مستلزم
موجب، سبب
اگر گرفتن حقّ مستلزم دادن رشوه باشد آیا دادن رشوه جایز است؟
چنانچه گرفتن حقّ توقف کامل بر آن داشته باشد برای دهنده جایز و برای گیرنده حرام است.
چنانچه گرفتن حقّ توقف کامل بر آن داشته باشد برای دهنده جایز و برای گیرنده حرام است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا رشوه گرفتن فقط در قضاوت است که حرام است یا در چیز دیگر هم حرام است؟
- اگر کسی با تقلّب و رشوه مدرک تحصیلی بگیرد و با آن مشغول به کار شود حقوق و مزایایی که می‌گیرد چگونه است و آیا توبه‌اش پذیرفته می‌شود؟
- اگر کسی با تقلّب و رشوه مدرک تحصیلی بگیرد و با آن مشغول به کار شود حقوق و مزایایی که می‌گیرد چه حکمی دارد؟
- گرفتن وام از بانکهای خارجی که مستلزم پرداخت ربا است چه صورت دارد؟
- اگر امر به معروف و نهی از منکر مستلزم ضرب و شتم باشد، آیا بدون اجازه حاکم شرع می‌توان اقدام کرد؟
- در مورد قسامه بفرمائید : الف - آیا قسامه، در جنایت عمدی بر اطراف، مستلزم قصاص می‌شود یا خیر؟ ب - با فرض این که جواب مثبت باشد، نصاب قسامه چه میزان است؟
- به منظور تنبّه و توجّه تماشاچی به نتیجه اعمال، آیا می‌توان صحنه‌های روز قیامت را به تصویر کشید و از آنجا که نمایش این صحنه مستلزم نمایش چهره فرشتگان عذاب و رحمت است بازی هنرپیشگان در نقش فرشتگان چه حکمی دارد؟
- آیا غیبت مخالف جایز است؟
- آیا تغییر جنسیّت جایز است؟
- هیپنوتیزم و آموختن آن جایز است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] گاهی مشاهده می شود که بعضی از اشخاص از مراجعه کنندگان در برابر انجام کارشان تقاضای رشوه می کنند، آیا پرداخت رشوه به آنان جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا دادن رشوه برای استخدام در یک مؤسّسه در صورتی که بدون پرداخت آن استخدام امکان پذیر نباشد جایز است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر این کار مستلزم نگاه کردن به عورت غیر یا لمس آن باشد، جایز است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه انجام طواف مستحبی مستلزم تماس با بدن نامحرم شود، آیا انجام چنین طوافی جایز است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا نوحه خوانی و مرثیه سرایی زنان که مستلزم رسیدن صدای آنها به نامحرم است، جایز است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا احتیاط نمودن به نحوی که مستلزم تکرار عمل باشد، جایز است یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] آیا احتیاط در اعمال را در صورت توانایی به دست آوردن فتوا اگرچه مستلزم تکرار باشد، جایز می دانید؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا مراجعه به پزشک نامحرم - که مستلزم نگاه یا لمس بدن باشد- به دلیل تخصص بیشتر او جایز است؟
- [سایر] رشوه گیر چه کیفری دارد؟
- [آیت الله سیستانی] رشوه دادن چه حکمی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر مال حلالی با حرام مخلوط شود ومقدار حرام معلوم باشد وانسان بداند که صاحب آن از چند نفر معیّن بیرون نیست ولی نتواند بفهمد کیست، واجب آن است که رضایت همه را تحصیل کند و اگر ممکن نباشد یا مستلزم ضرر فوق‌العاده باشد، باید عمل به قرعه در تعیین مالک بنماید.
- این عمل بانک که قبول گشایش وانجام تعهّدات باشد، جائز است همینطوری که برای خریدار نیز عمل گشایش اعتبار جائز است واشکال ندارد.
