شیطان
اِبلیس نام جن یا فرشته‌ای که در بهشت بر آدم سجده نکرد و از آنجا رانده شد. بیشتر مفسران او را از جنیان دانسته و اندکی نیز او را فرشته می‌دانند.
شیطان چگونه انسان را گمراه می کند؟
شیطان موجودی بسیار موثر در زندگی انسان است و در کنار نفس اماره، سخت ترین دشمن سعادت هر کس می باشد. شیطان اسم نوع است و شامل افراد متعددی می شود که سردسته تمام آنها، ابلیس بوده و فرزندانش و بعضی از جنیان و بعضی از انسان ها برایش کار می کنند. زمانی که قیامت برپا می شود و همه گناهکاران عاقبت دردناک خود را می بینند، سعی می کنند مقصری پیدا کرده و خطاهای خود را به دوش آن بیندازند که یکی از بهترین سوژه ها برای این فرافکنی، شیطان است. اما شیطان پاسخ آنها را چنین می دهد: (وَ قالَ الشَّیْطانُ لَمَّا قُضِیَ الْأَمْرُ إِنَّ اللَّهَ وَعَدَکُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَ وَعَدْتُکُمْ فَأَخْلَفْتُکُمْ وَ ما کانَ لِیَ عَلَیْکُمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلاَّ أَنْ دَعَوْتُکُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لی فَلا تَلُومُونی وَ لُومُوا أَنْفُسَکُمْ ما أَنَا بِمُصْرِخِکُمْ وَ ما أَنْتُمْ بِمُصْرِخِیَّ[ابراهیم/22] و چون کار از کار گذشت [و داوری صورت گرفت] شیطان می گوید: (در حقیقت، خدا به شما وعده داد وعده راست، و من به شما وعده دادم و با شما خلاف کردم، و مرا بر شما هیچ تسلطی نبود، جز اینکه شما را دعوت کردم و اجابتم نمودید. پس مرا ملامت نکنید و خود را ملامت کنید. من فریادرس شما نیستم و شما هم فریادرس من نیستید.) بنابراین شیطان جز دعوت به گناه راهی برای ابراز دشمنی خود با فرزندان آدم ندارد. اما عده ای همین راه کوچک را برای شیطان هموار و هموارتر می کنند تا جایی که شیطان سرپرست امور آنها می شود: (إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَی الَّذینَ یَتَوَلَّوْنَهُ[نحل/100] تسلط او فقط بر کسانی است که وی را به سرپرستی برمی گیرند.) و آنها که هشدارهای مکرر قرآن در وجود دشمن را جدی گرفته اند: (إِنَّ الشَّیْطانَ لِلْإِنْسانِ عَدُوٌّ مُبینٌ[یوسف/5] شیطان برای آدمی دشمنی آشکار است.) در پناه خدای متعال قرار می گیرند، و با تقوای الهی به جایی می رسند که هجوم شیاطین بر آنها، با هشیاری آنها همراه شده و شیطان را ناکام می گذارند: (إِنَّ الَّذینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ[اعراف/201] پرهیزگاران هنگامی که گرفتار وسوسه های شیطان شوند، به یاد (خدا و پاداش و کیفر او) می افتند و (در پرتو یاد او، راه حق را می بینند و) ناگهان بینا می گردند.) رحمت الهی به اشکال مختلف انسان را از آسیب شیطان نجات می دهد: باز گذاشتن راه توبه، قرار دادن لشگری از فرشتگان برای مدد مومنان، تبیین حقایق با انواع بیان، ارسال مکرر رسولان، قرار دادن اثر بسیار کارآمد در عباداتی نظیر سجده، مضاعف کردن اثر عبادات انسان، محبوب کردن ایمان در دل ها و ... همه رحمت هایی هستند که اگر کسی به آن رو کند، و مانع رسیدن این رحمت ها به خود نشود، از نجات بهره مند خواهد شد و شیطان او را به هلاکت نمی افکند: (لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّیْطانَ إِلاَّ قَلیلاً[نساء/83] اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، جز عدّه کمی، همگی از شیطان پیروی می کردید (و گمراه می شدید).) بنابراین انسان می تواند برای نجات از شیطان به خدای متعال پناه برد و خود را در دریای رحمت الهی، مصون و محفوظ کند: (وَ إِمَّا یَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمیعُ الْعَلیمُ[فصلت/36] و هر گاه وسوسه هایی از شیطان متوجّه تو گردد، از خدا پناه بخواه که او شنوده و داناست!)
