افراد ثروتمند می توانند با خرید حج و حتی نماز و ... برای خود بهشت را مهیا کنند، فقرا چه گناهی کرده اند؟

اولا: عبادت در شیوه خاصی منحصر نشده است که فقط ثروتمندان بتوانند به آن بپردازند و فقراء از آن محروم بمانند. بلکه عبادت انواع و اقسامی دارد که هر کسی می تواند انواعی از آن را انجام دهد. حدیث ذیل اشاره ای به همین مطلب است: امام صادق (ع) می فرمایند: فقراء و مستمندان خدمت رسول خدا (ص) آمدند و عرض کردند: ای رسول خدا، همانا اغنیاء و توانگران (آن اندازه مال) دارند که بنده آزاد کنند و ما نداریم؟ (و همچنین) دارند که حج کنند و ما نداریم، و (نیز) دارند چیزی که صدقه دهند و ما نداریم (و هم) دارند که چیزی بدان جهاد کنند و ما نداریم (و در نتیجه ما بواسطه نداری از ثواب این اعمال محروم و بی‌ بهره هستیم؟) پس رسول خدا (ص) (در پاسخ شان) فرمود: هر که صد بار (اللَّه اکبر) بگوید بهتر است از آزاد کردن صد بنده، و هر که صد بار (سبحان اللَّه) بگوید بهتر است از راندن صد شتر (برای قربانی کردن در حج) و هر که خدا را صد بار حمد گوید بهتر است از فرستادن صد اسب با زین و لجام و سوار آن در راه خدا (برای جهاد) و هر که صد بار بگوید: (لا اله الا اللَّه‌) در آن روز از نظر عمل بهترین مردم است مگر (از) کسی که زیادتر گفته باشد.[1] ثانیا: صبر بر فقر و نداری، خود یکی از عوامل بزرگ سعادت است و فقرا از جهت فقرشان مزیت هایی دارند که ثروتمندان ندارند و این مطلب در روایات فراوانی مورد توجه قرار گرفته است که فقط به یک مورد از آنها اشاره می کنیم: امام صادق علیه السّلام فرمود: هنگامی که قیامت بر پا شود گروهی بر می‌ خیزند و خود را به در بهشت می‌ رسانند، و در می‌ زنند، به آنها گفته می ‌شود: شما چه کسانی هستید و چه می‌ خواهید آنها می‌گویند: ما فقراء و نیازمندان هستیم که اینجا آمده ‌ایم، به آنها می‌ گویند شما چرا قبل از حساب و میزان به اینجا آمده‌ اید، می‌ گویند شما چیزی به ما ندادید تا از ما حساب بکشید، در اینجا خداوند می‌ فرماید آنها راست می‌ گویند راه دهید تا وارد شوند.[2] ثالثا: یکی از مسائل بسیار مهم در عبادت، کیفیت آن است. آیا تمام نمازهای معاویه و امثال او، به اندازه یک ذکر کسی مانند امیر المومنین (ع) قابل قیاس است در حالی که یک ضربت حضرت در جنگ از تمام عبادت جن و انس برتر است؟[3]  رابعا: بعضی از عبادات با کمک پول انجام می شود. مثل ساختن مسجد، کمک به فقراء و ... که به نوبه خود بسیار ارزشمند هستند، اما عباداتی که با پول خریده می شود، مثل حج نیابتی، یا روزه و نمازی که پس از مرگ برای شخص انجام می شود و پول در آن موثر است و ... هرگز ارزش، نماز و روزه ای که خود فرد در زمان حیاتش انجام داده را ندارند! و این گونه عبادات اگر چه می توانند اثراتی داشته باشند، اما هرگز جایگزین اصلی که فوت شده نمی شوند. مثلا یکی از اثرات عمده روزه
[1]. الکافی، ج‌2، ص 505.بحار الأنوار ، ج‌69، ص 26.
[3]. رک: مستدرک الصحیحین ج 3 ص 33.