اموزش
آموزش به عمل یاد دادن (تعلیم) و یاد گرفتن (تعلّم) می گویند که از آن در باب‌هاى: اجتهاد و تقلید، صلات، زکات، تجارت، اجاره، نکاح و دیات به مناسبت سخن رفته است.
شخصی زمینی را هبه کرده به آموزش و پرورش و تحویل داده آیا می‌تواند رجوع کند؟
حقّ رجوع ندارد چون اینگونه هدایا قربةالی اللّه می‌باشد.
حقّ رجوع ندارد چون اینگونه هدایا قربةالی اللّه می‌باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر هبهای از طرف پدر به پسران واگذار شده و بعد از تحویل دادن زمین یا جنس، آیا پدر می‌تواند آن هبه را از فرزندان خود مطالبه کند؟
- در رساله عملیه نوشته شده که در هبه ذی رحم رجوع به مال هبه شده جایز نیست، حالا اگر رجوع کرد حکم غصب را دارد یا این که مخالفت حکم تکلیفی کرده است؟
- آیا زن و شوهر که به یکدیگر هبه میکنند، میتوانند رجوع کنند؟
- کسی مالی را به شخص غیر ذی رحم بذل کرده یا هبه نموده است آیا صاحب پول تا عین باقی است می‌تواند رجوع کند و اگر ذی رحم باشد چطور؟
- شخصی که به مرجع حیّ رجوع کرده بعد از مدتی مرجع مرجوع فوت کرد، آیا باید دوباره به حیّ دیگری رجوع کند یا این که به فتوای مرجع اوّلی و دوّمی می‌تواند عمل کند؟
- شخصی زمین خود را برای اولادش هبه میکند و میگوید تا زنده است اختیار تصرّف آن را داشته باشد آیا این هبه صحیح است یا خیر؟
- شخصی ساختمانی را به وزارت درمان و آموزش پزشکی، جهت بیمارستان اهداء کرده، آیا وزارت مذکور می‌تواند آنجا را جهت تحصیلات دانشجویان، تبدیل به دانشکده کند با این که شفاهانظر اهداء کننده، بیمارستان بوده است؟
- به کدامیک از صور زیر خمس تعلّق میگیرد: الف - شخصی زمینی خریده و اصلاحساب سال ندارد و یا حساب دارد ولی نمیداند پولی که بابت زمین داده، خمس به او تعلّق گرفته یا خیر؟ ب - زمینی که آباد کرده و حساب سال ندارد و یا اگر دارد مثل بند الف؟ ج - زمینی که زمان اصلاحات اراضی به افراد دادهاند، با توضیحات بند الف و ب؟ د - زمینی که به ارث رسیده، از پدر و مادری که خمس آن را ندادهاند، با احتمالات بند الف؟ م - زمینی که هبه شده و نمیداند، واهب خمس آن را داده یا نه؟
- شخصی همسر خود را طلاق داده بعد از پنج روز بدون قصد رجوع مواقعه میکند آیا رجوع تحقّق پیدا میکند؟
- شخصی زنی را صیغه کرده و زن دختری دارد و دختر ربیبه مرد است، حال چیزی را به دختر بعنوان هبه داده است آیا این دختر مصداق هبه ذی رحم است یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] ج: اگر وقف زمین مدرسه با انشاء وقف و تحویل آن به آموزش و پرورش به اعتبار اینکه مسئول و متولّی این امر است، تمام شده باشد، بعد از آن حق رجوع و دخالت و تصرّف در آن زمین را ندارید، ولی اگر وقف هرچند به زبان فارسی انشاء نشده باشد و یا زمین به عنوان قبضِ وقف تحویل وزارت آموزش و پرورش نشده باشد، در این صورت زمین بر ملکیّت شما باقی است و اختیار آن در دست شماست.
