آیا در نهج البلاغه زن را ضعیف و ناقص العقل معرفی کرده‌‌اند؟

مطلبی که شما به آن اشاره نموده اید، خطبه 80 نهج البلاغه است و توجه کامل به خطبه، جواب سوال را واضح می کند:

مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ النِّسَاءَ نَوَاقِصُ الْإِیمَانِ نَوَاقِصُ الْحُظُوظِ نَوَاقِصُ الْعُقُولِ فَأَمَّا نُقْصَانُ إِیمَانِهِنَّ فَقُعُودُهُنَّ عَنِ الصَّلَاةِ وَ الصِّیَامِ فِی أَیَّامِ حَیْضِهِنَّ وَ أَمَّا نُقْصَانُ عُقُولِهِنَّ فَشَهَادَةُ امْرَأَتَیْنِ کَشَهَادَةِ الرَّجُلِ الْوَاحِدِ وَ أَمَّا نُقْصَانُ حُظُوظِهِنَّ فَمَوَارِیثُهُنَّ عَلَی الْأَنْصَافِ مِنْ مَوَارِیثِ الرِّجَال‌ - ای مردم همانا زنان در مقایسه با مردان، در ایمان، و بهره‌ وری از اموال، و عقل متفاوتند، اما تفاوت ایمان بانوان، بر کنار بودن از نماز و روزه در ایّام (عادت حیض) آنان است، و اما تفاوت عقلشان با مردان بدان جهت که شهادت دو زن برابر شهادت یک مرد است،  و علّت تفاوت در بهره وری از اموال آن که ارث بانوان نصف ارث مردان است.
همانطوری که از متن روشن است، منظور از نقص عقل در این جا این است که شهادت زنان در دادگاه، مانند شهادت مردان نیست. و از همین جا نیز می توان فهمید که اصل مساله، در احساسات و عواطف زن است. چون یکی از عوامل متفاوت بودن احکام زن و مرد در اقامه شهادت قضائی، متفاوت بودن روحیات آنها و غلبه بیشتر احساسات در زن است.
این تفاوت مطلبی نیست که با سخن حضرت علی (ع) به وجود آمده باشد. بلکه  در اصل طبیعت و خلقت زن و مرد وجود دارد و انکار آن، نفی بدیهیات است. و این تفاوت نیز بسیار حکیمانه است.

فرض کنید که یک کارخانه صرفا پیچ تولید کند و اصلا به فکر مهره متناسب با آن پیچ نباشد. آیا تولیدات آن کارخانه، کارآیی خواهد داشت و به نتیجه خواهد رسید؟ یا اینکه باید انواع مختلفی از پیچ و مهره ها تولید کرد، تا بتوان تولیدی مفید داشت؟
خلقت خدای تعالی نیز به همین شکل است. اگر خدای متعال می خواست همه را به یک نحو و دقیقا مشابه یکدیگر خلق کند، انسان چگونه می توانست زندگی اجتماعی تشکیل دهد و با استفاده از استعدادهای مختلف، شئون مختلف جامعه را اداره کند؟ آیا مردان می توانند مانند زنان، با عواطف به امر تربیت فرزند بپردازند؟ یا اینکه دست طبیعت این وظیفه را با قرار دادن استعداد خاص، در زنان قرار داده است؟
آنچه مهم است اینکه خدای تعالی، علیرغم استعدادهای متفاوت زن و مرد، ارزش آن دو را متفاوت قرار نداده است و معیار ارزش را در جنسیت نمی داند:
یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثی‌ وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلیمٌ خَبیرٌ (حجرات/13) ای مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیره ‌ها و قبیله‌ ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید (اینها ملاک امتیاز نیست،) گرامی ‌ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست خداوند دانا و آگاه است.

یک زن می توان از استعداد معنوی خود، آن قدر استفاده کند و پیش برود که نمونه ای  برای همه مومنان (اعم از زن و مرد) قرار بگیرد:
وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قالَتْ رَبِّ ابْنِ لی‌ عِنْدَکَ بَیْتاً فِی الْجَنَّةِ وَ نَجِّنی‌ مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنی‌ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمینَ (تحریم/11) و خدا برای مؤمنان همسر فرعون را مثل زده است هنگامی که گفت: پروردگارا! برای من نزد خودت خانه ‌ای در بهشت بنا کن ومرا از فرعون وکردارش رهایی بخش ومرا از مردم ستمکار نجات ده.

یک زن تا آن جا رشد می کند که عمل و سخن او، برای یک پیامبر الهی، الهام بخش است:

کُلَّما دَخَلَ عَلَیْها زَکَرِیَّا الْمِحْرابَ وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً قالَ یا مَرْیَمُ أَنَّی لَکِ هذا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ(آل عمران/37 ) هُنالِکَ دَعا زَکَرِیَّا رَبَّهُ قالَ رَبِّ هَبْ لی‌ مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً إِنَّکَ سَمیعُ الدُّعاءِ (آل عمران/38) و هر وقت که زکریا به محراب نزد او می ‌رفت، پیش او خوردنی می ‌یافت. می گفت: ای مریم، اینها برای تو از کجا می ‌رسد؟ مریم می‌گفت: از جانب خدا زیرا او هر کس را که بخواهد بی ‌حساب روزی می ‌دهد. (37) در آنجا زکریا پروردگارش را ندا داد و گفت: ای پروردگار من، مرا از جانب خود فرزندی پاکیزه عطا کن، همانا که تو دعا را می‌شنوی.

و طبیعتا وقتی جایگاه غالب زنان به عنوان مادر، در دین نگریسته می شود، بسیار روشن است که دین، چه جایگاه ارزشمندی را برای زنان قائل شده و چگونه فرزندان را (که بسیاری از آن ها مرد هستند) به دستبوسی مادر فرا می خواند:

پیامبر (ص) می فرمایند: قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله: (الجنّة تحت أقدام الأمّهات)  رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله فرمود: (بهشت زیر پای مادران است). (پیام پیامبر، متن‌عربی، ص: 37)

پس با توجه به توضیحات فوق روشن می شود که سخن حضرت علی (ع) بیان یک تفاوت واضح و غیر قابل انکار است. خداوند متعال در نظام زیبای هستی هر یک از دو جنس زن و مرد را، به گونه‌ی خاصی و با ویژگی های ذاتی متمایزی آفریده و هر یک را با ابزارهای ویژه ای مجهز ساخته است. در این راستا زن را کانون مهر و عطوفت و .... قرار داده و مرد را مظهر قدرت و تدبیر. بنابراین زن از جهاتی بر مرد برتری دارد و مرد در جهتی دیگر و هر یک به تناسب این ویژگی ها، رسالتی ویژه بر دوش دارند. آن گاه هر دو را مکمل یکدیگر و زندگی را براساس آن، کانونی از مهر و صفا و تدبیر و فعالیت قرار داده است.