غیر منقول
غیر منقول به معنای شی‌ء ثابت و غیر قابل جابه جایی می‌باشد.
آیا زوجه از اموال غیر منقول زوج متوفّای خود از قبیل خانه و زمین مزروعی و باغ، ارث می‌برد یا خیر؟
زوجه از زمین، خانه مسکونی زوج خود - چه از عین و چه از قیمت - محروم است بدون اشکال، ولی از قیمت اعیانی آن سهم می‌برد. و امّا محروم بودن او از زمین غیر مساکن - عیناً و قیمةً - و اعیان مثبته در آن، از قبیل بنا واشجار - عیناً و قیمةً - در نزد حقیر محل تأمّل و اشکال است و احوط در آن مصالحه با سایر ورثه است و می‌توانند در این مسأله رجوع به غیر نمایند با رعایت الأعلم فالأعلم.
زوجه از زمین، خانه مسکونی زوج خود - چه از عین و چه از قیمت - محروم است بدون اشکال، ولی از قیمت اعیانی آن سهم می‌برد. و امّا محروم بودن او از زمین غیر مساکن - عیناً و قیمةً - و اعیان مثبته در آن، از قبیل بنا واشجار - عیناً و قیمةً - در نزد حقیر محل تأمّل و اشکال است و احوط در آن مصالحه با سایر ورثه است و می‌توانند در این مسأله رجوع به غیر نمایند با رعایت الأعلم فالأعلم.
عنوان سوال:
آیا زوجه از اموال غیر منقول زوج متوفّای خود از قبیل خانه و زمین مزروعی و باغ، ارث می‌برد یا خیر؟
پاسخ:
زوجه از زمین، خانه مسکونی زوج خود - چه از عین و چه از قیمت - محروم است بدون اشکال، ولی از قیمت اعیانی آن سهم می‌برد.
و امّا محروم بودن او از زمین غیر مساکن - عیناً و قیمةً - و اعیان مثبته در آن، از قبیل بنا واشجار - عیناً و قیمةً - در نزد حقیر محل تأمّل و اشکال است و احوط در آن مصالحه با سایر ورثه است و می‌توانند در این مسأله رجوع به غیر نمایند با رعایت الأعلم فالأعلم.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا زوجه از زمین غیر مساکن و منازل و اشجار ما تَرَک زوج متوفّای خود حقّی می‌برد یا خیر؟
- زوجه دائمه از اراضی و سایر غیر منقول، چه می‌برد و چه نمیبرد؟
- زیدی فوت نموده و قدری زمین مزروعی داشته که گندم کاشته شده، نصف این زمینها دو برگه گندم از زمین بیرون آمده و نصف دیگرش پنجه شده، زوجه زید از این زمینها و محصول آن ثُمن می‌برد یا خیر؟
- هرگاه ورثه سهمی قیمت اعیانی زوجه را از ارث زوج تأخیر انداختند و مدّتی گذشت و عین آن اعیان ترقّی سوقیه پیدا کرد، مثل این که: خانه بود اجاره دادند، یا درخت بود میوه دار شد، آیا زوجه از قیمت اعیانی وقت وفات زوجش سهم می‌برد، یا از قیمت وقتی که میخواهند سهم او را اَدا کنند؟ و آیا زوجه از منافع عین در این مدّتی که حق او را تأخیر انداختند سهم می‌برد یا خیر؟
- حضرت آیت اللَّه العظمی - مد ظلّه - رُبع و یا ثُمن از قیمت اعیانی که زوجه از ماتَرَک زوج متوفّای خود می‌برد قیمتیست که مقوّم تعیین مینماید، یااگر مشتری پیدا شود که زیادتر از قیمت متعارفی و آن چه خُبره تعیین نموده خریداری نماید سایر ورثه ملزمند که حق زوجه را از قیمتی که این مشتری میخرد موضوع نموده به او رد نمایند؟ مستدعیست حکم مسأله را در صدر ورقه مرقوم فرمایید.