- جائز است عبور ومرور از زمین مساجدی که در خیابان واقع شده و همچنین جائز است عبور از زمینهای مدارس دینی وحسینیه‌هایی که در خیابان واقع شده‌اند.
- کسی که وظیفه او روزه گرفتن در مسافرت است مانند مکاری و کسانی که سفر شغل آنان می‌باشد اگر پس از طلوع صبح ونیّت روزه با هواپیما به محلّ دیگری مسافرت بکند که در آنجا صبح نشده باشد آیا خوردن و آشامیدن و بجا آوردن سایر مفطرات بر او جائز است یا نه؟ ظاهر آن است که جائز باشد بلکه شبهه‌ای در جائز بودن آن نیست چون او در محلّی وارد شده است که آنجا شب است وشب روزه گرفتن جائز نیست.
- اگر پسر بزرگتر بخواهد نماز پدر ومادر را بخواند، باید به تکلیف خود عمل کند، مثلاً قضای نماز صبح ومغرب وعشأ مادرش را باید بلند بخواند و همچنین است در سایر اجزأ و شرائط باید در قضا رعایت تکلیف خود را بنماید مگر این که زن نیابت از مرد داشته باشد، که بنابر احتیاط واجب در قرائت رعایت حال مرد را نماید مگر این که مستلزم عمل حرام باشد.
- طلا ونقره‌ای که بیشتر از اندازه معمولی فلز دیگر دارد، اگر خالص آن به اندازه نصاب که مقدار آن گفته شد برسد، انسان باید زکاْ آن را بدهد، و چنانچه شک دارد که خالص آن به اندازه نصاب هست یا نه احتیاط واجب آن است که وارسی نماید در صورتی که مستلزم ضرر نباشد و میتواند بدون وارسی زکاْ آن را برجأ فراغ ذمّه بدهد.
- خوردن و آشامیدن از ظرف طلا و نقره و استعمال آنها حرام است و اگر برای زینت اطاق باشد جائز است اگرچه احتیاط استحبابی ترک آن است و همچنین جائز است نگاهداشتن آنها برای ذخیره اگرچه احتیاط مستحب نگاه نداشتن آنها است.
- فروش وخرید سهام واسناد بهادار از شرکتهای سهامی در صورتی‌که در آن شرکتها معاملات ربوی انجام نشود، جائز است ولی اگر معاملات ربادار در آن شرکتها انجام شود، خرید سهام ولو بنحو الشرکه، جائز نیست.
- اگر انسان مقدار بدهی خود را بداند وطلبکار او نداند، چنانچه طلکبار طلب خود را بکمتر از مقداری که هست صلح کند، مثلاً پنجاه تومان طلبکار باشد وطلب خود را به ده تومان صلح نماید زیادی برای بدهکار حلال نیست، مگر آن که مقدار بدهی خود را به او بگوید و او را راضی کند، یا طوری باشد که اگر مقدار طلب خود را می‌دانست، به آن مقدار صلح می‌کرد یا این که مصالحه مبنی بر عموم احتمالات بوده باشد مثلاً مصالحه می‌نماید طلب خود را بده تومان ومصالحه پنجاه تومان هم در ضمن مورد رضایت طلبکار بوده در این صورت نیز مصالحه صحیح است، ولی در صورت اتّحاد جنس، صلح جائز نیست، اگر مستلزم ربا باشد.
