وظایف زن و شوهر در برابر یکدیگر چیست؟

وظایفی که زن در قبال شوهر خودش دارد عبارتند از:

الف. عدم خروج از منزل مگر به اذن شوهر؛
ب. زن باید خود را برای هر لذتی که همسرش می خواهد تسلیم نماید و بدون عذر شرعی از نزدیکی او جلوگیری نکند؛[1]
ج. پاک کردن خود از هر چیزی که باعث دور کردن شوهر از تمتعات جنسی است؛[2]
د. عدم جواز صدقه دادن ، نذر کردن مگر به اذن شوهر ( از مال شوهر- در نذر و صدقه از مال خودش آزاد هست).[3]

اگر خانمی مطمئن باشد شوهرش با خروج از خانه او رضایت دارد می تواند از خانه خارج شود، اگر چه از شوهر اجازه نگیرد. بنابراین مواردی که معمولا شوهر به زن اجازه می دهد، مانند خروج برای کار یا خرید یا صله رحم با افراد خاصی و… زن می تواند از منزل خارج شود. البته باید توجه داشت مواردی که زن شک دارد که شوهر اجازه می دهد یا نه، حق ندارد بدون اذن شوهر از خانه خارج شود.

س . آیا زن می تواند بدون اجازه شوهر به مسجد یا نماز جمعه یا به طور کلی به مجالس مذهبی برود؟
ج. اگر فرا گرفتن احکام شرعیه متوقف بر خارج شدن از خانه باشد، می تواند خارج شود.[4]
اگر شوهر رضایت نداشته باشد، بیرون رفتن حرام است.[5]

به طور مثال اگر زن در منزل همواره دارای لباسهایی کثیف و رویی ژولیده باشد و همیشه بوی غذا از او به مشام برسد و یا دارای اخلاقی تند و برخوردهای غیر عاطفی باشد و یا چنان خود را با کار در خانه و یا در بیرون خسته کند که توان حتی صحبت کردن با شوهر را نداشته باشد، و یا خود را با بچه ها و چیزهای دیگر چنان مشغول کند که اعتنایی به شوهر نداشته باشد، و یا چنان سردی از خود نشان دهد که هیچ رغبتی برای مرد نسبت به او وجود نیاید و امثال آن ، همه و همه مواردی هستند که باعث می شود زن ، واجب شرعی خود را ترک کند و نه فقط حکم ناشزه را پیدا کند، بلکه از داشتن یک زندگی شیرین و عاطفی محروم بماند.

س . اگر مردی از زن بخواهد فلان آرایش را برایش بنماید و یا فلان لباس را در منزل بپوشد، آیا زن باید حرف شنوی کند؟
ج. حرف شنوی زن از شوهر در امور مربوط به استمتاعات واجب است و امور مذکور اگر در این راستا باشد یا ترک آنها موجب نفرت شوهر شود،باید حرف شنوی کند و الا لازم نیست.[6]

امّا وظایفی که مرد در قبال همسر خودش دارد عبارتند از:

الف: پرداختن نفقه ی زن: منظور از نفقه، هزینه هایی است که برای زندگی متعارف و متعادل زن لازم است؛ مانند هزینه های غذا، لباس، و... نفقه از مسائل مهم و اساسی در فقه اسلامی است. این حق برای زن آن چنان مسلّم است که اگر مردی نخواهد آن را رعایت کند، از سوی حاکم شرع مجبور به رعایت آن خواهد شد.
ب: هم خوابی با زن: این مسئله را می توان از جمله حقوق خصوصی زن برشمرد. اسلام خواسته است که شوهر در بستر زن بخوابد و این در هر چهار شب یک شب حق زن بر شوهر است و او نمی تواند از آن استنکاف کند.
روایات ما بیان گر این مطلب هستند که برخی از زنان به دلیل این که به این خواسته ی مشروعشان پاسخ مثبت داده نمی شود، تن به آلودگی می دهند.[7] بدان جهت است که ابوذر از پیغمبر صلی الله علیه و آله پرسید: آمیزش مرد با همسرش با این که کامرانی است ثواب دارد؟ فرمود: (آری). آن گاه فرمود: (اگر از راه نامشروع کام خود برآری حرام نیست؟) ابوذر گفت: بلی. سپس حضرت فرمود: (پس حلالش هم ثواب دارد).[8]

