گرچه همه قبول داریم که نسبت به خاندان پیامبر(ص) ظلمها روا داشته شده، ولایت که حق آنان بود، از آنها گرفته شده است،(1) ولی این امر موجب نمیشود که با اهل سنت همسویی و همگرایی نداشته باشیم؛ زیرا بسیاری از آنان به حکم آیه (قل لا أسئلکم علیه أجراً إلاّ المودة فی القربی...)(2) خاندان پیامبر را دوست دارند و مودت آنان را واجب میدانند. مهمتر از همه آن که مصالح عمومی جهان اسلام اقتضا میکند که مسلمانان از هر گونه تفرقه و غیرت سازی پرهیز نموده و وحدت داشته باشند. قرآن نیز مسلمانان را برادر خوانده(3) و به وحدت سفارش میکند: (واعتصموا بحبل الله جمیعاً ولا تفرقوا...)(4) بر اساس این آیه شریفه و روایات متعدد دیگر، باید مسلمانان اتحاد داشته باشند. امامان نیز به ما یاد دادهاند که باید مسلمانان متحد باشند. وحدت و یکپارچگی امت اسلامی نزد آنان از اهمیت ویژهای برخوردار میباشد؛ چنان که امام علی(ع) در مقابل حق به غارت رفته خویش 25 سال سکوت کرد، ولی از هیچ تلاشی برای اتحاد مسلمانان خودداری نورزید. امام یکی از علل اتحاد خود با خلفا را حفظ اسلام و رعایت مصالح اسلامی دانست: (به خدا سوگند! اگر بیم تفرقه میان مسلمانان و بازگشت کفر و تباهی دین نبود، رفتار ما با آنها طور دیگر بود...).(5) ازاین رو در روایات به معاشرت نیکو با اهل سنت تاکید و سفارش شده حتی دستور به شرکت در نماز جماعت آنان داده شده است. مانند آنکه سماعه از امام صادق(ع)، از ازدواج و نماز خواندن با اهل سنت پرسش نمود، در پاسخ فرمود. پیامبر خدا با آنان وصلت نمود.(6) یا آنکه یکی از یاران امام صادق(ع) به حضرت میگوید: امام جماعتی داریم که تمام همفکران و یاران ما را دشمن میدارد (آیا به او اقتدا کنم) حضرت میفرماید: دیدگاه او، به تو زیانی نمیرساند. سوگند به خدا، اگر دارای صداقت باشی، از او سزاوارتری که به مسجد بروی، پس اولین فردی باش که داخل مسجد میشود و آخرین کسی باش که از مسجد خارج میشوی. اخلاقت را با مردم نیک گردان و سخن نیک بر زبان جاری کن.(7) امامان معصوم در بایسته های معاشرت با آنان سخنانی بسیاری دارند که در یک پاسخ نمی گنجد و می طلبد که خود به کتب ومقالات مفصل مراجعه نمایید. امروزه نیز یکی از بایستههای مهم مسلمانان همگرایی است، زیرا مصالح و منافع مشترک جهان اسلام اقتضا میکند که آنان در صفوف فشرده و وحدت اسلامی در برابر دشمنان قرار گیرند و از تفرقه و اختلافات غیر اصولی پرهیز نمایند. البته مقصود از وحدت اسلامی آن نیست که شیعیان سنی و سنیان شیعه شوند، بلکه مقصود از وحدت اسلامی، وحدت عملی است، بدین معنا که جهان اسلام در برابر دشمنان مشترک خود متحد شوند. امروزه کشورهای اسلامی میتوانند با اتخاذ سیاستهای مشترک در برابر دشمنان خود ایستاده و از اختلافات پرهیز