- [سایر] وظایف آموزش و پرورش در امر پرورش جوانان چیست ؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی از کسی طلبی داشته و آن را به وی هبه کرده است، آیا این هبه صحیح است و بر فرض صحت، آیا بعداً می تواند رجوع کند؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی زمینی را هبه می کند و می گوید تا زنده هستم اختیار آن را داشته باشم آیا هبه نافذ است؟
- [سایر] مهمترین وظیفه آموزش و پرورش چیست ؟
- [سایر] جایگاه آموزش و پرورش را در مقوله رشد بیان کنید؟
- [سایر] نخستین گام آموزش و پرورش برای تربیت نسل جوان چیست ؟
- [سایر] نقش آموزش پرورش در رشد فرهنگ سیاسی چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی مال خود را به کسی بخشید ولی تحویل او نداد، آیا در صورت پشیمان شدن، می تواند آن را تحویل ندهد یا باید تحویل دهد؟ هبه به فرزند چطور؟
- [آیت الله بهجت] آیا هبه زن به شوهر و بالعکس حکم هبه به اجنبی را دارد که بتوانند رجوع کنند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر زن در بین عدّه طلاق خلع، یا مبارات از بخشش خود برگردد، شوهر می‌تواند رجوع کند وبدون عقد دوباره او را زن خود قراردهد.
- اگر بعد از معامله و پیش از تحویل گرفتن مال، عیبی در آن پیدا شود البته نباید این عیب بوسیله اجنبی یا مشتری پیدا شده باشد بلکه عیب به سبب آفت آسمانی در او پیدا شده باشد، خریدار می‌تواند معامله را به هم بزند و نیز اگر در عوض مال بعد از معامله و پیش از تحویل گرفتن، عیبی پیدا شود، فروشنده می‌تواند معامله را به هم بزند ولی اگر بخواهند تفاوت قیمت بگیرند اشکال ندارد.
- اگر فروشنده یا خریدار تمام چیزی را که قرار گذاشته تحویل دهد ودیگری مقداری از آن را تحویل دهد و از یکدیگر جدا شوند، اگرچه معامله به آن مقدار صحیح است ولی کسی که تمام مال به دست او نرسیده می‌تواند معامله را به هم بزند.
- اگر جنسی را که سلف فروخته در موقعی که باید آن را تحویل دهد نایاب شود ونتواند آن را تهیّه کند، مشتری می‌تواند صبر کند تا تهیّه نماید، یا معامله را به هم بزند وچیزی را که داده پس بگیرد.
- در سه صورت اگر خریدار بفهمد مال عیبی دارد، نمیتواند معامله را به هم بزند ولی می‌تواند تفاوت قیمت بگیرد: اوّل آن که بعد از معامله در مال تصرّف کند که تغییری در مال پیدا شود; دوم بعد از معامله بفهمد مال عیب دارد و فقط حقّ برگرداندن آن را ساقط کند; سوم بعد از تحویل گرفتن مال، عیب دیگری در آن پیدا شود ولی اگر حیوان معیوبی را بخرد و پیش از گذشتن سه روز عیب دیگری پیدا کند واین عیب بسبب تفریط از مشتری نباشد، اگرچه آن را تحویل گرفته باشد باز هم می‌تواند آن را پس دهد و نیز اگر فقط خریدار تا مدّتی حقّ به هم زدن معامله را داشته باشد و در آن مدّت، مال عیبی پیدا کند، اگرچه آن را تحویل گرفته باشد، چنانچه مشتری تفریطی در او نکرده باشد می‌تواند معامله را به هم بزند.
- چنانچه بیمهگر در صورت پیشآمد خسارتی بر بیمه کننده از جبران آن خودداری کند و به شرط هبه عمل ننماید وخسارت نپردازد، بیمه کننده خیار تخلّف شرط دارد و می‌تواند قرارداد بیمه را فسخ کند و آنچه از اقساط بیمه پرداخت کرده است، مسترد داشته وپس بگیرد.
- تا وقتی خریدار وفروشنده از مجلس معامله متفرّق نشدهاند میتوانند معامله را به هم بزنند و نیز اگر مشتری حیوانی را بخرد، تا سه روز حقّ به هم زدن معامله را دارد و همچنین اگر پول جنسی را که نقد خریده تا سه روز ندهد وجنس را تحویل نگیرد، فروشنده می‌تواند معامله را به هم بزند، ولی کسی که مالیرا صلح میکند در این سه صورت حقّ به هم زدن صلح را ندارد و در هشت صورت دیگر از موارد خیارات که در احکام خرید وفروش گفته شد می‌تواند صلح را به هم بزند.
- اگر چیزی را اجاره دهد و پیش از آن که تحویل دهد کسی آن را غصب نماید، مستأجر می‌تواند اجاره را به هم بزند وچیزی را که به اجاره دهنده داده پس بگیرد، یا اجاره را به هم نزند واجاره مدّتی را که در تصرّف غصب کننده بوده بمیزان معمول از او بگیرد، پس اگر حیوانی را یک ماهه به ده تومان اجاره نماید و کسی آن را ده روز غصب کند واجاره معمولی ده روز آن پانزده تومان باشد، می‌تواند پانزده تومان را از غصب کننده بگیرد.