ج: خوش اخلاقی کردن با زن: از حقوق زن بر شوهر این است که شوهر برخورد خوش با زن داشته باشد. خداوند متعال همگان را به انس و الفت، رفتار خوش، اخلاق خوب و رعایت عدالت دستور داده و کسی حق ندارد آن را زیر پا بگذارد. و این برخورد خوش داشتن به طرق گوناگون صورت می گیرد؛ نظیر احترام کردن، نرمش در گفتار، مدارا نمودن، رعایت کردن عدالت و... درباره ی احترام و ترک آزار زن، پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید:
زنان مسرت بخش زندگی شمایند. هر کس زن بگیرد نباید او را ضایع و تباه کند.[9]

و در حدیثی دیگر در این زمینه از پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله نقل شده است که می فرماید:
در بهشت درجه ای است که به آن نرسید مگر زمام دار عادل یا خوش رفتار با خویشاوندان یا عیالوار صابر.[10]

د: خودآرایی مرد برای زن: مرد وظیفه دارد خود را برای همسر بیاراید، و لباس مورد علاقه ی همسر را بپوشد همان گونه که طالب آراستگی همسرش می باشد. امام هشتم علیه السلام از پدرانش نقل می کند:
زنان بنی اسرائیل از عفت و تقوا دست کشیدند و هیچ علتی نداشت جز این که شوهرانشان خود را برای آنان نمی آراستند. زن هم از مرد همان انتظاری را دارد که مرد از او دارد.[11]

سوء استفاده از حقوق در برابر دیگری مساله ای است که باید هنگام انتخاب همسر به آن عنایت کرد. حقوق و وظایف در دین اسلام جهت پایمال نشدن حق یکی از طرفین و دوری از اختلاف و تضییع همدیگر وضع شده است.
خروج زن از خانه را فقها، از جمله حضرت امام خمینی هر چند نوعا به صورت مطلق، مشروط به اذن شوهر کرده‌‌اند، مگر اینکه در ضمن عقد توافق دیگری شده باشد، ولی برخی از فقها آن را مطلق و در همه موارد ندانسته‌‌اند. از مراجع گذشته حضرت آیت‌‌اللّه‌ حاج سیدابوالقاسم خویی، در صورتی که خارج شدن زن مانع حق استمتاع شوهر باشد آن را منوط به اذن دانسته و در غیر، آن را مقتضای احتیاط شمرده است.

[1]. امام : تحریر الوسیله ، کتاب نکاح ، فصل فی النشوز، قبل از مساءله 1 و توضیح المسائل ، مسئله 2288 . و بهجت : توضیح المسائل ، مسئله 1897 . و فاضل : توضیح المسائل ، مسئله 2480.
[2]. تبریزی : منهاج الصالحین ، مسئله 1365.
[3]. امام : تحریر الوسیله ، کتاب نکاح ، فصل فی النشوز، قبل از مسئله 1.
[4]. تبریزی : استفتاء تلفنی.
[5]. فاضل:استفتاء تلفنی.
[6]. امام : توضیح المسائل ،مستفاد از مسئله 2288 . و فاضل : استفتاء تلفنی.
[7]. علی قائمی، نظام حیات خانواده در اسلام، ص125.
[8]. وسائل الشیعه، ابواب القسم، باب4.
[9]. وسائل الشیعه، باب86.
[10]. بحارالانوار، ج104، ص70.
[11]. همان، ج76، ص102.