نمایند. بدین سان مقصود از وحدت، وحدت عقیدتی نیست، بلکه وحدت عملی است. این امر هم ضرور است و هم به معنای دست برداشتن از اصول و اعتقادات نیست. البته در این شرایط باید از هر گونه عوامل تنشزا و تفرقه پرهیز شود، زیرا دنیای استکبار در برابر دنیای اسلام ایستاده و در صدد نابودی آن میباشد. هر گونه تفرقه، و دامن زدن به آن زمینة نابودی جهان اسلام را فراهم میکند. از این رو مصلحان جهان اسلام مانند آیت الله بروجردی و امام خمینی کوشیدند که مسلمانان متحد شوند. عالمانی مانند شیخ محمود شلتوت نیز فعالیت کردند که سنیان از برخوردهای فیزیکی: و عوامل تفرقه پرهیز نموده و با شیعیان اتحاد داشته باشند. این گونه سخن راندن که آنان حرام زاده اند فاقد استدلال منطقی است. زیرا آنان مطابق مذهب خود نماز و روزه و حج را به جا می آوردند و به گمان خود در مسیر صحیح گام بر می دارند چنانچه همین افراد مستبصرشده و به مکتب اهل بیت ایمان بیاورند هیچ یک از فقها اعاده عبادتها را لازم نمی دانند. مگر کسی که حقیقت را تشخیص داده باشد و از روی عناد نپذیرد. پینوشتها: 1. نهج البلاغه، خطبه شقشقیه. 2. شوری (42) آیه 23. 3. حجرات (49) آیه 10. 4. آل عمران (3) آیه 103. 5. شهید مطهری،سیری در نهج البلاغه،صدرا، ص 180. 6. وسائل الشیعه، ج 3، ص 383، ح 10. 7.. همان، ص 382، ح 6.
گرچه همه قبول داریم که نسبت به خاندان پیامبر(ص) ظلمها روا داشته شده، ولایت که حق آنان بود، از آنها گرفته شده است،(1) ولی این امر موجب نمیشود که با اهل سنت همسویی و همگرایی نداشته باشیم؛ زیرا بسیاری از آنان به حکم آیه (قل لا أسئلکم علیه أجراً إلاّ المودة فی القربی...)(2) خاندان پیامبر را دوست دارند و مودت آنان را واجب میدانند.
مهمتر از همه آن که مصالح عمومی جهان اسلام اقتضا میکند که مسلمانان از هر گونه تفرقه و غیرت سازی پرهیز نموده و وحدت داشته باشند.
قرآن نیز مسلمانان را برادر خوانده(3) و به وحدت سفارش میکند: (واعتصموا بحبل الله جمیعاً ولا تفرقوا...)(4)
بر اساس این آیه شریفه و روایات متعدد دیگر، باید مسلمانان اتحاد داشته باشند. امامان نیز به ما یاد دادهاند که باید مسلمانان متحد باشند. وحدت و یکپارچگی امت اسلامی نزد آنان از اهمیت ویژهای برخوردار میباشد؛ چنان که امام علی(ع) در مقابل حق به غارت رفته خویش 25 سال سکوت کرد، ولی از هیچ تلاشی برای اتحاد مسلمانان خودداری نورزید.
امام یکی از علل اتحاد خود با خلفا را حفظ اسلام و رعایت مصالح اسلامی دانست: (به خدا سوگند! اگر بیم تفرقه میان مسلمانان و بازگشت کفر و تباهی دین نبود، رفتار ما با آنها طور دیگر بود...).(5)
ازاین رو در روایات به معاشرت نیکو با اهل سنت تاکید و سفارش شده حتی دستور به شرکت در نماز جماعت آنان داده شده است.
