فرض کنید دو نفر در جایی مشغول به فعالیت هستند، رئیس آن مرکز یکی را ده بار به ماموریت می فرستد، و دیگری را دو بار به ماموریت می فرستد. ایا شما با دیدن این تفاوت ، نتیجه می گیرید که بی عدالتی رخ داده است؟ یا اگر حقوق هر کدام متناسب با فعالیتشان باشد، می پذیرید که عدالت به صورت کامل اجرا شده است؟
اگر این را مد نظر قرار دهیم و ببینیم که در پی هر کدام از سختی ها ، مزدی در کار است ، تحمل سختی ها برایمان بسیار آسان خواهد شد و چه بسا مشتاق آن نیز باشیم:
امام صادق علیه السّلام فرمود: اگر مؤمن بداند پاداش در برابر مصائب چه اندازه است آرزو می کند که با قیچی بدنش قطعه قطعه می شد.[1]
البته این تنها دلیل قابل پذیرش بودن مصیبت ها و سختی ها نیست. بلکه می توان وجوه دیگری را نیز بیان کرد. از جمله اینکه سختی ها، در مواری سبب رشد و ترقی انسان است. اگر گرمای سوزان تابستان نباشد ، میوه ها نمی رسند. و انسان در سختی ها، استعدادهای خود را شکوفا می کند:
حضرت صادق علیه السّلام می فرمایند: چه نیکو است حال مؤمن که خداوند هیچ حکمی در باره او نمیکند مگر آنکه خیر او است، و اگر با مقراض قطعه قطعه شود خیر او است و اگر مالک شرق و غرب عالم شود خیر او است.[2]
خلاصه اینکه انسان با توجه به نقص زیاد در علمش به درستی نمی تواند خوبی و بدی را برای خود تشخیص دهد و بسیار است مواردی که ما سخت می دانیم و نمی پسندیم، در حالی که خیر ما در آن است:
(وَ عَسی أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ وَ عَسی أَنْ تُحِبُّوا شَیْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَکُمْ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛[بقره/216] شاید چیزی را ناخوش بدارید و در آن خیر شما باشد و شاید چیزی را دوست داشته باشید و برایتان ناپسند افتد. خدا می‌داند و شما نمی دانید.)
مواردی که در بالا گفته شد ، بیشتر برای مومنان است. اما مصیبت ها در بعضی موارد نتیجه اعمال خود انسان است. وقتی در حق یتیمی ظلم صورت می گیرد ، آن وقت عقوبت کردن خدا و رساندن سختی ، عین عدالت خداست. کسی که ربا خواری می کند ، و در حق انسان های دیگر ظلم می کند ، باید درک کند که عقوبت، حق اوست.
(وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثیرٍ؛[شوری/30] اگر شما را مصیبتی رسد، به خاطر کارهایی است که کرده اید. و خدا بسیاری از گناهان را عفو می کند.)
[1]. ایمان و کفر-ترجمه الإیمان و الکفر بحار الانوار ج1 ص 125.
[2]. ارشاد القلوب- ترجمه مسترحمی ج2 179.
