ثُمن از تَرَکه زوج از غیر آن چه زوجه از آن محروم است سهمی زوجه اوست که میرسد به برادر زوجه و دو سُدس از تَرَکه بالمناصفه سهمی پدر و مادر زوج است که درقید حیات میباشند و بقیه متَعَلُّق به سه فرزند اوست که از آنها میرسد اثلاثاً به پدر و مادر زوج که جد و جدّه پدری سه فرزند میباشند، ثُلث به جدّه و دو ثُلث به جد که در نتیجه سوای ثُمن از تَرَکه زوج که متَعَلُّق به برادر زوجه است هر چه که زوجه در حال حیات مالکه آن بوده و به شوهر او میرسد و از شوهر او به پدر و مادر شوهر میرسد بالمناصفه و بقیه متَعَلُّق به سه فرزند اوست که از آنها اثلاثاً به پدر و مادر زوج میرسد که جد و جدّه پدری آنها هستند، ثُلث به جدّه و دو ثُلث دیگر به جد که در نتیجه تمام تَرَکه زوجه متَعَلُّق به پدر و مادر زوج است به نحوی که ذکر شد.
مردی و عیالش با سه فرزند در زلزله زیر سقف هلاک شده، تقدّم و تأخّر معلوم نیست، بر حسب ظاهر مرد وارثی غیر از پدر و مادر و عیال غیر از برادر ندارد، ارث آنها چه باید شود؟
ثُمن از تَرَکه زوج از غیر آن چه زوجه از آن محروم است سهمی زوجه اوست که میرسد به برادر زوجه و دو سُدس از تَرَکه بالمناصفه سهمی پدر و مادر زوج است که درقید حیات میباشند و بقیه متَعَلُّق به سه فرزند اوست که از آنها میرسد اثلاثاً به پدر و مادر زوج که جد و جدّه پدری سه فرزند میباشند، ثُلث به جدّه و دو ثُلث به جد که در نتیجه سوای ثُمن از تَرَکه زوج که متَعَلُّق به برادر زوجه است هر چه که زوجه در حال حیات مالکه آن بوده و به شوهر او میرسد و از شوهر او به پدر و مادر شوهر میرسد بالمناصفه و بقیه متَعَلُّق به سه فرزند اوست که از آنها اثلاثاً به پدر و مادر زوج میرسد که جد و جدّه پدری آنها هستند، ثُلث به جدّه و دو ثُلث دیگر به جد که در نتیجه تمام تَرَکه زوجه متَعَلُّق به پدر و مادر زوج است به نحوی که ذکر شد.
- زنی با شوهرش و دو دختر و یک پسرشان در اثر زلزله زیر آوار مرده تقدّم و تأخّرِ مردن آنها معلوم نیست و فقط آن زن مال دارد و دیگران مال ندارند و آن زن دو پسر از شوهر اوّل خود دارد و آن مرد مادر دارد، طریق ارث آنها به چه نحو است؟
- زن و شوهر و بچّهای که از همین زن بوده، خوابیده بودند در اثر زلزله سقف بر سر آنها فرود آمده، شوهر سالم مانده، لکن زن و فرزند مردهاند تقدّم و تأخّر موت آنها معلوم نیست، طریق تقسیم تَرَکه آن زن به چه نحو است؟
- صبیه این جانب با دامادم و پسر کوچکشان در اثر حادثه سقوط هواپیما - که منتهی به سوختن و فوت مسافرین گردید - تلف شدند و تقدّم و تأخّر موت هر یک از دیگری یا تقارن آن معلوم نیست و دامادم سه برادر و خواهراَبوینی دارد و مادر صبیه هم حیات دارد و فرزند او منحصر به همان طفلی بوده که تلف شده است، استدعا آن که طریقه ارث آنها را معین فرمایید.
- زیدی به اتّفاق پسر خود در طی مسافرت در سر کوه در اثر شِدَّت سرما و برف فوت نمودند تقدّم و تأخّر این پدر و پسر معلوم نیست و هر یک از این پدر و پسر دارای اولاد صغیر و مال و املاک و منال میباشند، آیا تکلیف ارث این پدر و پسر چیست؟ آیا این پدر و پسر توارث دارند و یا مقطوع الموارثه میباشند؟
- زنی با سه اولاد یکی پنج ساله و دیگری سه ساله و دیگری شش ماهه در مرتبه تحتانی خوابیده بودند، در اثر زلزله مرتبه فوقانی و تحتانی که آنها خوابیده بودند خراب و آنها در زیر آن مردهاند و وارث این زن شوهر و پدر و مادر او است، طریق ارث آنها به چه نحو است؟
- حاج محمّد نام در حادثه زلزله با یک پسر و یک دختر که از زن فعلی او بوده زیر آوار فوت نمودهاند و چند اولاد دیگر هم دارد که زندهاند و فقط حاج محمّد دارای املاک منقول و غیر منقول میباشد، چون تقدّم فوت پدر و پسر معلوم نیست مرقوم فرمایید سهم الاِرث پسر و دختر متوفّی به مادر آنها که درقید حیات است میرسد، یا آن که بین ورّاث باید تقسیم شود؟
- این کمی نه سکینه ساکنه بلده نور یک برادر پدر مادری داشتم، پس از فوت پدرم مالیه پدری در دست برادرم بود و به آن کسب میکرد، تا چهل روز قبل در قریه خورتابِ رودبارِ نور در شب سیلاب زیادی آمده و قریب سیصد نفر از اهالی طعمه آب شدند، از قبیل برادرم و عیالش و یک نفر دخترش، برادرم غیر از این کمی نه وارثی ندارد مگر یک نفر مادر زن دارد، آیا مالیه آن مرحوم به این کمی نه تَعَلُّق دارد یا به مادر زنش؟
- چه میفرمایید در این مسأله شرعیه که: سه برادر محمّد علی و محمّدحسین و محمّد رضا جمع المال بودند، برادر وسط به نام محمّد حسین فوت میکند، دارایی سه برادر ضیاع و عقار و سرمایه تجاری و مستقلّات و غیرها و ازجمله شش دانگ یک دستگاه کارخانه با متفرّعات میباشد، بعد از فوت برادر وسطی بین دو برادر زنده و ورثه متوفّی برای تقسیم دارایی که بالمثالثه بودهاند اختلافاتی تولید میشود که دنباله اختلافات به محاکم دادگستری میکشد. ورثه متوفّی عبارتند از: مادر و یک عیال و چند پسر و دختر، در این مشاجرات مادر متوفّی که یکی از ورّاث است شرکت نکرده ورثه متوفّی مدّعی بودند سهم متوفّی از دو برادر زنده بیش از یک ثُلث دارایی بوده است، بعد از مدّتی مشاجره و مرافعه بالأخره بین محمّد رضا و ورثه متوفّی در قسمت کارخانه که مهمتر از سایر اقلام داراییست تسالم میشود به این نحو سهمی محمّد رضا از کارخانه که دو دانگ بوده نیم دانگ کمتر برده و ورثه هم در عوض پنجاه هزارتومان وجه به ایشان بپردازند و این تسالم در یکی از محاضر اسناد رسمی وزارت دادگستری به ثبت میرسانند. مدّت مدیدی پس از انجام این توافق، مادر متوفّی تمام حصّه از کل ما تَرَک را که به ارث میبرد به موجب سند رسمی به دو پسر خود محمّد علی و محمّد رضا مصالحه کرده که اکنون مالک سُدس ماتَرَک متوفّی محمّد علی و محمّد رضا میباشند. موضوع نیم دانگ کارخانه - که به شرح معروضه جزء ماتَرَک متوفّی قرار گرفته - اختلاف نظر تولید شده به این طور ورثه میگویند: چون مادر متوفّی دراقامه دعوی شرکت نکرده سهمی نمیبرد و از طرف دیگر دو برادر - که مالک سُدس میباشند - اظهار میدارند: این نیم دانگ جزء ماتَرَک شده و حصّه مادر هم از کل ماتَرَک است که بین ورثه باید مطابق احکام مقدّسه اسلام تقسیم شود. آیا در این مسأله شرعیه که تا کنون حصّه مادر از ماتَرَک مجزّی و تسلیم نشده است نسبت به نیم دانگ سابق الذکر حق به جانب کدام طرف است؟ و آیا مادر هم از نیم دانگ سهم میبرد یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] زن و شوهری همراه سه فرززندشان در تصادفی فوت کردند و تقدم و تأخر هیچ کدام قابل تشخیص نبوده است . وارث زوج، پدر و مادر او و وارث زوجه نیز پدر و مادر اوست . نحوه تقسیم چگونه است؟
- [آیت الله نوری همدانی] شوهر و دو فرزند اینجانب در سانحه اتومبیل فوت نمودهاند چون لحظه دقیق فوت مشخص نیست و تقدم و تأخر وت مرحومین معلوم نمیباشد. با توجه به ماده 873 قانون مدنی در باب امور جسمی که تصریح میدارد (اگر تاریخ فوت اشخاصی که از یکدیگر ارث میبرند مجهول و تقدم و تأخر هیچیک معلوم نباشد اشخاص مزبور از یکدیگر ارث نمیبرند مگر آنکه فوت به سبب غرق یا هدم واقع شود.)
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا فرزند متولّد از تلقیح مصنوعی، اگر نطفه از یک مرد اجنبی باشد، از پدر خود ارث می برد؟ و آیا این فرزند از مادر، و مادر از فرزند ارث می برد؟
- [آیت الله خامنه ای] پدر و فرزندی در سانحه رانندگی در آن واحد فوت نموده اند و حسب نظریه (کمسیون پزشکی قانونی) تقدم و تأخر زمانی فوت نامبردگان مجهول می باشد. اعلام فرمایید در مثل ما نحن فیه. اصل قاعده عدم توارث ثابت است یا اصل توارث؟ به بیان دیگر آیا متوفیان (پدر و پسر) از یکدیگر ارث می برند یا خیر؟ با توجه به این که زمان فوت نامبردگان مجهول و معلوم نمی باشد که کدامیک زودتر فوت نموده اند.: با توجه به اینکه در ما نحن فیه، متوفیان از طبق اول ارث وارثی ندارند و صرفاً زوجه باقی است آیا تمام ماترک متعلق سهم زوجه است یا اینکه به طبق دوم ارث (برادر و خواهر متوفی) نیز ارث تعلق می گیرد؟ میزان سهم هر یک نیز معیّن گردد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی همراه زن و سه فرزندش در یک تصادف فوت می کند. هم خود مرد و هم همسر او پدر و مادر دارند و فرزند دیگری هم ندارند، حکم تقسیم ارث را بین والدین اینها بیان فرمایید؟
- [آیت الله بهجت] شخصی فوت کرد و دارای دو برادر و یک خواهر می باشد که همگی این ها قبل از وی فوت شده اند. برادرها و خواهر متوفّی با آن شخص (متوفّی) از یک پدر و مادر بودند. از یک برادر مرحوم او فرزند پسری و از برادر دیگر مرحوم وی سه فرزند پسری و یک فرزند دختری و از خواهر مرحومه ی وی پنج فرزند پسری در حال حیات می باشند. نحوه ی تقسیم ترکه ی متوفّی بین برادرزاده ها و خواهرزاده را مرقوم فرمایید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] یک نفر با سه بچه اش در یک شب، در اثر گازگرفتگی زغال فوت کرده اند و معلوم نیست کدام مقدّم و کدام مؤخّر فوت کرده اند، قابل توجّه این که بچه ها مالی ندارند و وارث پدر فعلا یک زن و پدر و مادر او می باشند، کیفیّت تقسیم ارث را بیان فرمایید؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر پدر و فرزندی همزمان با هم تصادف کرده و از دنیا بروند و مشخص هم نباشد که کدام یک از آنها زودتر از دنیا رفته اند و تنها مادر زنده بماند، آیا تمام اموال به این زن می رسد یا سایر افراد نظیر خواهر و برادر مرد نیز چیزی به ارث می برند؟ به بیان دیگر آیا تصادف مصداق هدم می باشد؟