مانند آنکه سماعه از امام صادق(ع)، از ازدواج و نماز خواندن با اهل سنت پرسش نمود، در پاسخ فرمود. پیامبر خدا با آنان وصلت نمود.(6)
یا آنکه یکی از یاران امام صادق(ع) به حضرت میگوید: امام جماعتی داریم که تمام همفکران و یاران ما را دشمن میدارد (آیا به او اقتدا کنم) حضرت میفرماید: دیدگاه او، به تو زیانی نمیرساند. سوگند به خدا، اگر دارای صداقت باشی، از او سزاوارتری که به مسجد بروی، پس اولین فردی باش که داخل مسجد میشود و آخرین کسی باش که از مسجد خارج میشوی. اخلاقت را با مردم نیک گردان و سخن نیک بر زبان جاری کن.(7)
امامان معصوم در بایسته های معاشرت با آنان سخنانی بسیاری دارند که در یک پاسخ نمی گنجد و می طلبد که خود به کتب ومقالات مفصل مراجعه نمایید.
امروزه نیز یکی از بایستههای مهم مسلمانان همگرایی است، زیرا مصالح و منافع مشترک جهان اسلام اقتضا میکند که آنان در صفوف فشرده و وحدت اسلامی در برابر دشمنان قرار گیرند و از تفرقه و اختلافات غیر اصولی پرهیز نمایند.
البته مقصود از وحدت اسلامی آن نیست که شیعیان سنی و سنیان شیعه شوند، بلکه مقصود از وحدت اسلامی، وحدت عملی است، بدین معنا که جهان اسلام در برابر دشمنان مشترک خود متحد شوند.
امروزه کشورهای اسلامی میتوانند با اتخاذ سیاستهای مشترک در برابر دشمنان خود ایستاده و از اختلافات پرهیز نمایند. بدین سان مقصود از وحدت، وحدت عقیدتی نیست، بلکه وحدت عملی است. این امر هم ضرور است و هم به معنای دست برداشتن از اصول و اعتقادات نیست.
البته در این شرایط باید از هر گونه عوامل تنشزا و تفرقه پرهیز شود، زیرا دنیای استکبار در برابر دنیای اسلام ایستاده و در صدد نابودی آن میباشد.
هر گونه تفرقه، و دامن زدن به آن زمینة نابودی جهان اسلام را فراهم میکند. از این رو مصلحان جهان اسلام مانند آیت الله بروجردی و امام خمینی کوشیدند که مسلمانان متحد شوند.
عالمانی مانند شیخ محمود شلتوت نیز فعالیت کردند که سنیان از برخوردهای فیزیکی: و عوامل تفرقه پرهیز نموده و با شیعیان اتحاد داشته باشند.
این گونه سخن راندن که آنان حرام زاده اند فاقد استدلال منطقی است. زیرا آنان مطابق مذهب خود نماز و روزه و حج را به جا می آوردند و به گمان خود در مسیر صحیح گام بر می دارند چنانچه همین افراد مستبصرشده و به مکتب اهل بیت ایمان بیاورند هیچ یک از فقها اعاده عبادتها را لازم نمی دانند. مگر کسی که حقیقت را تشخیص داده باشد و از روی عناد نپذیرد.
پینوشتها:
1. نهج البلاغه، خطبه شقشقیه.
2. شوری (42) آیه 23.
3. حجرات (49) آیه 10.
4. آل عمران (3) آیه 103.
5. شهید مطهری،سیری در نهج البلاغه،صدرا، ص 180.
6. وسائل الشیعه، ج 3، ص 383، ح 10.
7.. همان، ص 382، ح 6.
- [سایر] حفظ وحدت بین شیعه و اهل سنت را توضیح دهید. آیا این بدان معنا است که ما با آنها هیچ اختلافی در امور دینی و عقاید نداریم؟
- [سایر] آیا وحدت بین شیعه و سنی به معنای دست کشیدن از عقاید خودمان است؟
- [سایر] پیرامون تحقق انسجام مذهبی و راهکار وحدت و اتحاد شیعه و سنی راهنمایی بفرمائید ؟
- [سایر] در رابطه شیعه و سنی از نظر اسلامی وحدت صحیح است یا اختلاف؟چرا؟
- [سایر] راههای عملی برای دستیابی به وحدت شیعه و سنی چیست و چه باید کرد تا همه مسلمانان برادرانه زندگی کنند؟
- [سایر] طبق روایات، شیعه و سنی در مورد نماز مسافر چه نظری دارند؟
- [سایر] آیا حدیث امامان اثنی عشر توسط اهل سنت نقل شده است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] کدام یک از موارد زیر صحیح است؟ الف) شهادت اهل سنّت علیه اهل تشیّع در دعاوی مالی یا کیفری (چنان چه خواهان سنّی مذهب، و خوانده شیعه باشد). ب) شهادت اهل سنّت علیه اهل سنّت در دعاوی مالی یا کیفری (چنانچه خواهان و خوانده هر دو سنی باشند.) ج) شهادت اهل سنّت در دعاوی مالی یا کیفری (چنانچه خواهان و خوانده هر دو شیعه باشند; لیکن شهودشان سنّی باشد.) د) شهادت اهل سنّت به نفع اهل تشیّع (چنانچه خواهان شیعه، و خوانده سنّی مذهب باشد.) ه) شهادت اهل کتاب له یا علیه مسلمانان.
- [سایر] با این که شیعه باید اهل سنت را امر به معروف و نهی از منکر کند، وحدت با آنان چگونه میسّر است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا ازدواج مردان سنّی با دختران شیعه جایز است؟ ازدواج مرد شیعه با دختر سنّی چطور؟
- [آیت الله سیستانی] از نظر اهل سنّت، زن از همه تَرَکه شوهر اعمّ از منقول و غیرمنقول مانند زمین و غیره، ارث میبرد. حال آنکه از نظر مذهب امامیه، زن از اصل زمین یا قیمت آن ارث نمیبرد و تنها از قیمت بنا و درختان ارث میبرد، نه اصل آنها. بنابراین اگر مذهب اهل سنّت بر شیعه نافذ باشد به گونهای که زن سنّی مذهب از زمین و اصل بنا و درختان ارث ببرد، در صورتی که دیگر ورثه امامی مذهب باشند، زن امامی مذهب نیز میتواند میراثی را که از زمین و اصل بنا و درختان به او میرسد، بگیرد که سایر ورثه اهل سنت باشند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه یکی از اولاد از نظر سنّی بزرگتر و دیگری از جهت بلوغ بزرگتر باشد قضاء نماز بر اولّی واجب است.
- [آیت الله سیستانی] نظر اهل سنّت آن است که مازاد سهمالارث میراث بر آن، به عَصَبه میت مانند برادر او داده میشود. لکن نظر مذهب امامیه خلاف آن است، مثلاً اگر مردی بمیرد و تنها دختری و برادری داشته باشد، از نظر امامیه باید نیمی از ارث را به دختر به عنوان سهمالارث و نیم دیگر را به عنوان ردّ به او بپردازند و به برادر میت سهمی تعلّق نمیگیرد. لکن نظر اهل سنّت آن است که در این فرض نیمی از ارث میت به برادر پرداخت میشود، چون که از عصبه میت به شمار میرود. حال اگر مذهب اهل سنّت بر وارث امامی مذهب نافذ باشد و مازاد سهمالارث به او پرداخت نشود، عصبه میت اگر امامی مذهب باشند، میتوانند از باب قاعده مقاصّه نوعی، مازاد سهمالارث وارثِ سنّی مذهب را بگیرند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در صحت اقتدا وحدت اجتماع و اتصال صفوف معتبر است بنابراین در ساختمان چند طبقه اگر طبقات فوقانی زیاد مرتفع نباشد و اتصال صفوف و وحدت عرفی جماعت صدق کند اقتدا صحیح است والا صحیح نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحبّ است در شوهر دادن دختری که بالغه است (یعنی مکلّف شده) و به سنی رسیده که حیض دیدن وی متعارف است، عجله کنند، از حضرت صادق علیهالسلام روایت شده که یکی از سعادتهای مرد آن است که دخترش در خانه او حیض نبیند.