- اگر زمینی را بخرد و در آن زمین گندم یا جو بکارد، پولی را که برایخریدن زمین داده جز مخارج حساب نمیشود، ولی اگر زراعت را بخرد، پولی را که برای خرید آن داده می‌تواند جز مخارج حساب نماید و از حاصل کم کند، امّا بهتر آن است که قیمت کاهی را که از آن به دست میآید، از پولی که برایخرید زراعت داده کسر نماید مثلاً اگر زراعتی را پانصد تومان بخرد وقیمت کاه آن صد تومان باشد، فقط چهار صد تومان آن را می‌تواند جز مخارج حساب نماید.
- معامله سلف شش شرط دارد: اوّل خصوصیّاتی را که قیمت جنس به واسطه آنها فرق میکند معیّن نمایند ولی دقّت زیاد هم لازم نیست، همین قدر که مردم بگویند خصوصیّات آن معلوم شده کافی است، پس معامله سلف در نان وگوشت وپوست حیوان ومانند اینها که نمیشود خصوصیّاتشان را کاملاً معیّن کرد باطل است; دوم پیش از آن که خریدار و فروشنده از هم جدا شوند، خریدار تمام قیمت را به فروشنده بدهد یا به مقدار پول آن از فروشنده طلبکار باشد وطلب خود را بابت قیمت جنس حساب کند و او قبول نماید بشرط آن که وقت ادأ دین رسیده باشد و چنانچه مقداری از قیمت آن را بدهد، اگرچه معامله به آن مقدار صحیح است، ولی فروشنده می‌تواند معامله همان مقدار را به هم بزند; سوم مدّت را کاملاً معیّن کنند، و اگر مثلاً بگوید تا اوّل خرمن جنس را تحویل میدهم چون مدّت کاملاً معلوم نشده، معامله باطل است; چهارم وقتی را برای تحویل جنس معیّن کنند که در آنوقت، جنس به قدری کمیاب نباشد که فروشنده نتواند آن را تحویل دهد; پنجم جای تحویل جنس را معیّن نماید در صورتی که اختلاف جاها موجب خسارت بشود یا رساندن آن زحمت داشته باشد که موجب غرر بشود ولی اگر از حرفهای آنان جای آن معلوم باشد، لازم نیست اسم آنجا را ببرند; ششم وزن یا پیمانه یا عدد آن را معیّن کنند، ولی باید مثل بعضی از اقسام گردو وتخم مرغ تفاوت افراد آن به قدری کم باشد که مردم به آن اهمیّت ندهند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] بهتر است چیزی را که انسان به کسی میبخشد آن مال را نادیده بگیرد و در آن رجوع نکند، ولی در عین حال هر یک از طرفین می‌تواند هبه را به هم بزند، پس هبه کننده می‌تواند در مال خود رجوع کند مگر در چند مورد: اوّل: هبه کننده در عوض هبه چیزی از طرف گرفته باشد. دوّم: چیزی را قربةً الی اللَّه به کسی هبه کند. سومّ: هبه به یکی از خویشان نزدیک باشد. چهارم: مالی را که هبه کرده به حال خود باقی نمانده باشد، مثل اینکه آن را تلف کرده یا صورت آن را به کلی تغییر داده، مثلاً پارچه را بریده و دوخته است یا اینکه آن را به دیگری منتقل کرده باشد. پنجم: یکی از طرفین بمیرد، پس اگر هبه کننده بعد از صیغه و قبض بمیرد ورثه او حقّ ندارند هبه را به هم بزنند، و اگر طرف بمیرد مال به ورثه او منتقل میشود.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر هبه کننده بعد از قبض دادن بمیرد ورثه نمی توانند رجوع کنند و همچنین اگر کسی که مال به او بخشیده شده بمیرد هبه کننده نمی تواند رجوع نماید
- [آیت الله وحید خراسانی] مالی را که به شخصی بخشیده اگر در ملک ان شخص زیادی منفصل یا قابل انفصال پیدا کند مثل ان که گوسفند بره اورد یا درخت میوه دهد مال ان شخص است واگر هبه کننده در هبه مثل گوسفند ودرخت رجوع کند نمی تواند بره ومیوه را از ان شخص پس بگیرد
- [آیت الله مظاهری] در هبه قبول و قبض لازم است، پس تا زمانی که قبول نکرده یا هبه کننده مال را تحویل طرف نداده مال او نشده است و اگر ولیّ، مثل پدر و جدّ چیزی را به غیر رشید ببخشد باید خودش قصد تحویل گرفتن برای آنها را بنماید، ولی لازم نیست قبول یا قبض فوراً باشد، و اگر مدتی میان هبه و قبول یا قبض فاصله بیفتد مانعی ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] همچنان که رجوع به گفتن محقق می شود مثل ان که بگوید از بخششی که کردم برگشتم به فعل نیز محقق می شود مثل ان که به قصد رجوع از طرف بگیرد یا ان چه را بخشیده به قصد رجوع به دیگری واگذار نماید ودر تحقق رجوع دانستن کسی که مال به او هبه شده معتبر نیست
- [آیت الله اردبیلی] هبه کننده می‌تواند در مقابل چیزی که میبخشد عوضی قرار دهد و آن را از طرف بگیرد و به آن (هبه معوّضه) میگویند و لازم نیست عوض آن، عین و جنس باشد، بلکه می‌تواند هر کاری را که نفع آن به شکلی به بخشنده میرسد عوض هبه قرار دهد، مثلاً بخواهد در مقابل هبه، طلبی را که طرف از هبه کننده دارد ببخشد یا کار مشروعی را برای او انجام دهد.
- [آیت الله اردبیلی] در هبه علاوه بر پذیرش، تحویل گرفتن آن مال هم لازم است؛ پس تا هنگامی که آن را تحویل طرف نداده، ملک او نشده است و برای صغیر و دیوانه، ولیّ آنها باید تحویل بگیرد و اگر خود ولیّ بخواهد چیزی را به آنها ببخشد، کافی است خود او قصد تحویل گرفتن برای آنها بنماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر به یکی از ارحام خویشاوندان خود مالی ببخشد بعد از ان که به قبض او داد نمی تواند رجوع کند و پس بگیرد وهمچنین است در صورتی که هبه کننده بر کسی که به او هبه شده شرط کند وبه ان شرط عمل شود یا کسی که به او هبه شده در مقابل هبه عوضی به هبه کننده بدهد ودر غیر موارد ذکر شده تا عین مالی که هبه شده باقی باشد می تواند مال بخشیده شده را پس بگیرد ولی اگر تلف شده یا ان را به دیگری منتقل کرده یا تغییری در عین داده مثل ان که اگر پارچه بوده ان را رنگ کرده باشد نمی تواند پس بگیرد
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کافر ذمّی زمینی را از مسلمان خرید و پیش از تحویل گرفتن زمین , مسلمان شد، در ای ن صورت , خمس از او ساقط می شود، چون در زمان تحویل گرفتن و مالک فعلی شدن, مسلمان شده است.
- [آیت الله اردبیلی] هبه، عقد جایز است و هر یک از دو طرف میتوانند آن را به هم بزنند، هرچند بهتر است هبه کننده چیزی را که بخشیده از آن چشم بپوشد و هبه را به هم نزند ولی در پنج مورد هبه کننده نمیتواند هبه را به هم بزند: اوّل: در برابر هبهای که کرده چیزی هرچند کم از طرف مقابل گرفته باشد، خواه گرفتن عوض در بخشش شرط شده باشد یا طرف مقابل خودش آن را در مقابلِ بخشش به بخشنده بپردازد. دوم: آن چیز را (قربةً الی اللّه) بخشیده باشد. سوم: بخشش به یکی از خویشان متعارف باشد و بنابر احتیاط واجب اگر زن و شوهر هم چیزی را به یکدیگر هبه کنند، نباید آن را به هم بزنند. چهارم: مالی که بخشیده به حال خود باقی نمانده باشد، یعنی همه یا بعضی از آن به طور کلّی تلف شده یا صورت آن کلاً تغییر کرده باشد مانند نانی که خورده یا پارچهای که دوخته شده است و یا این که به دیگری منتقل شده باشد. پنجم: یکی از دو طرف هبه بمیرد، پس اگر هبه کننده پس از تحویل دادن بمیرد، بنابر احتیاط واجب وارثان او نمیتوانند هبه را پس بگیرند و اگر هبه گیرنده پس از تحویل بمیرد، مال به ورثه او منتقل میشود و بنابر احتیاط واجب هبه کننده نمیتواند آن را پس بگیرد.