شیطان موجودی بسیار موثر در زندگی انسان است و در کنار نفس اماره، سخت ترین دشمن سعادت هر کس می باشد. شیطان اسم نوع است و شامل افراد متعددی می شود که سردسته تمام آنها، ابلیس بوده و فرزندانش و بعضی از جنیان و بعضی از انسان ها برایش کار می کنند. زمانی که قیامت برپا می شود و همه گناهکاران عاقبت دردناک خود را می بینند، سعی می کنند مقصری پیدا کرده و خطاهای خود را به دوش آن بیندازند که یکی از بهترین سوژه ها برای این فرافکنی، شیطان است. اما شیطان پاسخ آنها را چنین می دهد: (وَ قالَ الشَّیْطانُ لَمَّا قُضِیَ الْأَمْرُ إِنَّ اللَّهَ وَعَدَکُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَ وَعَدْتُکُمْ فَأَخْلَفْتُکُمْ وَ ما کانَ لِیَ عَلَیْکُمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلاَّ أَنْ دَعَوْتُکُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لی فَلا تَلُومُونی وَ لُومُوا أَنْفُسَکُمْ ما أَنَا بِمُصْرِخِکُمْ وَ ما أَنْتُمْ بِمُصْرِخِیَّ[ابراهیم/22] و چون کار از کار گذشت [و داوری صورت گرفت] شیطان می گوید: (در حقیقت، خدا به شما وعده داد وعده راست، و من به شما وعده دادم و با شما خلاف کردم، و مرا بر شما هیچ تسلطی نبود، جز اینکه شما را دعوت کردم و اجابتم نمودید. پس مرا ملامت نکنید و خود را ملامت کنید. من فریادرس شما نیستم و شما هم فریادرس من نیستید.) بنابراین شیطان جز دعوت به گناه راهی برای ابراز دشمنی خود با فرزندان آدم ندارد. اما عده ای همین راه کوچک را برای شیطان هموار و هموارتر می کنند تا جایی که شیطان سرپرست امور آنها می شود: (إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَی الَّذینَ یَتَوَلَّوْنَهُ[نحل/100] تسلط او فقط بر کسانی است که وی را به سرپرستی برمی گیرند.) و آنها که هشدارهای مکرر قرآن در وجود دشمن را جدی گرفته اند: (إِنَّ الشَّیْطانَ لِلْإِنْسانِ عَدُوٌّ مُبینٌ[یوسف/5] شیطان برای آدمی دشمنی آشکار است.) در پناه خدای متعال قرار می گیرند، و با تقوای الهی به جایی می رسند که هجوم شیاطین بر آنها، با هشیاری آنها همراه شده و شیطان را ناکام می گذارند: (إِنَّ الَّذینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ[اعراف/201] پرهیزگاران هنگامی که گرفتار وسوسه های شیطان شوند، به یاد (خدا و پاداش و کیفر او) می افتند و (در پرتو یاد او، راه حق را می بینند و) ناگهان بینا می گردند.) رحمت الهی به اشکال مختلف انسان را از آسیب شیطان نجات می دهد: باز گذاشتن راه توبه، قرار دادن لشگری از فرشتگان برای مدد مومنان، تبیین حقایق با انواع بیان، ارسال مکرر رسولان، قرار دادن اثر بسیار کارآمد در عباداتی نظیر سجده، مضاعف کردن اثر عبادات انسان، محبوب کردن ایمان در دل ها و ... همه رحمت هایی هستند که اگر کسی به آن رو کند، و مانع رسیدن این رحمت ها به خود نشود، از نجات بهره مند خواهد شد و شیطان او را به هلاکت نمی افکند: (لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّیْطانَ إِلاَّ قَلیلاً[نساء/83] اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، جز عدّه کمی، همگی از شیطان پیروی می کردید (و گمراه می شدید).) بنابراین انسان می تواند برای نجات از شیطان به خدای متعال پناه برد و خود را در دریای رحمت الهی، مصون و محفوظ کند: (وَ إِمَّا یَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمیعُ الْعَلیمُ[فصلت/36] و هر گاه وسوسه هایی از شیطان متوجّه تو گردد، از خدا پناه بخواه که او شنوده و داناست!)
