معجزه در لغت و اصطلاح
معجزه به معنای عاجز کننده است و در اصطلاح امر خارق العاده ای است که همراه با دعوی نبوت و تحدّی و مبارزه طلبی است و با مدعا هماهنگ می باشد و کسی از عهده معارضه با آن بر نمی آید.
امام صادق(ع) فرمود: (خداوند معجزه را در اختیار نبی و امام قرار داد تا دلیل باشد بر صدق ادّعای وی که می گوید: من از جانب خدا می باشم. معجزه آیت الهی است که جز به دست پیامبران و حجت‌های خود روی زمین نسپارد تا بدین وسیله راستی راستگو و دروغ دروغگو ثابت گردد) [1]
سحر در لغت و اصطلاح
سحر از نظر لغت و اصطلاح چند معنا دارد:
1- خدعه و نیرنگ و شعبده و تردستی[2]
2- خیالات بدون حقیقت و واقعیت، همانند شعبده و تردستی.
3- جلب شیطان‌ها از راه‌های خاصی و کمک گرفتن از آنان.
و می توان با توجه به فرق های این دو، به تشخیص معجزه یا سحر پرداخت:
1- معجزه توسط پیامبر یا امام به منظور اثبات ادعای نبوت و امامت و سایر امور صورت میگیرد، پس همیشه همراه ادعای نبوت است. اما سحر ممکن است به غرض کسب پول، شهرت و ... انجام بگیرد.
2- معجزه منحصر در پیامبران است، ولی هر کس می تواند سحر و جادو را فراگیرد.
3- انجام معجزه مقدماتی مثل تعلیم، فراهم کردن وسایل و ... ندارد اما سحر نیاز به تعلیم و تربیت، زمان، وسایل و ابزار خاصی دارد
4- معجزه واقعی است و هیچ گونه نیرنگی در آن راه ندارد. اما سحر فریب است در نتیجه ممکن است با آن مقابله کرد و اثر آن را از بین برد. مانند داستان حضرت موسی و ساحران که جادوگران با انداختن طناب هایشان، چشم و دیده مردم را سحر نموده و آنها خیال می کردند بندها مار شده‌اند، در حالی که حقیقت نداشت. اما عصای موسی، واقعاً و حقیقتاً مار شده و همه طناب‌ها را بلعید.
5- قلمرو سحر و جادو محدود است و ساحر تنها کاری را می تواند انجام دهد که مدتها آن را تمرین کرده است, بر خلاف معجزه , که از تنوع برخوردار است، و طبق درخواست مردم، نوع معجزه در بعضی مقاطع تعیین می شده است.
6-سحر به مرور زمان می تواند امری عادی و معمولی بشود. مثل اینکه پرواز کردن در زمانی غیر عادی بوده اما امروزه به راحتی انجام می شود. اما معجزه هرگز عادی نمی شود.
[1]. معارف و معاریف، ج 9، ص 482.
[2]. قاموس اللّغه، ماده سحر.
