زندگی انسان با انواع سختی ها و مصیبت ها آمیخته شده و هرگز نمی تواند خالی از آن باشد. از دست دادن عزیزان، مریضی ها، ظلم های انسان های دیگر، محدودیت های دنیا و ... همه عواملی است که بشر را مبتلا به درد و رنج می کند. و خدای متعال نیز بر خالی نبودن زندگی انسان از این درد و رنج ها سوگند یاد کرده است.
(لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی کَبَدٍ؛[بلد/4] که ما انسان را در رنج آفریدیم (و زندگی او پر از رنجهاست).)
طبیعتا این رنج ها آرامش انسان را به هم می ریزد و اینجاست که نیاز به تسلی پیدا می کند. و انواع تسلی بخشی ها را در زندگی انسان ها به وجود می آورد.
( غم آخر شما باشد. این شتر بر در هر خانه می خوابد. آه دنیای بی وفایی است. ان شاء الله وضع بهتر می شود. پایان شب سیه سفید است و زمستان می گذرد رو سیاهی به ذغال می ماند. اصلا دنیا در گذر است. ... اینها تسلیت های ماست. در همین جمله ها فکر کن تا به دست بیاوری که ما از چه عواملی استفاده می کنیم:
1- کم نشان دادن درد و رنج؛
2- عمومی بودن درد و رنج؛
3- گذرا بودن درد و رنج؛
4- امید دادن به وضع بهتر و سپیده ی فجر؛
5- تلقین‌ها و باد کردن‌ها و تزریق کردن‌ها؛
6- تخدیرها و بی‌تفاوت بار آوردن‌ها؛
7-به فراموشی سپردن‌ها و حرف در حرف انداختن و از غفلت و نسیان استفاده کردن.)[1]
(در روان پزشکی و روان کاوی به گونه ای از آن استفاده ی علمی می کنیم و گره ها را می گشاییم و نیروی متراکم شده و فشار وارد آمده را رها می سازیم و آزاد می نماییم و در نتیجه مریض را از جنون می رهانیم. و اگر این روان کاوی مؤثر نشد به وسیله‌ی داروهای خواب آور و تخدیر کننده، مریض را به بی خبری و بی خیالی می کشانیم و به خواب می بریم تا توان و قدرتش را به دست بیاورد و سپس برپا بایستد. این کار ماست. ما غم‌ها را در زرورق می پیچیم و مائده های زمینی درست می کنیم و آن قدر سخت دروغ می گوییم که خودمان هم باور می کنیم که دنیا قشنگ است.)[2]
در حالی که این شیوه ها خلاف واقع بینی است. دنیا خوشی هایش نیز آمیخته به ناخوشی است. این جاست که واقع بینی، نسخه قرآن را متفاوت می کند. قرآن در مقابل سختی ها، انسان را با دروغ ها تخدیر نمی کند و به تسلیت نمی کشاند. بلکه می گوید:
(أَ لَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ * وَ وَضَعْنَا عَنکَ وِزْرَکَ * الَّذِی أَنقَضَ ظَهْرَکَ * وَ رَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ * فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا؛[شرح/آیات1تا5] آیا ما سینه تو را گشاده نساختیم، * و بار سنگین تو را از تو برنداشتیم؟! * همان باری که سخت بر پشت تو سنگینی می کرد! * و آوازه تو را بلند ساختیم! * به یقین با (هر) سختی آسانی است!)
قرآن می گوید آن باری که سنگینی آن می تواند پشت انسان را بشکند، با شرح صدر برداشته می شود. و انسان می تواند در دل همان سختی، یسر و راحتی را نیز ببیند. در صورتی که ذکر او رفعت گرفته باشد.
انسانی که توجه و ذکر را از دست داده و دنیا را محل آرامش می خواهد، فشار او را در بین در و دیوار له می کند! اما انسانی که دنیا را گذرگاه دیده، از فشار استفاده می کند، تا وارد مرحله بعد شود.
جنین اگر در مقابل فشار مقاومت کند، خود را از دنیای عظیم بیرون محروم کرده و اگر از فشار استفاده کند، به دنیایی عظیم پا می گذارد.
سختی های دنیا، موهبت الهی است که زیر پای او را داغ کند و به او بفهماند که نباید بایستد. آنکه فهمید از سختی اش نیز راحتی می یابد. و آنکه خود را به غفلت فرو برد، در دنیا و آخرت زیان کار خواهد شد.
[1]. تطهیر با جاری قرآن(3)، علی صفائی، ص: 75.
[2]. همان 76.