- [آیت الله خامنه ای] زن شوهرداری که دارای پدر و مادر و شوهر و سه فرزند صغیر است به قتل رسیده است و دادگاه حکم صادر کرده که قاتل آن زن برادر شوهر اوست و باید به اولیای دم دیه بپردازد، ولی پدر کودکان صغیر که ولیّ شرعی آنان هم هست برادر خود را قاتل نمی داند و لذا از دریافت دیه از برادرش برای خود و فرزندانش خودداری می کند، آیا این عمل او جایز است؟ و همچنین آیا با وجود پدر و جدّ پدری کودکان صغیر، آیا کس دیگری به هر عنوانی حق دخالت دراین امر و اصرار بر گرفتن دیه برای فرزندان آن زن از عموی آنان را دارد یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا می توان دختر باکره ای را که فاقد پدر و جدّ پدری می باشد برای محرمیّت، به عقد فرزند نوزاد پسر مردی که به منزل آنها تردد دارد (اعم از فامیل و...) درآورد؟ س2: در صورت خوانده شدن مجرّد عقد در قبل، آیا آنها به هم محرم بوده و آن دختر عروس آن مرد و مادرش مادر زن نوزاد محسوب می شود؟ س3: محرمیت و ازدواج آنها در آینده با یکدیگر چه حکمی دارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . تلقیح نطفه مرد به عیال خودش مانعی ندارد و اولاد ملحق به طرفین هستند و از پدر و مادر ارث می برند و تلقیح نطفه اجنبی به اجنبیه حرام است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر وارث میّت فقط (پدر و مادر) او باشند، مال سه قسمت میشود، دو قسمت آن را پدر و یک قسمت را مادر میبرد؛ ولی اگر میّت (دو برادر) یا (چهار خواهر) یا (یک برادر و دو خواهر) داشته باشد که همه آنان پدری باشند یعنی پدر آنان با پدر میّت یکی باشد، خواه مادر آنها هم با مادر میّت یکی باشد یا نه اگرچه تا میّت پدر و مادر داشته باشد اینها ارث نمیبرند، اما به واسطه بودن اینها، مادر یک ششم مال را میبرد و بقیّه را به پدر میدهند.
- [آیت الله مظاهری] اگر میّت اولاد داشته باشد، هر کدام از پدر و مادر یک ششم مال را میبرند مگر در سه صورت: اوّل: صورتی که وارث میّت پدر و مادر و یک دختر باشد که در این صورت مال را پنج قسمت میکنند پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت آن را میبرد به شرطی که میّت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر نداشته باشد چون اگر اینها موجود باشند مال را شش قسمت میکنند پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت میبرد، و یک قسمت باقی مانده را چهار قسمت میکنند یک قسمت را پدر و سه قسمت را دختر میبرد. دوّم: صورتی که وارث میّت پدر یا مادر و یک دختر باشند که در این صورت مال را چهار قسمت میکنند یک قسمت آن را پدر یا مادر و بقیه را دختر میبرد. سوّم: صورتی که وارث میّت فقط پدر یا مادر و چند دختر باشند که در این صورت مال را پنج قسمت میکنند یک قسمت را پدر یا مادر و چهار قسمت را دخترها به طور مساوی بین خودشان قسمت میکنند. ارث دسته دوّم: جد یعنی پدر بزرگ و جده یعنی مادر بزرگ و برادر و خواهر میّت است و اگر برادر و خواهر نداشته باشد اولادشان ارث میبرند، در صورتی که از دسته اوّل کسی نباشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر وارث میت فقط پدر و مادر او باشند، مال سه قسمت میشود؛ دو قسمت آن را پدر، و یک قسمت را مادر میبرد، ولی اگر میت دو برادر، یا چهار خواهر، یا یک برادر و دو خواهر هم داشته باشد که همه آنان پدری باشند، یعنی پدر آنان با پدر میت یکی باشد؛ خواه مادرشان هم با مادر میت یکی باشد یا نه، اگر چه تا میت پدر و مادر دارد، اینان ارث نمیبرند، اما