قرض‌الحسنه
قرض الحسنه یکی از اصطلاحات فقهی رایج در جامعه امروز است که در قرآن نیز از آن یاد شده است. در اینجا به بررسی قرض الحسنه از دیدگاه قرآن پرداخته می‌شود.
کارمزدی که صندوق‌های قرض‌الحسنه می‌گیرند و حقوقی که از پول این کارمزدها به کارمندان صندوق بابت کار داده می‌شود، چه حکمی دارد؟
در فرضی که کارمزد بیش از هزینه‌های واقعیِ تخصیص وام نباشد، اشکالی وجود ندارد و حقوق دریافتی نیز حلال است اما اگر متصدی قرض ربوی یا جریمه دیرکرد یا مقدمه نزدیک این امور باشد، حقوق دریافتی‌اش حرام است.
در فرضی که کارمزد بیش از هزینه‌های واقعیِ تخصیص وام نباشد، اشکالی وجود ندارد و حقوق دریافتی نیز حلال است اما اگر متصدی قرض ربوی یا جریمه دیرکرد یا مقدمه نزدیک این امور باشد، حقوق دریافتی‌اش حرام است.
عنوان سوال:
کارمزدی که صندوق‌های قرض‌الحسنه می‌گیرند و حقوقی که از پول این کارمزدها به کارمندان صندوق بابت کار داده می‌شود، چه حکمی دارد؟
پاسخ:
در فرضی که کارمزد بیش از هزینه‌های واقعیِ تخصیص وام نباشد، اشکالی وجود ندارد و حقوق دریافتی نیز حلال است اما اگر متصدی قرض ربوی یا جریمه دیرکرد یا مقدمه نزدیک این امور باشد، حقوق دریافتی‌اش حرام است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] افرادی که در آمدشان تعویذ دادن و رمل انداختن و فال و طالعبینی می‌باشد اینها پولی از بابت این کار می‌گیرند دادن و گرفتن این پول چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] . پرداخت دستمزد به بانک و یا صندوق قرض‌الحسنه برای اخذ وام اگر به عنوان اجرت عمل قرض دادن از قبیل ثبت در دفتر و ثبت سند و سایر مخارج صندوق مانند آب و برق و غیره باشد و به سود وام بازگشت نکند، دادن و گرفتن آن و همچنین دریافت وام اشکال ندارد.. کارمزد، به عنوان مخارج صندوق گرفته می‌شود. لذا مسئولین محترم صندوق باید طوری محاسبه کنند که کارمزد به مقدار هزینه‌های جاریِ صندوق مانند آب و برق و حقوق کارمندان و امثال آن باشد. حال اگر این محاسبه صورت گرفته و احیاناً مبلغی اضافه آمد، مصرف آن بستگی به نظر مسئولین صندوق دارد.
- [آیت الله نوری همدانی] افرادی که صندوق قرض الحسنه دارند تا چه اندازه میتوانند از متقاضی وام بابت کارمزد وجهی دریافت دارند، آیا میتوان تمام مخرج مانند کرایه مغازه و حقوق کارمندان و... را محاسبه کرد یا خیر؟
- [سایر] آیا کار کسانی که پول می‌گیرند تا در مراسم عزا گریه کنند، اشکالی دارد؟
- [آیت الله سیستانی] درصورت پرداخت وام قرض الحسنه به صورتی که مقداری از سپرده شخص تا اتمام اقساط نزد صندوق جهت استفاده دیگر اعضا باقی بماند از نظر شرعی چه حکمی دارد همچنین کارمزدی که بابت این امر در یافت می گردد؟ از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] در صندوق ذخیره فرهنگیان ماهانه 5% از حقوق کارمندان را کسر می کنند و دولت هم به همین مقدار اضافه می نماید و این صندوق فعالیت اقتصادی داشته و سود آن نیز به این مبلغ افزوده می شود و در پایان مدت خدمت، کلیه پول و سود ده ساله را به کارمند می دهند، سؤال این است که این سود و اصل پول کسر شده و پولی که دولت می دهد، خمس دارد یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در صندوق ذخیره فرهنگیان ماهانه 5% از حقوق کارمندان کسر می کنند و دولت هم به همین مقدار اضافه می نماید و این صندوق فعالیت اقتصادی داشته و سود آن نیز به این مبلغ افزوده می شود و در پایان مدت خدمت کلیه پول و سود ده ساله را به کارمند می دهند، سؤال این است که این سود و اصل پول کسر شده و پولی که دولت می دهد، خمس دارد یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] صندوق قرض الحسنهای است که افراد عضو آن میشوند و در آن پول میگذارند و به نوبت به اعضای متقاضی، وام بدون بهره داده می‌شود. آیا لازم است اعضای صندوق، خمس پول خود را که در صندوق گذاشتهاند، بدهند؟
- [آیت الله مظاهری] من جایی کار میکنم که اندک سرمایهای هم اونجا دارم و حقوقی هم میگیرم. با وسوسه شیطان در امانت خیانت کردم، حالا میتوانم پول 4ماه حقوقی که نگرفتم را به عنوان بخشی از آن پول ببخشم و برای حفظ آبرو از کاری که کردم چیزی نگویم؟ برای اینکه خدا هم من را ببخشد چه کنم؟
- [آیت الله بهجت] در محوطه ی مسجد، دو باب دکان جهت انجام کارهای صندوق قرض الحسنه عام المنفعه با موافقت هیأت امنای مسجد احداث شده است و بابت آن سالانه مبلغی به مسجد اجاره پرداخت می شود. آیا ادامه ی کار این صندوق در مکان فعلی جایز است؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] پول گذاشتن در بانک بهعنوان قرض‌الحسنه اشکالی ندارد و همچنین جایزهای که بانک در مقابل آن به بعضی از مشترکین پرداختن میکند، حلال است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 24 منظور از کارمزد حق الزحمه ای است که به کارمندان بانک یا صندوق قرض الحسنه و مانند آن به عنوان حقوق در مقابل زحماتی که جهت حفظ حسابها و سایر خدمات انجام می دهند داده می شود و چنانچه مبلغ اضافی به همین نیت گرفته شود و به عنوان حقوق صرف کارمندان و هزینه های دیگر شود مانعی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] آنچه را که بانکها یا صندوق‌های قرض الحسنه به عنوان کارمزد و حقّ الزّحمه می‌گیرند، اگر متناسب با زحمات باشد اشکال ندارد، ولی اگر این همان سود پول است که به نام کارمزد می‌گیرند برای گیرنده و دهنده حرام است.
- [آیت الله مظاهری] فطره کارگران و کارمندان و سربازان بر خود آنها واجب است گرچه غذای روزانه آنها در محل کار به آنها داده شود. مصرف زکات فطره:
- [آیت الله مظاهری] کسی که اجیر شده برای کاری، مثل کارمندان ادارهها و شرکتها و کارخانجات، اگر کم کاری کند یا اصلاً کار نکند، حقّ گرفتن تمام حقوق را ندارد و اگر تمام حقوق را بگیرد به همان نسبتی که کمکاری کرده غصباست.
- [آیت الله مظاهری] بانکها و صندوق‌های قرض الحسنه که مقداری از سرمایه خود را که از مردم گرفتهاند در کارهای تجاری یا تولیدی به کار می‌گیرند، این کار جایز است ولی سزاوار نیست پولی را که از مردم به عنوان قرض الحسنه گرفتهاند تا به دیگران قرض الحسنه بدهند آن را در کارهای تجاری یا تولیدی به کار گیرند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نظر بر اینکه به حسب ظاهر مردم پول خود را در صندوق‌های قرض الحسنه به عنوان قرض به هیأت مدیره صندوق تحویل می دهند، لذا هیأت مدیره می توانند آن پولها را به عنوان مضاربه به اشخاص کاسب و معامله گر بدهند یا خود اعضای هیأت با آن پولها تجارت کنند و از سود حاصله آن، مخارج صندوق را تأمین نمایند و اگر چیزی زیاد آمد، هر طور توافق نموده و صلاح دانستند مصرف کنند.
- [آیت الله سیستانی] اگر چند نفر در مزدی که از کار خودشان می‌گیرند با یکدیگر شرکت کنند ، مثلاً چند دلاّک با هم قرار بگذارند که هر قدر مزد گرفتند با هم قسمت کنند ، شرکت آنان صحیح نیست . ولی اگر با هم مصالحه کنند که مثلاً نصف مزد کار هر یک تا مدت معیّنی برای دیگری باشد ، در مقابل نصف مزد کار او ، مصالحه صحیح است ، و هر کدام با دیگری در مزد کار او شریک می‌شود .
- [آیت الله سیستانی] جایز نیست جنسی را به زیادتر از قیمت واقعی حساب نموده و بابت خمس بدهد ، و در مسأله (1758) گذشت که دادن جنس دیگر غیر از پول مطلقاً محل اشکال است ، مگر با اجازه حاکم شرع یا وکیلش .
- [آیت الله مظاهری] آنچه اشخاص از بانکها می‌گیرند اگر به عنوان قرض الحسنه باشد مانعی ندارد و اضافهای که به بانکها میپردازند اگر مطابق موازین شرعی باشد، از قبیل کارمزد، شرکت و یا مضاربه، حلال است و اگر یقین دارد که این امور جنبه ظاهری و صوری دارد گرفتن پول از بانک حرام است و سودی که میدهد نیز حرام است.