آیا افراد ثروتمند، با کوشش خود به ثروت می رسند یا از لطف خداوند؟

پاسخ اجمالی:
رزق و روزی و یا ثروت در کلیت آن، لطف عامی از جانب پروردگار است و به دست آوردن آن نیز هیچ منافاتی با کوشش و تلاش ندارد، اما خداوند به بندگان با ایمان خود عنایت خاص داشته و با روش­های مختلفی؛ که در اختیار قرار دادن ثروت مشروع هم یکی از آنهاست؛ چنین بندگانی را مورد لطف خود قرار می­دهد. البته باید دانست که هر ثروتی دلیل لطف نیست، بلکه شاید نشانه­ای از عذاب باشد و الزاما تمام بندگان خوب خدا نیز در این دنیا، از مزایای مادی مناسبی برخوردار نیستند.

پاسخ تفصیلی:
بطور مختصر، به نکات ذیل دقت فرمایید:
1 – خداوند؛ طبق حکمت خود؛ مقرر فرموده که افراد بشر؛ بدون در نظر داشتن اینکه آیا مؤمنند و یا کافر؛ در مقدار روزی با هم متفاوت بوده و چنین تفاوتی، وسیله­ای برای آزمایش آنها ­باشد.
2 – بر همین اساس، خداوند، رزق و به عبارتی ثروت را میان همه افراد بشر؛ چه شکرگزار و چه ناسپاس؛ تقسیم نموده و تمام آنها از این لطف عام الهی برخوردارند، بگونه­ای که قرآن کریم خطاب به پیامبر (ص)فرموده:(رزق خداوند تو محدودیت و منعی نداشته و به مؤمنان و کافران خواهد رسید [1] ) و به عبارتی، اصل ثروت و در کلیت آن، جدا از مقدار و نیز کیفیت به دست آوردن و هزینه نمودن آن، به عنوان لطف عامی از جانب خداوند به حساب می­آید که همگان از آن؛ در اندازه­های مختلف؛ برخوردار می­باشند.
3 – مقدر بودن روزی و باز بودن در لطف خداوند، هیچ منافاتی با تلاش انسان ها برای کسب ثروت نداشته و در منابع دینی هم توصیه شده که به دعا بسنده ننموده و تلاش و فعالیت در راه کسب ثروت مشروع را از یاد نبریم!
4 – ثروت برخی افراد با­ایمان؛ با لطف خاص خداوند؛ افزایش خواهد یافت و در بسیاری از موارد، چنین افزایشی از راههایی خواهد بود که حتی خود آن فرد با­تقوی، تصور آن را نیز نمی­نموده است! آیات 2 و 3 سوره طلاق و روایاتی که در تفسیر آن آمده است، بیانگر این موضوع می­باشند.
5 – اینکه برخی افراد باایمان، از ثروت و امکانات مادی بیشتری برخوردار شده­اند، دلیل بر آن نیست که مؤمنان فقیر از لطف خاص خداوند محروم­اند، بلکه خدای متعال؛ بر حسب حکمت خود؛ همواره به تمام مؤمنان نظر لطف دارد که گاه این لطف می­تواند در قالب ثروت بوده و همانند سلیمان(ع) و یوسف(ع)، مقامات ظاهری دنیا را به آنها عطا فرماید و گاه می­تواند در قالب فقر و تحمل مشکلات متجلی شود که پیامبری همچون ایوب(ع) نمونه بارز آن است و فرد باایمان باید به اندازه­ای تسلیم باشد که هم ثروت و هم فقر را نشانه­ای از لطف پروردگار و آزمایشی از جانب او بداند [2] !(پسندم آنچه را جانان پسندد) و یا به تعبیر امام راحل(از تو جانا جفا وفا باشد).
6 – البته باید به این نکته توجه نماییم که هر افزایش ثروتی را نمی­توان لطف خاص خداوند دانست، بلکه تنها ثروتی از این خصوصیت برخوردار است که از راه مشروع به فرد با ایمان عطا شده و او نیز این ثروت را در راههایی که مورد پسند خداوند است، هزینه نماید. در غیر این صورت، سرمایه و ثروت، نه تنها لطف خاص نیست، بلکه شاید نشانه­ای از عذاب الهی باشد که قرآن کریم، تعبیر "استدراج" را برای آن به کار برده [3] و بیان نموده که اگر اشخاصی، آیات و نشانه­های الاهی را که برایشان قرار دادیم، به فراموشی بسپرند، ما نیز در مقابل، درهای رسیدن به تمام مقاصد دنیوی را برای آنان باز می­نماییم، تا آنکه از ثروت ها و موقعیت های به دست آمده برای خود شادمان شوند، سپس آنها را در حالی که امر برایشان مشتبه شده، به عذاب ناگهانی دچار خواهیم نمود [4] . مطمئنا چنین ثروتی را نباید نشانه لطف خاص خدا بدانیم، بلکه باید از گرفتار شدن در چنین دامی به او پناه ببریم.

پی نوشتها:
[1] - اسراء، 20.
[2] - اعراف، 168.
[3] - اعراف، 182؛ قلم، 44.
[4] - انعام، 44.
منبع: www.islamquest.net