ما ترک
آنچه متوفی از خود باقی گذارده، اعم از حقوق و اموال
آیا زوجه از زمین غیر مساکن و منازل و اشجار ما تَرَک زوج متوفّای خود حقّی می‌برد یا خیر؟
جمعی از فقهای ما قایل شده‌اند به حرمان زوجه از زمین غیر مساکن و منازل نیز و در اشجار و زراعات و امور ثابته در آنها هم حکم بنا و هوایی مساکن را جاری کرده‌اند (2)، لکن نزد حقیر محل اشکال است، بلکه عدم حرمان خالی از وجه نیست و احوط تخلّص به صلح است در آنها.
جمعی از فقهای ما قایل شده‌اند به حرمان زوجه از زمین غیر مساکن و منازل نیز و در اشجار و زراعات و امور ثابته در آنها هم حکم بنا و هوایی مساکن را جاری کرده‌اند (2)، لکن نزد حقیر محل اشکال است، بلکه عدم حرمان خالی از وجه نیست و احوط تخلّص به صلح است در آنها.
پاسخ:
جمعی از فقهای ما قایل شده‌اند به حرمان زوجه از زمین غیر مساکن و منازل نیز و در اشجار و زراعات و امور ثابته در آنها هم حکم بنا و هوایی مساکن را جاری کرده‌اند (2)، لکن نزد حقیر محل اشکال است، بلکه عدم حرمان خالی از وجه نیست و احوط تخلّص به صلح است در آنها.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا زوجه از اموال غیر منقول زوج متوفّای خود از قبیل خانه و زمین مزروعی و باغ، ارث می‌برد یا خیر؟
- زوجه هنوز قیمت عمارت و اشجار موروثه را نبرده است از اجاره آنها می‌برد؟
- آیا کسی از علمای سابقین قایل شده است به این که زوجه از قیمت اراضی ما تَرَک شوهر خود ارث می‌برد یا خیر؟ و هرگاه زوجه حقّی به قیمت اراضی ما تَرَک زوج خود را نداشته باشد و مع هذا قیمت اراضی ما تَرَک زوج خود را برده باشد غاصب و عاصی و داخل از زمره فاسقین است و آیا سایر ورثه حق ارجاع به او و گرفتن قیمت را از او دارند؟
- زیدیست چند سال است مرحوم شده است، از جمله ماتَرَک او باغیست که سایر ورثه چند سال است تقسیم نکرده و هر ساله سهم زوجه زید را که هشت یک باشد - چون اولاد داشته - از میوه درخت باغ میدادند، آیا زوجه زید حقّی به اشجار آن دارند یا ندارند؟ و هشت یک ثمره آن اشجار را –که چندیی سال است سایر ورثه به زوجه دادهاند - حق پس گرفتن دارند یا خیر؟
- حضرت آیت اللَّه العظمی - مد ظلّه - رُبع و یا ثُمن از قیمت اعیانی که زوجه از ماتَرَک زوج متوفّای خود می‌برد قیمتیست که مقوّم تعیین مینماید، یااگر مشتری پیدا شود که زیادتر از قیمت متعارفی و آن چه خُبره تعیین نموده خریداری نماید سایر ورثه ملزمند که حق زوجه را از قیمتی که این مشتری میخرد موضوع نموده به او رد نمایند؟ مستدعیست حکم مسأله را در صدر ورقه مرقوم فرمایید.
