امامان همچون پیامبران دارای عصمت هستند و این عصمت در تمام زندگی آن ها وجود دارد و از این جهت فرقی بین دوران قبل امامت و بعد آن نیست. و دلایل عقلی و نقلی این مطلب را تائید می کند:
دلیل عقلی:
یکی از شئون ائمه، (به عنوان جانشین پیامبر (ص) ) تربیت مردم است. و یکی از شرایط تعلیم و تربیت افراد این است که شخص مورد تربیت، به صدق گفتار مربّی خود ایمان داشته باشد که تحقق آن در گرو هماهنگی گفتار و رفتار مربی است و چنانچه رفتار مربی برخلاف گفتارش باشد، مورد پذیرش واقع نخواهد شد. و هدف از نصب آن ها به جانشینی در جهت تربیت و هدایت مردم، محقق نخواهد شد؛ از این رو لازم است ایشان از عصمتی برخوردار باشند که گفتار و رفتارشان کاملاً با هم مطابقت داشته باشد، و این، اختصاص به دوران نبوت پیامبران ندارد؛ چرا که اگر سوابق خوبی نداشته باشند، گفتارشان در مردم تأثیر لازم را ندارد؛ بنابراین لازم است قبل از امامت نیز از هرگونه گناهی مبرا و معصوم باشند تا بتوانند با ارائه شخصیتی خالی از هرگونه سوء سابقه و ارائة الگویی تمام عیار، به تربیت مردم بپردازند.[1]
دلیل نقلی:
(وَ إِذِ ابْتَلی إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی قالَ لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمینَ؛[بقره/124] (به خاطر آورید) هنگامی که خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود. و او به خوبی از عهده این آزمایشها برآمد. خداوند به او فرمود: (من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم!) ابراهیم عرض کرد: (از دودمان من (نیز امامانی قرار بده!)) خداوند فرمود: (پیمان من، به ستمکاران نمی‌رسد! (و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم باشند، شایسته این مقامند))
در این آیه صریحا بیان شده که امامت هرگز به یک انسان ظالم نمی رسد. و هر کسی که گناهی مرتکب شده باشد، دچار ظلمی شده است. در نتیجه ائمه از هر گناهی مصون هستند. که این تمام عمر آن ها را شامل می شود.
توضیح بیشتر این مطلب را به بیان علامه طباطبایی تقدیم می کنیم:
(مراد بکلمه (ظالمین) در آیه مورد بحث (که ابراهیم درخواست‌کرد امامت را بذریه من نیز بده، و خدای تعالی در پاسخش فرمود: این عهد من بظالمین نمی‌رسد) مطلق هر کسی است که ظلمی از او صادر شود، هر چند آن کسی که یک ظلم و آن هم ظلمی بسیار کوچک مرتکب شده باشد، حال چه اینکه آن ظلم شرک باشد، و چه معصیت، چه اینکه در همه عمرش باشد، و چه اینکه در ابتداء باشد، و بعد توبه کرده و صالح شده باشد، هیچیک از این افراد نمی‌توانند امام باشند، پس امام تنها آن کسی است که در تمامی عمرش حتی کوچکترین ظلمی را مرتکب نشده باشد.
در اینجا بد نیست به یک سرگذشت اشاره کنم، و آن این است که شخصی از یکی از اساتید ما پرسید: به چه بیانی این آیه دلالت بر عصمت امام دارد؟ او در جواب فرمود: مردم به حکم عقل از یکی از چهار قسم بیرون نیستند، و قسم پنجمی هم برای این تقسیم نیست، یا در تمامی عمر ظالمند، و یا در تمامی عمر ظالم نیستند، یا در اول عمر ظالم و در آخر توبه‌کارند، و یا بعکس، در اول صالح، و در آخر ظالمند، و ابراهیم (ع) شانش، اجل از این است که از خدای تعالی درخواست کند که مقام امامت را به دسته اول، و چهارم، از ذریه‌اش بدهد، پس بطور قطع دعای ابراهیم شامل حال این دو دسته نیست.
باقی میماند دوم و سوم، یعنی آن کسی که در تمامی عمرش ظلم نمیکند، و آن کسی که اگر در اول عمر ظلم کرده، در آخر توبه کرده است، از این دو قسم، قسم دوم را خدا نفی کرده، باقی میماند یک قسم و آن کسی است که در تمامی عمرش هیچ ظلمی مرتکب نشده، پس از چهار قسم بالا دو قسمش را ابراهیم از خدا نخواست، و از دو قسمی که خواست یک قسمش مستجاب شد، و آن کسی است که در تمامی عمر معصوم باشد.)
[1]. ر.ک:الالهیات، سبحانی، ج 3، ص 170، مؤسسه امام‌صادق(ع).