به واسطه بودن اینان مادر شش یک مال را میبرد، و بقیه را به پدر میدهند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر وارث میت فقط پدر و مادر او باشند مال سه قسمت می شود دو قسمت ان را پدر و یک قسمت را مادر می برد ولی اگر میت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر داشته باشد که همه انان مسلمان و ازاد و پدری باشند یعنی پدر انان با پدر میت یکی باشد خواه مادرشان هم با مادر میت یکی باشد یا نه و حمل نباشند اگرچه تا میت پدر و مادر دارد اینها ارث نمی برند ولی به واسطه بودن اینها مادر شش یک مال را می برد و بقیه را به پدر می دهند
- [آیت الله خوئی] اگر وارث میّت فقط پدر و مادر او باشند، مال سه قسمت میشود، دو قسمت آن را پدر و یک قسمت را مادر میبرد، ولی اگر میّت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر داشته باشد که همة آنان مسلمان و آزاد و پدری باشند یعنی پدر آنان با پدر میّت یکی باشد، خواه مادرشان هم با مادر میّت یکی باشد یا نه، اگرچه تا میّت پدر و مادر دارد اینها ارث نمیبرند، اما به واسطة بودن اینها مادر شش یک مال را میبرد و بقیه را به پدر میدهند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر وارث میت فقط پدر و مادر او باشند؛ مال سه قسمت می شود؛ دو قسمت آن را پدر و یک قسمت را مادر می برد؛ ولی اگر میت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر داشته باشد که همه آنان مسلمان و آزاد و پدری باشند؛ یعنی پدر آنان با پدر میت یکی باشد؛ خواه مادرشان هم با مادر میت یکی باشد یا نه؛ اگرچه تا میت پدر و مادر دارد اینها ارث نمی برند؛ اما به واسطه بودن اینها؛ مادر شش یک مال را می برد و بقیه را به پدر می دهند.
- [امام خمینی] اگر وارث میت فقط پدر و مادر او باشند، مال سه قسمت میشود، دو قسمت آن را پدر و یک قسمت را مادر میبرد ولی اگر میت دو برادر، یا چهار خواهر، یا یک برادر و دو خواهر داشته باشد که همه آنان پدری باشند یعنی پدر آنان با پدر میت یکی باشد، خواه مادرشان هم با مادر میت یکی باشد یا نه، اگر چه تا میت پدر و مادر دارد اینها ارث نمیبرند، اما به واسطه بودن اینها مادر شش یک مال را میبرد و بقیه را به پدر میدهند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر وارث میّت فقط پدر ومادر او باششند ، مال سه قسمت می شود ، دو قسمت آن را پدر ویک قسمت را مادر می برد ، ولی اگر میّت دو برادر یا چهار خواهر ، یا یک برادر ودو خواهر داشته با شد که همة آنان پدری با شند یعنی پدر آنان با پدر میّت یکی با شد ، خواه مادرشان هم با مادر میّت یکی با شد یا نه ، اگر چه تا میّت پد رومادر دارد اینه ارث نمی برند ، امّا آنان حاجب مادر می شوند ، یعنی مانع می شوند که مادر بیش از شش یک ببرد ولذا مادر شش یک مال را می برد وبقیّه را به پدر می دهند .
- [آیت الله سیستانی] اگر وارث میّت فقط پدر و مادر او باشند ، مال سه قسمت میشود : دو قسمت آن را پدر ، و یک قسمت را مادر میبرد . ولی اگر میّت دو برادر یا چهار خواهر ، یا یک برادر و دو خواهر داشته باشد که همه آنان مسلمان و آزاد و پدر آنان با پدر میّت یکی باشد ، خواه مادرشان هم یکی باشد یا نه ، و بشرط اینکه بدنیا آمده باشند ، اگر چه تا میّت پدر و مادر دارد اینها ارث نمیبرند ، امّا بواسطه بودن اینها ، مادر یک ششم مال را میبرد وبقیه را به پدر میدهند .