- هرگاه ورثه سهمی قیمت اعیانی زوجه را از ارث زوج تأخیر انداختند و مدّتی گذشت و عین آن اعیان ترقّی سوقیه پیدا کرد، مثل این که: خانه بود اجاره دادند، یا درخت بود میوه دار شد، آیا زوجه از قیمت اعیانی وقت وفات زوجش سهم می‌برد، یا از قیمت وقتی که میخواهند سهم او را اَدا کنند؟ و آیا زوجه از منافع عین در این مدّتی که حق او را تأخیر انداختند سهم می‌برد یا خیر؟
- زیدی فوت نموده و قدری زمین مزروعی داشته که گندم کاشته شده، نصف این زمینها دو برگه گندم از زمین بیرون آمده و نصف دیگرش پنجه شده، زوجه زید از این زمینها و محصول آن ثُمن می‌برد یا خیر؟
- هرگاه زوج امتناع کند از تکفین زوجه خود، تکلیف چیست؟
- در (جامع الفروع) نوشته که: اگر در خارج عقد لازم شرعی زوجه بر زوج شرط نماید به ترک رجوع، واجب است بر زوج وفای به شرط (43)، آیا در این صورت اگر زوج رجوع کرد و مخالفت واجب را نمود، به زنیّت او بر میگردد یا خیر؟
- شخصی زوجه او بیوصیت وفات نموده و یک طفل صغیر دارد، آیا پدر و مادر از مهریه و جهازیه زوجه حقّی دارند یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زوجه مرتدّ فطری یا ملّی شود و ارتداد او قبل از دخول باشد آیا پس از فوت زوج مسلمان او، از او ارث می‌برد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زوج مرتدّ ملّی شود و ارتداد او قبل از دخول باشد آیا پس از قتل یا فوت، زوجه مسلمان او، از او ارث می‌برد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر از میان زوجین کافر زوج بعد از نزدیکی مسلمان شود و در زمان عدّه یا پس از انقضاء عدّه بمیرد در چه صورتی زوجه از او ارث می‌برد و در چه صورتی زوجه از او ارث نمیبرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] زوج در هنگام عقد ازدواج دائم به عنوان شرط ضمن عقد متعهّد می شود بدون اذن زوجه ازدواج مجدّد نکند در غیر این صورت زوجه وکیل در طلاق یا حقّ توکیل به غیر خواهد داشت حال اگر زوجه ناشزه شده و ترک خانه شوهر کند و منتظر شود تا زوج ازدواج مجدّد نموده تا زوجه طلاقش را بگیرد از آنجا که زوجه خود زمینه ازدواج مجدّد زوج را فراهم کرده آیا می‌تواند از شرط ضمن عقد استفاده کند؟
- [آیت الله خوئی] شخصی در زمان مرجع تقلیدی که در قسمت ارث زوجه از زوج از زمینهای زراعتی و باغ احتیاط واجب داشتند که مصالحه شود با زوجه، فوت نموده است و ما ترک او تا به حال تقسیم نشده. بفرمائید حق زوجه را نسبت به زمینهای زوج متوفی حین الفوت منظور نمایند که مصالحه شود، یا زمان فعلی که محروم باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] منی مرد تا 72 ساعت بعد از مرگ از نظر علمی دارای حیات کامل است. اگر زوجه درخواست تلقیح مصنوعی از شوهر متوفای خود بکند آیا اطبا مجاز به این کار هستند و حکم ولد چیست؟ لازم به ذکر است که این عمل بعضاً در خارج اعمال می گردد و عمدتاً در مواردی است که زوجه از زوج فرزندی نداشته باشد و در همان اوایل ازدواج به هر دلیلی زوج متوفی گردد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] لطفاً به سوالات زیر پیرامون محدوده ی اطلاعت زوجه پاسخ دهید: الف) آیا زوجه بدون رضایت زوج حقّ خروج از منزل را دارد؟ ب) در صورت ترک منزل با وجود عدم رضایت زوج و تقاضای مکرر بازگشت و عدم تمکین مشارالیها، آیا شرایط ناشزه بر روی محقّق می گردد؟ ج) در شرایط فوق، آیا زوجه استحقاق دریافت نفقه را دارد؟
- [آیت الله سبحانی] زوجه قبل از نزدیکی تمام مهر را به زوج بخشید. سپس زوج وی را طلاق داد. آیا زوج می تواند از زوجه نصف مهر را بگیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا در عقد دائم می توان شرط کرد زوجه از زوج ارث نبرد یا در عقد موقت شرط ارث کند که زوج و زوجه از هم ارث ببرند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر از میان زوجین کافر زوجه قبل و یا بعد از نزدیکی مسلمان شود و سپس فوت نماید در چه صورتی زوج از او ارث می‌برد و در چه صورتی ارث نمیبرد؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .مدار رکن بودن سجده، نهادن پیشانی بر زمین است، به گونهای که با ترک عمدی آن در یک سجود, یا ترک سهوی آن در دو سجود, نماز باطل می‌شود, هرچند اعضای ششگانه دیگر در هر دو سجده بر زمین نهاده شده باشند, چنانکه اگر پیشانی بر زمین نهاده شده باشد, ولی اعضای دیگر سهواً بر زمین نهاده نشده باشند, نماز باطل نمیشود.