- آیا جائز است که بانک چنین عملی را انجام دهد وگرفتن آن جائزه شرعاً جائز است یا نه؟ در این مسأله تفصیل هست به این که اگر عمل قرعه کشی پس از اعلام بانک بصورت شرط از طرف مشتریان نباشد وپول خود را به این شرط نگذارند که قرعه کشی انجام شود، بلکه قرعه‌کشی فقط بعنوان تشویق مشتریان بوده باشد که بیشتر پول در آن بانک بگذارند و یا اشخاصی حساب در آن بانک باز کنند، در این صورت عمل قرعه جائز است و کسی که قرعه به نام او اصابت کند جائز است آن جائزه را بگیرد و اگر عمل قرعه‌کشی چنانچه بنحو شرط ضمن عقد مانند عقد قرض و یا عقد دیگری بوده باشد، انجام بگیرد و از باب وفا به آن شرط قرعه بکشند، جائز نمی‌باشد وگرفتن جائزه نیز برای کسی که قرعه به نام او اصابت کرده است به عنوان وفا به آن شرط جائز نمی‌باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] رشوه دادن و رشوه گرفتن و دلّالی در رشوه و مانند آن حرام است و پیامبر همه آنها را مورد لعن قرار داده است. (الرَّاشی وَ الْمُرْتَشی وَ الْماشی بَیْنَهُما مَلْعُونُون)[2] (رشوه دهنده و رشوه گیرنده و واسطه بین آنان، از نفرین شدگان هستند.)
- [آیت الله مکارم شیرازی] 8 این امر ذاتاً جایز است; ولی چون غالباً مستلزم نگاه و لمس حرام است، جز در موارد ضرورت جایز نیست.
- [آیت الله بهجت] رشوه دادن و رشوه گرفتن حرام است و در آن فرقی نیست که از مسلمان بگیرد یا از غیر مسلمانی که مالش محترم باشد، و اگر رشوه بگیرند مالک آن نمی‌شوند و سود حاصله از آن نیز، مال مالک است.
- [آیت الله مظاهری] رشوه دادن و رشوه‌گرفتن از گناهان کبیره است و آن این است که در مقابل گرفتن چیزی، حقّی را باطل یا باطلی را حقّ کند ولی اگر برای گرفتن حقّ خود رشوه بدهد، دادن آن حرام نیست، امّا رشوه گرفتن اگر در کاری باشد که وظیفه اوست نظیر رشوه گرفتن کارمندان اداره در کار ارباب رجوع، حرام است.
- [آیت الله مظاهری] از گناهانی که در حدّ کفر است، رشوه‌خواری است. پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در این زمینه فرمودند: (ایَّاکُمْ وَ الرِّشْوَة فَانَّها مَحْضُ الْکُفْرِ وَ لا یَشُمُّ صاحِبُ الرِّشْوَةِ ریحَ الْجَنَّة)[1] (پرهیز کنید از رشوه، چرا که کفر محض است و رشوه دهنده رایحه بهشت را نخواهد شنید.) معنای آن این است که چیزی بگیرد و حقّی را از بین ببرد یا ناحقّی را حقّ کند. و این رشوه مختصّ به قضاوت نیست، بلکه هر کس به ازای اثبات باطل یا نابودی حقّ چیزی بگیرد، رشوه و حرام است.
- [آیت الله بهجت] عکس‌برداری، اگر مستلزم کار حرامی نباشد، مانعی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] اگر برای تشویق و ترغیب در اثبات حقّی یا از بین بردن باطلی به کسی چیزی دهند، رشوه نیست و مانعی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] توبه کسی که رشوه داده است فقط پشیمانی از گذشته و تصمیم بر ترک و عذر از خدای متعال است؛ ولی توبه کسی که رشوه خورده است، چون حقّ‌النّاس است، علاوه بر آنچه گفته شد، رد کردن آنچه تا به‌حال گرفته است می‌باشد، ولی اگر قدرت بر آن نداشته باشد، باید تحصیل رضایت از رشوه دهنده بنماید، و اگر این هم ممکن نباشد، باید تصمیم بگیرد هر وقت قدرت پیدا کرد رد نماید یا رضایت او را تحصیل نماید. [1]. بحار الانوار، ج 104، ص 274، باب 7، ح 12. [2]. بحار الانوار، ج 104، ص 274، باب 7، ح 9.
- [آیت الله وحید خراسانی] در صورتی که دادن قران به کافر مستلزم هتک باشد حرام و گرفتن از او واجب است
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] در صورتی که دادن قرآن به کافر مستلزم هتک باشد حرام و گرفتن قرآن از او واجب است.