- زنی وفات نموده و ما تَرَکی از منقول و غیر منقول از ارثیه پدر و مهریه دارد و وارث او منحصر به زوج و مادر است، آیا طریقه تقسیم ارث او به چه نحو است؟ و مطلب دیگر: زوجِ این زن در ایام مرضش مخارجاتی برای طبیب و دوای او نموده میتواند به آن مقداری که خرج نموده از ماتَرَک او بردارد یا خیر؟
- زیدی بعد از فوت زوجه اوّلیه خود - که دارای اولاد است – زوجه ثانیه به طور دایم اختیار مینماید، پس از وفات بدون وصیت با داشتن اولاد از زوجه اوّلی زوجه ثانوی از زید متوفّی - شوهر خود - چه ارث می‌برد؟
- آیا کسی از علمای سابقین قایل شده است به این که زوجه از قیمت اراضی ما تَرَک شوهر خود ارث می‌برد یا خیر؟ و هرگاه زوجه حقّی به قیمت اراضی ما تَرَک زوج خود را نداشته باشد و مع هذا قیمت اراضی ما تَرَک زوج خود را برده باشد غاصب و عاصی و داخل از زمره فاسقین است و آیا سایر ورثه حق ارجاع به او و گرفتن قیمت را از او دارند؟
- آیا زوجه مقتول به خطا، یا به عمد، یا شبه خطا، یا بیاختیار مقتول شد مثل این که بیاختیار راننده ماشین کسی را به زیر بگیرد، از دیه او ارث می‌برد یا خیر؟
- شخصی زوجه او وفات نموده وارث او منحصر است به زوج و یک طفل صغیر از همین زوج و زوجه متوفّیه مقدار وجهی امانت داشته نزد زیدی، حال زید این وجه امانتی را بدهد به زوج از جهت آن که رُبع آن ارثاً تَعَلُّق دارد به او و سه رُبع دیگرش که مال صغیر است از جهت ولایت بر صغیر و این زوج هم مدّعیست بر این که وجهی که زوجه من نزد زید امانت گذارده مال خودِ من است که از زیادی خرج خانه جمع نموده و زیدِ امین یقین دارد که اگر تمام وجه را بدهد به زوج - چون زوج معتقد است که مالِ خودِ من می‌باشد - تمام آن را تصرّف مینماید و چیزی به صغیر نمیدهد. آیا با این علم زیدِ امین میتواند وجه را به زوج بدهد از جهت آن که ولی است؟ و بر فرض نتوانستن، تکلیف زید در این وجه چیست با این که زوج مذکور از اهل علم و متدین و موثّق است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زوج، مرتدّ فطری شود آیا زوجه او از او ارث می‌برد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر از میان زوجین کافر زوج بعد از نزدیکی مسلمان شود و در زمان عدّه یا پس از انقضاء عدّه بمیرد در چه صورتی زوجه از او ارث می‌برد و در چه صورتی زوجه از او ارث نمیبرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا در عقد دائم می توان شرط کرد زوجه از زوج ارث نبرد یا در عقد موقت شرط ارث کند که زوج و زوجه از هم ارث ببرند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی در زمان حیات خود، صاحب قطعه باغی بوده است. ده سال پس از فوت نامبرده قطعه باغ مزبور در طرح ساخت و ساز شهری و در مسیر خیابان قرار گرفته است و شهرداری معادل آن، زمینی داده است، حال زمین مزبور به فروش رفته است، با توجّه به برگ حصر وراثت که یک هشتم اموال منقول و بهای اعیانی غیر منقول سهم زن قید گردیده و سند مالکیت زوجه نیز بر این اساس تنظیم شده، آیا زوجه آن مرحوم در یک هشتم آن مقدار زمین که به جای درخت باغ داده اند ذیحق می باشد، یا یک هشتم بهای اعیانی زمان بعد از فوت شوهرش ملاک می باشد و او ذیحق نیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زوجه مرتدّ فطری یا ملّی شود و ارتداد او قبل از دخول باشد آیا پس از فوت زوج مسلمان او، از او ارث می‌برد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زوج مرتدّ ملّی شود و ارتداد او قبل از دخول باشد آیا پس از قتل یا فوت، زوجه مسلمان او، از او ارث می‌برد؟
- [آیت الله خوئی] شخصی در زمان مرجع تقلیدی که در قسمت ارث زوجه از زوج از زمینهای زراعتی و باغ احتیاط واجب داشتند که مصالحه شود با زوجه، فوت نموده است و ما ترک او تا به حال تقسیم نشده. بفرمائید حق زوجه را نسبت به زمینهای زوج متوفی حین الفوت منظور نمایند که مصالحه شود، یا زمان فعلی که محروم باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر از میان زوجین کافر زوجه قبل و یا بعد از نزدیکی مسلمان شود و سپس فوت نماید در چه صورتی زوج از او ارث می‌برد و در چه صورتی ارث نمیبرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] این جانبه تمام اموال منقول و غیر منقول خودم را به شوهرم مصالحه شرعی نمودهام و همچنین شوهرم تمام اموال منقول و غیر منقول خودش را به من مصالحه شرعی کرده است به تائید شهود کتباو شفاهاً، حال با توجّه به نداشتن فرزند و فوت والدین، برادران شوهر مرحومم بعد از فوت او ادّعای ارث دارند لطفاحکم شرعی را بیان فرمائید
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زوج مرتدّ ملّی شود و ارتداد او بعد از دخول باشد آیا پس از قتل یا فوت او در زمان عدّه زوجهاش، یا پس از عدّه زوجهاش، زوجه مسلمان او، از او ارث می‌برد؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد ، چهار یک مال او را زن و بقیّه را ورثه دیگر می برند و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد ، هست یک مال را زن و بقیّه را ورثه دیگر می برند ، و زن از همه اموال منقول ارث می برد ولی از زمین و قیمت آن ارث نمی برد چه زمین خانة مسکونی چه زمین باغ و زراعت و زمینهای دیگر و نیز از خودِ هوائی ارث نمی برد ، مثل بنا و درخت و فقط از قیمت هوائی ارث می برد .
- [آیت الله سبحانی] اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد، چهار یک مال او را زن دائمی و بقیه را ورثه دیگر می برند. و اگر از آن زن و زن دیگری اولاد داشته باشد، هشت یک اموال منقول را زن، و بقیّه را ورثه دیگر می برند. و امّا غیر منقول از زمین مسکونی و قیمت آن ارث نمی برد و نیز از خود هوائی مثل ساختمان و درخت ارث نمی برد بلکه از قیمت آن ارث می برد، همچنان که از زمین باغ و زراعت ارث می برد.
- [آیت الله خوئی] اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد چهار یک مال او را زن و بقیه را ورثة دیگر میبرند. و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد هشت یک مال را زن و بقیه را ورثة دیگر میبرند، و زن از زمین خانه و باغ و زراعت و زمینهای دیگر ارث نمیبرد نه از خود زمین و نه از قیمت آن و نیز از خود هوائی خانه مانند بنا و درخت ارث نمیبرد، ولی از قیمت آنها ارث می‌برد و همچنین است درخت و زراعت و ساختمانی که در زمین باغ و زراعت و زمینهای دیگر است.
- [آیت الله مظاهری] اگر زن دائم بمیرد و اولاد نداشته باشد نصف همه مال را شوهر او می‌برد و اگر اولاد داشته باشد یک چهارم مال او را شوهر می‌برد. و اگر مرد بمیرد و اولاد نداشته باشد زن دائم او یک چهارم مال او را می‌برد و اگر اولاد داشته باشد یک هشتم مال را می‌برد. و زن از مطلق ما یملک زوج ارث می‌برد. ولی از خانه مسکونی قیمت آن را ارث می‌برد و از عین خانه ارث نمیبرد. اما اگر زن از میّت بچّه دارد، سزاوار است از عین خانه به او ارث دهند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مردی بمیرد واولاد نداشته باشد، چهار یک مال او را زن وبقیّه را ورثه دیگر میبرند و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال را زن وبقیّه را ورثه دیگر میبرند و زن از همه اموال منقول ارث می‌برد ولی از زمین و قیمت آن ارث نمیبرد. چه آن زمین خالی باشد یا مشغول به بنأ و درخت و زراعت ومانند اینها باشد; امّا از قیمت هوایی مانند بنا و درخت و چوب و آلات به جز زمین ارث می‌برد. وارث قیمت اینها را باید بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد، چهار یک مال را زن و بقیه را ورثه دیگر میبرند، و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال را زن و بقیه را ورثه دیگر میبرند، و زنی که از میت فرزند ندارد از زمین خانه ارث نمیبرد؛ نه از خود زمین و نه از قیمت آن ولی از قیمت هوایی آن ارث می‌برد، چنان که از سایر ترکه میت ارث می‌برد، اما زنی که از میت فرزند دارد، از همه اموال او ارث می‌برد.
- [آیت الله سیستانی] اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد ، یک چهارم مال او را زن و بقیه را ورثه دیگر میبرند ، و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد ، یک هشتم مال را زن وبقیه را ورثه دیگر میبرند ، و زن از زمین خانه و باغ و زراعت و زمینهای دیگر ارث نمیبرد ، نه از خود زمین و نه از قیمت آن ، و نیز از خود هوائی خانه مانند بنا و درخت ارث نمیبرد ، ولی از قیمت آنها ارث می‌برد ، و همچنین است درخت و زراعت و ساختمانی که در زمین باغ و زراعت و زمینهای دیگر است ، ولی نسبت به میوههائی که در وقت فوت شوهر بر درختان است از عین آنها ارث می‌برد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در کلیه مسائل سابق که سهم الارث زن بیان شد: الف: زن از اموال منقول شوهر ارث می برد. ب: زن از قیمت تاسیسات و ساختمان و درختان ارث می برد ولی از عین آنها ارث نمی برد. ج: زن از زمین های شوهر خود به طور کلی (نه از اصل ونه از قیمت) ارث نمی برد.
- [آیت الله بهجت] اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد، چهار یک ( 41 ) مال او را زن، و بقیه را ورثه دیگر می برند، و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد، هشت یک ( 81 ) مال را زن، و بقیه را ورثه دیگر می برند. و زن از همه اموال منقول ارث می برد ولی از زمین و قیمت آن ارث نمی برد، چه زمین خانه مسکونی باشد یا زمین باغ و زراعت و غیر آن، و از قیمت هوایی مثل بنا و درخت ارث می برد، و بنابر اظهر با رضایت وارثان از خود هوائی هم می تواند ارث ببرد، و بنابر اظهر در آنچه که گفته شد فرق ندارد، زن از این شوهر اولاد داشته باشد یا نه، اگرچه احتیاط در مورد زن بچه دار در ارث بردن از زمین، خوب است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زن بنابر آنچه بیان شد تنها از قیمت اموال غیر منقول ارث می‌برد لذا نمی تواند به مقدار سهم الارث خود عین اموال را مطالبه کند همانطور که سایر ورثه هم باید پول اموال غیر منقول را به زن بدهند البته اگر با هم مصالحه کنند مانعی ندارد.