- [آیت الله مظاهری] زوجه، بیش از آنچه که در عقد ذکر شده حقّ مطالبه ندارد مگر آنکه به یکی از عقود لازمه زوج متعهد شده باشد چیز دیگری علاوه بر مهر بپردازد.
- [آیت الله مظاهری] هرگاه زوج و زوجه اختلاف در پرداخت، یا نوع، یا مقدار آن و مانند اینها داشته باشند، باید به حاکم شرع مراجعه شود. مسئله 2000 - شیربها که در میان بعضی از مردم معمول است دین است که باید پرداخته شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد، چهار یک مال را زن و بقیه را ورثه دیگر میبرند، و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال را زن و بقیه را ورثه دیگر میبرند، و زنی که از میت فرزند ندارد از زمین خانه ارث نمیبرد؛ نه از خود زمین و نه از قیمت آن ولی از قیمت هوایی آن ارث می‌برد، چنان که از سایر ترکه میت ارث می‌برد، اما زنی که از میت فرزند دارد، از همه اموال او ارث می‌برد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مردی بمیرد واولاد نداشته باشد، چهار یک مال او را زن وبقیّه را ورثه دیگر میبرند و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال را زن وبقیّه را ورثه دیگر میبرند و زن از همه اموال منقول ارث می‌برد ولی از زمین و قیمت آن ارث نمیبرد. چه آن زمین خالی باشد یا مشغول به بنأ و درخت و زراعت ومانند اینها باشد; امّا از قیمت هوایی مانند بنا و درخت و چوب و آلات به جز زمین ارث می‌برد. وارث قیمت اینها را باید بدهد.
- [آیت الله سیستانی] مجرای آب قنات و مانند آن ، حکم زمین را دارد ، و آجر و چیزهائی که در آن بکار رفته ، در حکم ساختمان است ، امّا نسبت به خود آب از عین آن ارث می‌برد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمین سراشیب که سراشیبی آن درست معلوم نیست احتیاط آن است که جای پیشانی نمازگزار از جای انگشتهای پا و سر زانوهای او بیش از چهار انگشت بسته بلندتر نباشد و سزاوار نیست این احتیاط ترک شود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مردی بمیرد و فرزند نداشته باشد، یک چهارم مال او را زن و بقیّه را ورثه دیگر میبرند و اگر از آن زن یا از زن دیگر فرزند داشته باشد، یک هشتم مال را زن و بقیّه را ورثه دیگر میبرند و اگرچه بعید نیست گفته شود که: (زن از همه اموال ارث می‌برد، ولی زنی که از لحاظ سنی و داشتن یا نداشتن اولاد و جهات دیگر، مظنّه ماندن او در خانه مرد کم است، از زمین خانهای که محل زندگی مرد و خانواده او بوده و قیمت آن زمین ارث نمیبرد و نیز از خود هوایی آن، مثل بنا و درخت ارث نمیبرد و فقط از قیمت هوایی ارث می‌برد و همچنین از زمینها و خانههای دیگر مرد که به عنوان سرمایه او محسوب میشدند و نه محل زندگی خانوادهاش، ارث می‌برد)؛ ولی احتیاط واجب آن است که بقیه ورثه با زن در مورد زمینها و خانههایی که متعلّق به مرد و خانوادهاش بوده، مصالحه نمایند.
- [آیت الله سبحانی] اگر زارع زراعت نکند، چنانچه زمین در تصرف او بوده و مالک در آن تصرفی نداشته است، باید اجاره آن مدت را به مقدار معمول به مالک بدهد و نقصی که بر زمین به خاطر ترک زراعت وارد شده جبران نماید.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر به قصد سجده، پیشانی را بر زمین نهاده و بدون اختیار، پیشانی از زمین بلند شد و بدون اختیار دوباره به زمین گذارده شد، همگی یک سجده محسوب می‌شود و با انجام دادن سجده دوم به وظیفه سجود عمل می‌شود و اگر این وضع برای سجده دوم پیش آمد، وظیفه سجود به طور کامل انجام شده است و اگر بدون اختیار از زمین بلند شد, لیکن حفظ آن ممکن بود، درصورتی که در سجده اوّل باشد, باید سجده دوم را انجام دهد و اگر در سجده دوم باشد, نباید به سجده برود. ترک ذکر سجده, در صورتی که بلند شدن سر از زمین، بدون اختیار باشد, اشکال ندارد.