قطع نظر از بافته ها و خرافات در این موضوع، آنچه از متون معتبر اسلامی در این خصوص وارد شده این است که نام نیک در دنیا و آخرت برای انسان وسیله شرافت و سربلندی و برکت است. از سخنان معصومین علیهم‌السلام استفاده می‌شود که روز قیامت هر کس را با همان نام خودش صدا می زنند و اگر نام او از نام‌های خوب باشد برای او سودمند خواهد بود. در دنیا نیز نام‌های خوب، برکاتی دارد. بهترین نامها، نامهایی است که حاکی و مشعر به بندگی خدا باشد؛ در فرهنگ مقدس اسلام دستور این است که پیش از تولد فرزند ( دوران تکوین جنین و دمیدن روح در کودک ) بهتر است پدر و مادر تصمیم بگیرند و برای فرزند، چه دختر و چه پسر ، نامی تعیین نمایند. امام علی (ع) می فرماید: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع سَمُّوا أَوْلَادَکُمْ قَبْلَ أَنْ یُولَدُوا فَإِنْ لَمْ تَدْرُوا أَ ذَکَرٌ أَوْ أُنْثَی فَسَمُّوهُمْ بِالْأَسْمَاءِ الَّتِی تَکُونُ لِلذَّکَرِ وَ الْأُنْثَی فَإِنَّ أَسْقَاطَکُمْ إِذَا لَقُوکُمْ فِی الْقِیَامَةِ وَ لَمْ تُسَمُّوهُمْ یَقُولُ السِّقْطُ لِأَبِیهِ أَلَّا سَمَّیْتَنِی وَ قَدْ سَمَّی رَسُولُ اللَّهِ ص مُحَسِّناً قَبْلَ أَنْ یُولَدَ وَ قَالَ وَ إِیَّاکُمْ وَ شُرْبَ الْمَاءِ قِیَاماً عَلَی أَرْجُلِکُم؛[1] فرزند خویش را پیش از تولد نامگذاری کنید. هرگاه نمی دانید پسر است یا دختر ، آنان را به تناسب مرد و زن بودن ، نامگذاری کنید چرا که مردم در هنگامه ی قیامت به نام های خویش خوانده می شوند و فرزندی که سقط شده باشد و نامی برای او تعیین نکرده باشند ، در روز قیامت از پدر مؤاخذه خواهد کرد... .
قالَ رَسول الله (ص) : اِنَّ اَوَّلَ مایَنحَلُ اَحَدُکَم وَلَدهُ الاسِمُ الحَسَن؛[2] پیامبر اکرم (ص) فرمودند : اولین بخشش و عنایت شما به فرزندانتان، انتخاب نام نیکو می باشد.
رسول اکرم (ص) نام هایی زیبا و با مسّمی همچون حسن (ع) و حسین (ع) را انتخاب فرمودند و حتی جنین حضرت زهرا ( س ) را پیش از ولادت “ محسن “ نامیدند. از نظر گاه روانی ، نامگذاری پس از تولد عمدتاً مبتنی بر احساسات ، آن هم احساسی متناسب با نوزادی لطیف و ظریف است و به همین دلیل ممکن است نامی خوش آوا، اما رقیق و کم محتوا و یا بدون اندیشه به فردای کودک و بزرگسالی او انتخاب شود. تکیه بر زیبایی “ لفظ “ به ویژه در سال های اخیر رایج شده است. در یکی از مدارس در پرسش از سی مادر، تنها هفت مادر با معنی نام فرزندشان و یا شخصیتی که نامش را بر فرزند خویش نهاده بودند، آشنایی داشتند. آروین، آتوسا، پوپک، بیوک، پرمون، سالومه، سمیرا، شیده، مانا، مونا، از جمله نامهایی بوده و هستند که پدران و مادران به خوش آهنگی و روانی آنها توجه دارند، نه معنا و احیاناً معادل چهره ی تاریخی آنها. حضرت امام خمینی (ره) نیز در دیدار و ملاقات افرادی که از حضرتش تقاضای نامگذاری فرزندشان را داشتند، عبدالله و فاطمه و زهرا و … را پیشنهاد می کردند . ایشان در رساله عملیه می فرمایند: فقر و بینوایی داخل خانه ای نمی شود که در آن خانه محمد یا احمد یا علی و یا حسین و یا جعفر و طالب و عبدالله و فاطمه باشد.
نامها اگر برگرفته از چهره هایی باشند که در تاریخ به بزرگ منشی و نیکی از آنان یاد می شود، کودک بعدها در انطباق با نام خویش هویتی مطلوب و ارزشمند می یابد. گاه یک چهره ی مقطعی ، نام یک ستاره ی سینما یا ورزشکار، عنوان و نام فرزندی می شود که چندی بعد در ذهنها فراموش می شود. قال علیّ علیه السّلام: و حقّ الولد علی الوالد ان یحسن اسمه و یحسن ادبه و یعلّمه القرآن؛[3]حق فرزند بر پدر این است که نام او را نیکو قرار دهد و او را خوب تربیت کند و به او قرآن را فرا دهد.
[1]. علل الشرائع، ج2، ص: 465.
[2]. کافی ، ج 6. وسائل ج15 ، ص 115.
[3]. نهج البلاغه فیض، صفحه 1264.
