چرا مسائل خداشناسی آن قدر سخت است که نیاز به راهنما داریم؟
مسائل خداشناسی سخت نیست و هر کس اندکی از عقل و فطانت خود بهره بگیرد، خدای حقیقی را می یابد و این نکته ای است که حضرت ابراهیم (ع) به ما تعلیم داده است: فَلَمَّا جَنَّ عَلَیْهِ الَّیْلُ رَءَا کَوْکَبًا  قَالَ هَاذَا رَبیّ‌ِ  فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الاَفِلِینَ(انعام/79) چون شب او را فروگرفت، ستاره‌‌ای دید. گفت: این است پروردگار من. چون فرو شد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.* آن گاه ماه را دید که طلوع می‌‌کند. گفت: این است پروردگار من. چون فروشد، گفت: اگر پروردگار من مرا راه ننماید، از گمراهان خواهم بود.* و چون خورشید را دید که طلوع می‌‌کند، گفت: این است پروردگار من، این بزرگتر است. و چون فروشد، گفت: ای قوم من، من از آنچه شریک خدایش می‌‌دانید بیزارم،* من از روی اخلاص روی به سوی کسی آوردم که آسمانها و زمین را آفریده است، و من از مشرکان نیستم. کافیست که ما اندکی عقل خود را دخیل کنیم تا متوجه شویم که آفلین (ناقص ها و ضعیف ها) نمی توانند خدای ما باشند و دل به سمت خدایی بکنیم که هیچ نقص و ضعفی در او وجود ندارد. فهمیدن این مساله سخت نیست. مشکل در این جاست که عقل ما و ندای فطرتمان، در زیر هواهای نفسانی، آداب و رسوم غلط و ... مدفون می شود. در این جاست که خدای تعالی به حال ما ضعیفان لطفی کرده و علیرغم اینکه می توانستیم راه را پیدا کنیم، باز هم کمک دیگری نموده و انبیاء را فرستاده، تا آن ها عقل ما را از دست موانعش نجات دهند و مجددا به ما راه را گوشزد کنند. حضرت علی (ع) در فلسفه بعثت انبیاء می فرمایند آنها آمده اند تا عقل انسان ها را از مدفون شدن نجات دهند و ندای فطرت انسان را یادآوری کنند: وَاتَرَ إِلَیْهِمْ أَنْبِیَاءَهُ لِیَسْتَأْدُوهُمْ مِیثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ یُذَکِّرُوهُمْ مَنْسِیَّ نِعْمَتِهِ وَ یَحْتَجُّوا عَلَیْهِمْ بِالتَّبْلِیغِ وَ یُثِیرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُولِ وَ یُرُوهُمْ آیَاتِ الْمَقْدِرَةِ.(نهج البلاغة – خطبه اول) خداوند پیامبران خود را مبعوث فرمود، و هر چندگاه، متناسب با خواسته‌های انسان‌ها، رسولان خود را پی در پی اعزام کرد تا وفاداری به پیمان فطرت  را از آنان باز جویند و نعمت‌های فراموش شده را به یاد آورند و با ابلاغ احکام الهی، حجّت خدا را بر آنها تمام نمایند و توانمندی‌های پنهان شده عقل‌ها را آشکار سازند و نشانه‌های قدرت خدا را معرّفی کنند.  و روشن است که با این بیان، انسان ها باید بتوانند بدون نیاز به انبیاء نیز راه را بیابند، همانگونه که پیامبران این گونه عمل کرده اند. در واقع اگر دقت کنیم، خداشناسی اصلا سخت نیست و به قول معروف انواع ارفاق ها نیز به ما شده است. وَ هذا صِراطُ رَبِّکَ مُسْتَقیماً قَدْ فَصَّلْنَا الْآیاتِ لِقَوْمٍ یَذَّکَّرُونَ؛(انعام/126) این است راه راست پروردگارت. آیات را برای مردمی که پند می‌‌گیرند به تفصیل بیان کرده‌‌ایم. اما با این وجود بعضی همچنان دوست دارند که چشمانشان را ببندند. و راهی برای ندیدن خدا، جز کر و کور و گنگ شدن نیست: صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لا یَرْجِعُونَ؛(بقره/18) کر و لال و کورند و از ضلالت باز نیایند.
عنوان سوال:

چرا مسائل خداشناسی آن قدر سخت است که نیاز به راهنما داریم؟


پاسخ:

مسائل خداشناسی سخت نیست و هر کس اندکی از عقل و فطانت خود بهره بگیرد، خدای حقیقی را می یابد و این نکته ای است که حضرت ابراهیم (ع) به ما تعلیم داده است:
فَلَمَّا جَنَّ عَلَیْهِ الَّیْلُ رَءَا کَوْکَبًا  قَالَ هَاذَا رَبیّ‌ِ  فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الاَفِلِینَ(انعام/79) چون شب او را فروگرفت، ستاره‌‌ای دید. گفت: این است پروردگار من. چون فرو شد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.* آن گاه ماه را دید که طلوع می‌‌کند. گفت: این است پروردگار من. چون فروشد، گفت: اگر پروردگار من مرا راه ننماید، از گمراهان خواهم بود.* و چون خورشید را دید که طلوع می‌‌کند، گفت: این است پروردگار من، این بزرگتر است. و چون فروشد، گفت: ای قوم من، من از آنچه شریک خدایش می‌‌دانید بیزارم،* من از روی اخلاص روی به سوی کسی آوردم که آسمانها و زمین را آفریده است، و من از مشرکان نیستم.

کافیست که ما اندکی عقل خود را دخیل کنیم تا متوجه شویم که آفلین (ناقص ها و ضعیف ها) نمی توانند خدای ما باشند و دل به سمت خدایی بکنیم که هیچ نقص و ضعفی در او وجود ندارد. فهمیدن این مساله سخت نیست.
مشکل در این جاست که عقل ما و ندای فطرتمان، در زیر هواهای نفسانی، آداب و رسوم غلط و ... مدفون می شود. در این جاست که خدای تعالی به حال ما ضعیفان لطفی کرده و علیرغم اینکه می توانستیم راه را پیدا کنیم، باز هم کمک دیگری نموده و انبیاء را فرستاده، تا آن ها عقل ما را از دست موانعش نجات دهند و مجددا به ما راه را گوشزد کنند.

حضرت علی (ع) در فلسفه بعثت انبیاء می فرمایند آنها آمده اند تا عقل انسان ها را از مدفون شدن نجات دهند و ندای فطرت انسان را یادآوری کنند:
وَاتَرَ إِلَیْهِمْ أَنْبِیَاءَهُ لِیَسْتَأْدُوهُمْ مِیثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ یُذَکِّرُوهُمْ مَنْسِیَّ نِعْمَتِهِ وَ یَحْتَجُّوا عَلَیْهِمْ بِالتَّبْلِیغِ وَ یُثِیرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُولِ وَ یُرُوهُمْ آیَاتِ الْمَقْدِرَةِ.(نهج البلاغة – خطبه اول) خداوند پیامبران خود را مبعوث فرمود، و هر چندگاه، متناسب با خواسته‌های انسان‌ها، رسولان خود را پی در پی اعزام کرد تا وفاداری به پیمان فطرت  را از آنان باز جویند و نعمت‌های فراموش شده را به یاد آورند و با ابلاغ احکام الهی، حجّت خدا را بر آنها تمام نمایند و توانمندی‌های پنهان شده عقل‌ها را آشکار سازند و نشانه‌های قدرت خدا را معرّفی کنند.

 و روشن است که با این بیان، انسان ها باید بتوانند بدون نیاز به انبیاء نیز راه را بیابند، همانگونه که پیامبران این گونه عمل کرده اند. در واقع اگر دقت کنیم، خداشناسی اصلا سخت نیست و به قول معروف انواع ارفاق ها نیز به ما شده است.
وَ هذا صِراطُ رَبِّکَ مُسْتَقیماً قَدْ فَصَّلْنَا الْآیاتِ لِقَوْمٍ یَذَّکَّرُونَ؛(انعام/126) این است راه راست پروردگارت. آیات را برای مردمی که پند می‌‌گیرند به تفصیل بیان کرده‌‌ایم.

اما با این وجود بعضی همچنان دوست دارند که چشمانشان را ببندند. و راهی برای ندیدن خدا، جز کر و کور و گنگ شدن نیست:
صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لا یَرْجِعُونَ؛(بقره/18) کر و لال و کورند و از ضلالت باز نیایند.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین