر در معرض خرابی یا فرسودگی قرار گیرد که اگر فروخته نشود , از بین می رود, یا سبب هلاک دیگران می شود، فروش آن جایز است و باید با همان پول، مثل آن را وقف نمود و اگر بخشی از اموال موقوف , مانند اموال مسجد, در معرض از بین رفتن است، متولّی می تواند آن را بفروشد و بهای آن را در مصرف مشابه مسجد هزینه کند و اگر مصرف مشابه ندارد , در سایر مصرف های همان مسجد, هزینه نماید.