عنوان سوال:
شیطان چگونه انسان را گمراه می کند؟
پاسخ:
شیطان موجودی بسیار موثر در زندگی انسان است و در کنار نفس اماره، سخت ترین دشمن سعادت هر کس می باشد. شیطان اسم نوع است و شامل افراد متعددی می شود که سردسته تمام آنها، ابلیس بوده و فرزندانش و بعضی از جنیان و بعضی از انسان ها برایش کار می کنند.
زمانی که قیامت برپا می شود و همه گناهکاران عاقبت دردناک خود را می بینند، سعی می کنند مقصری پیدا کرده و خطاهای خود را به دوش آن بیندازند که یکی از بهترین سوژه ها برای این فرافکنی، شیطان است. اما شیطان پاسخ آنها را چنین می دهد:
(وَ قالَ الشَّیْطانُ لَمَّا قُضِیَ الْأَمْرُ إِنَّ اللَّهَ وَعَدَکُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَ وَعَدْتُکُمْ فَأَخْلَفْتُکُمْ وَ ما کانَ لِیَ عَلَیْکُمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلاَّ أَنْ دَعَوْتُکُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لی فَلا تَلُومُونی وَ لُومُوا أَنْفُسَکُمْ ما أَنَا بِمُصْرِخِکُمْ وَ ما أَنْتُمْ بِمُصْرِخِیَّ[ابراهیم/22] و چون کار از کار گذشت [و داوری صورت گرفت] شیطان می گوید: (در حقیقت، خدا به شما وعده داد وعده راست، و من به شما وعده دادم و با شما خلاف کردم، و مرا بر شما هیچ تسلطی نبود، جز اینکه شما را دعوت کردم و اجابتم نمودید. پس مرا ملامت نکنید و خود را ملامت کنید. من فریادرس شما نیستم و شما هم فریادرس من نیستید.)
بنابراین شیطان جز دعوت به گناه راهی برای ابراز دشمنی خود با فرزندان آدم ندارد. اما عده ای همین راه کوچک را برای شیطان هموار و هموارتر می کنند تا جایی که شیطان سرپرست امور آنها می شود:
(إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَی الَّذینَ یَتَوَلَّوْنَهُ[نحل/100] تسلط او فقط بر کسانی است که وی را به سرپرستی برمی گیرند.)
و آنها که هشدارهای مکرر قرآن در وجود دشمن را جدی گرفته اند:
(إِنَّ الشَّیْطانَ لِلْإِنْسانِ عَدُوٌّ مُبینٌ[یوسف/5] شیطان برای آدمی دشمنی آشکار است.)
در پناه خدای متعال قرار می گیرند، و با تقوای الهی به جایی می رسند که هجوم شیاطین بر آنها، با هشیاری آنها همراه شده و شیطان را ناکام می گذارند:
(إِنَّ الَّذینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ[اعراف/201] پرهیزگاران هنگامی که گرفتار وسوسه های شیطان شوند، به یاد (خدا و پاداش و کیفر او) می افتند و (در پرتو یاد او، راه حق را می بینند و) ناگهان بینا می گردند.)
رحمت الهی به اشکال مختلف انسان را از آسیب شیطان نجات می دهد: باز گذاشتن راه توبه، قرار دادن لشگری از فرشتگان برای مدد مومنان، تبیین حقایق با انواع بیان، ارسال مکرر رسولان، قرار دادن اثر بسیار کارآمد در عباداتی نظیر سجده، مضاعف کردن اثر عبادات انسان، محبوب کردن ایمان در دل ها و ... همه رحمت هایی هستند که اگر کسی به آن رو کند، و مانع رسیدن این رحمت ها به خود نشود، از نجات بهره مند خواهد شد و شیطان او را به هلاکت نمی افکند:
(لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّیْطانَ إِلاَّ قَلیلاً[نساء/83] اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، جز عدّه کمی، همگی از شیطان پیروی می کردید (و گمراه می شدید).)
بنابراین انسان می تواند برای نجات از شیطان به خدای متعال پناه برد و خود را در دریای رحمت الهی، مصون و محفوظ کند:
(وَ إِمَّا یَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمیعُ الْعَلیمُ[فصلت/36] و هر گاه وسوسه هایی از شیطان متوجّه تو گردد، از خدا پناه بخواه که او شنوده و داناست!)
- [سایر] آیا در آستانه ی مرگ نیز شیطان در پی گمراه ساختن و فریب انسان هاست؟
- [سایر] شیطان چه کسانی را میتواند فریب دهد و گمراه سازد؟
- [سایر] ممکنه شیطان در لحظات آخر عمر کسی را گمراه کند؟
- [سایر] فلسفه وجودی شیطان که موجودی اغواگر و گمراه کننده است، چیست؟ و چرا خداوند او را خلق کرد؟
- [سایر] فلسفه ی وجودی شیطان که موجودی اغواگر و گمراه کننده است، چیست؟ و چرا خداوند او را خلق کرد؟
- [سایر] آیا شیطان ما را گمراه می کند و خدا ما را به حال خودمان رها کرده است؟
- [سایر] شیطان عده ای از انسانها را گمراه کرده است ولی اینکه تا ابد در جهنم بماند کیفر با عمل متناسب نیست . راهنمایی بفرمایید .
- [سایر] چه تفاوت بین اختیار شیطان با اختیار انسان وجود دارد که انسان اشرف مخلوقات شد ولی شیطان نشد ؟
- [سایر] چرا خداوند تا روز بعث به ابلیس مهلت داد تا انسان را گمراه کند ؟
- [سایر] خداوند که می دانست ابلیس انسان ها را گمراه می کند , چرا او را خلق کرد ؟
- [آیت الله مظاهری] برای وسواسی حرام است در چیزهایی که وسوسه او مربوط به آنهاست دقّت نماید، بلکه لازم است بدون فکر و بدون تجسّس و بدون تفحّص عمل کند، و بهعبارت دیگر چنانکه گفته شد با بیاعتنایی کامل برخورد با چیزها کند تا به گفته امام صادق(سلاماللهعلیه) شیطان دست از او بردارد.
- [آیت الله مظاهری] یکی از گناهان بزرگ در اسلام که دنیا و آخرت انسان را تباه می‌کند غنا و موسیقی است، و قرآن شریف آن را موجب ضلالت و گمراهی، بلکه موجب استهزاء دین میداند: (وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْتَری لَهْوَ الْحَدیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبیلِ اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ یَتَّخِذَها هُزُواً اولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ مُهین)[1] (و برخی از مردم کسانی هستند که سخن بیهوده را خریدارند تا مردم را بی هیچ دانشی از راه خدا گمراه کنند، و راه خدا را به ریشخند گیرند، برای آنان عذابی خوارکننده خواهد بود.) و مراد از غنا در اینجا آن صوتی است که شهوتانگیز و طربانگیز باشد، چنانکه مراد از موسیقی در اینجا آن آهنگی است که شهوتانگیز و طربانگیز باشد.
- [آیت الله سیستانی] زنی که برادر انسان را شیر داده ، به انسان محرم نمیشود .
- [آیت الله بهجت] اگر کسی دختر عمه یا دختر خاله انسان را شیر دهد، به انسان محرم نمیشود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر فطره انسان بر کسی واجب باشد و او فطره را ندهد، بر خود انسان واجب نمی شود.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر فطره انسان بر کسی واجب باشد و او فطره را ندهد؛ بر خود انسان واجب نمی شود.
- [آیت الله بروجردی] اگر فطرهی انسان بر کسی واجب باشد و او فطره را ندهد، بر خود انسان واجب نمیشود.
- [آیت الله خوئی] اگر فطرة انسان بر کسی واجب باشد و او فطره را ندهد بر خود انسان واجب نمیشود.
- [آیت الله بهجت] اگر فطره انسان بر کسی واجب باشد و او فطره را ندهد، بر خود انسان واجب نمیشود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر حیوان درندهای که متعلّق به شخص دیگری است، به انسان حمله کند، انسان حق دارد از خود دفاع نماید و اگر با رعایت مراتب دفاع به حیوان خسارتی وارد شود، ضامن نیست، مگر در موردی که انسان متجاوز باشد.