- [آیت الله سیستانی] بر طبق مذهب امامیه، زن مطلقه یائسه و صغیره اگر چه با آنها نزدیکی شده باشد عدّه ندارند. لیکن بر طبق مذاهب اهلسنّت با اختلافی که در شروط عدّه برای صغیره دارند عدّه بر آنان واجب است. حال اگر شوهر از اهلسنّت باشد، و زن یائسه یا صغیرهاش را با اعتقاد به لزوم عدّه برای صغیره طلاق دهد، ملزم به رعایت قواعد مذهب خود مانند فساد عقد خواهر مطلقه، و نکاح زنانی که جمع آنها با زن در دوران عدّه حرام است، میشود، بنابراین مرد شیعی میتواند با خواهر این مطلقه ازدواج کند هرچند آن مرد سنی با او عقد بسته باشد. و احتیاط واجب برای مرد شیعی نیز آن است که با این زن مطلقه پیش از تمام شدن عدهاش ازدواج نکند، و آن زن نیز اگر شیعه باشد و یا شیعه بشود تا پایان عدّه، ازدواج نکند. همچنین احوط آن است که در ایام عدّه از شوهر نفقه نگیرد، گر چه طبق مذهب شوهر واجبالنفقه او باشد، مگر آنکه از باب اجرای قاعده مقاصّه نوعی در صورت بودن شرایط آن، بتوان نفقه گرفت.
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است نمازهای واجب خصوصا نمازهای یومیه را با جماعت بخوانند و در نماز صبح و عشاء و برای همسایه مسجد و کسی که صدای اذان را می شنود بیشتر سفارش شده است و همچنین به حسب بعضی از روایات در نماز مغرب
- [آیت الله سیستانی] از نظر اهل سنّت جمع میان عمه و برادرزادهاش یا خاله و خواهرزادهاش جایز نیست، بدین معنا که اگر هر دو را همزمان عقد کنند، هر دو عقد باطل است، و در صورتی که عقد یکی پس از دیگری باشد، عقد دومی باطل است. لکن از نظر فقه امامیه، عقد عمه پس از برادرزادهاش و خاله پس از خواهرزادهاش مطلقاً جایز است. همچنین عقد برادرزاده پس از عقد عمه و عقد خواهرزاده پس از عقد خاله، مشروط بر آنکه پیش از عقد عمه و خاله رضایت داده باشند و یا بعد از عقد رضایت بدهند جایز است. بنابراین اگر پیرو اهل سنّت، در نکاح میان عمه و برادرزادهاش و یا میان خاله و خواهرزادهاش جمع کند، پس اگر عقد آنها متقارن باشد چون به مذهب آنها عقد هر دو باطل است، برای پیرو مذهب امامیه جایز است بر هر یک از آنها و در صورت رضایت عمه یا خاله بر هر دو عقد کند. و اگر عقد مرد سنّی متقارن نباشد، عقد زن دوّم در فرض مذکور به مذهب آنها باطل است و مرد شیعی میتواند با او ازدواج کند. این حکم در مورد هر یک از آن دو زن در صورتی که امامی باشند، نیز جاری است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] یکی از مستحبات مؤکد این است که نماز را در اول وقت فضیلت آن بخوانند و در روایات راجع به آن بسیار سفارش شده است و هرچه به اول وقت فضیلت نزدیکتر باشد بهتر است.
- [آیت الله سیستانی] مستحب است نمازهای یومیه را با جماعت بخوانند ، و در نماز صبح ومغرب و عشا ، خصوصاً برای همسایه مسجد و کسی که صدای اذان مسجد را میشنود بیشتر سفارش شده است . و همچنین مستحب است سایر نمازهای واجب را با جماعت بخوانند ، ولی مشروعیت جماعت در نماز طواف ، و نماز آیات در غیر خسوف و کسوف ثابت نیست .