سن حضرت فاطمه(س) در ازدواج و شهادت چندسال بوده است؟
یافتن پاسخ دقیق برای این سوال با توجه به وجود اختلافات فراوان در رابطه با تاریخ ولادت آن بانو و همچنین تاریخ ازدواج آن حضرت با امام علی(علیه السلام)، کاری بسیار مشکل می باشد، با این وصف با توجه به قول مشهور بین علمای شیعه مطالبی خدمت شما عرض می شود:  عموم محدثین و علمای شیعه رضوان الله علیهم، ولادت آن حضرت را در سال پنجم بعثت دانسته اند و روایاتی هم در این باره از ائمه بزرگوار اهل بیت(علیهم السلام) نقل کرده اند، ولی بیشتر اهل سنت ولادت آن حضرت را پنج سال پیش از بعثت دانسته اند. مرحوم کلینی در اصول کافی در کتاب الحجة، ج2، ص355 می فرماید: (وُلِدَتْ فَاطِمَةُ عَلَیْهَا وَ عَلَی بَعْلِهَا السَّلَامُ بَعْدَ مَبْعَثِ رَسُولِ اللَّهِ ص بِخَمْسِ سِنِینَ وَ تُوُفِّیَتْ ع وَ لَهَا ثَمَانَ عَشْرَةَ سَنَةً وَ خَمْسَةٌ وَ سَبْعُونَ یَوْماً وَ بَقِیَتْ بَعْدَ أَبِیهَا ص خَمْسَةً وَ سَبْعِینَ یَوْماً؛ فاطمه علیها و علی بعلهاالسلام پنج سال بعد از مبعث رسول خدا صلی للّه علیه و آله متولد شد و زمانی وفات کرد که 18 سال و 75 روز داشت و بعد از پدرش 75 روز زندگی کرد.)  و ابن شهر آشوب در مناقب، ج3، ص357 می گوید:  (فاطمه – سلام الله علیها- پنج سال بعد از نبوت و سه سال پس از معراج در بیستم جمادی الآخر در مکه بدنیا آمد و هشت سال با پدرش در مکه بود،سپس به مدینه هجرت کرد و دو سال پس از هجرت در روز اول یا ششم ذی حجه با علی(علیه السلام) ازدواج نمود، و روزی که پیغمبر(صلی الله علیه و آله) از دنیا رفت، هیجده سال و هفت ماه از عمر فاطمه(سلام الله علیها) گذشته بود.) مجلسی در بحار الانوار، ج43، ص6 و حیات القلوب، ج2، ص149 و فیض کاشانی در وافی، ج1، ص173 نوشته اند: (فاطمه(س) پنج سال بعد از بعثت تولد یافت مدرک آن روایتی است که ابو بصیر از امام صادق علیه السلام روایت کرده که فرموده: مادرم فاطمه در بیستم جمادی الثانی در هنگامی که پیغمبر چهل و پنج ساله بود به دنیا آمد، هشت سال با پدرش در مکه بود و ده سال در مدینه با پدرش زندگی کرد.) در کتاب تاریخ قم هم در مورد تاریخ ولادت و شهادت آن حضرت آمده است: (فاطمه زهرا علیها السلام بمکّه در وجود آمده است پس از آنک جبرئیل‌ برسول علیه السلام آمد به پنج سال و مادر او خدیجه است دختر خویلد الاسدی و امیر المؤمنین علی علیه السلام بمدینه او را عقد نکاح بسته است و در حباله خود آورد و در آن وقت او را نه سال بود و چون او را وفات رسید عمر او هیجده سال و هفتاد و پنج روز بوده، بعد از وفات رسول هفتاد و پنج روز در قید حیات بود و الله اعلم.)[1] طبق نقل منابع تاریخی ازدواج آن بانوی بزرگوار با مولای متقیان امام علی(ع) در سال دوم هجرت صورت گرفته است.[2] برخی از مورخین هم تاریخ ازدواج را بعد از جنگ احد ذکر کرده اند،و از آنجایی که جنگ احد در سال سوم هجرت اتفاق افتاده است، پس سال ازدواج حضرت زهرا(سلام الله علیها) سال سوم هجرت می باشد. ابن عبد البر می گوید:(و أنکح رسول الله صلی الله علیه و سلم فاطمة علی بن أبی طالب بعد وقعة أحد)[3] با توجه به اینکه طبق قول مشهور شیعه،حضرت فاطمه (سلام الله علیها)در سال پنجم بعثت به دنیا آمد و در سال دوم هجرت با علی (علیه السلام)ازدواج کرد. بنابراین سن حضرت زهرا(سلام الله علیها) هنگام ازدواج با علی (علیه السلام)حدود ده سال بوده است. و از آنجایی که سال شهادت ایشان به اتفاق سال یازدهم هجرت و با فاصله کمی پس از رحلت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می‌باشد، بنابراین سن آن پارۀ تن رسول الله(صلی الله علیه و آله) هنگام شهادت حدود هجده سال بوده است، که در منابع شیعه بدان اشاره شده است. [1]. تاریخ‌ قم،حسن بن محمد بن حسن قمی (نوشته درسال 378)، ص:194. [2]. إمتاع ‌الأسماع، ج‌5، ص:352؛ ذخایر العقبی، ص26؛ مسعودی، مروج الذهب، ج2، ص295. [3]. الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، أبو عمر یوسف بن عبد الله بن محمد بن عبد البر (م 463)،ج4ص1893.
عنوان سوال:

سن حضرت فاطمه(س) در ازدواج و شهادت چندسال بوده است؟


پاسخ:

یافتن پاسخ دقیق برای این سوال با توجه به وجود اختلافات فراوان در رابطه با تاریخ ولادت آن بانو و همچنین تاریخ ازدواج آن حضرت با امام علی(علیه السلام)، کاری بسیار مشکل می باشد، با این وصف با توجه به قول مشهور بین علمای شیعه مطالبی خدمت شما عرض می شود:

 عموم محدثین و علمای شیعه رضوان الله علیهم، ولادت آن حضرت را در سال پنجم بعثت دانسته اند و روایاتی هم در این باره از ائمه بزرگوار اهل بیت(علیهم السلام) نقل کرده اند، ولی بیشتر اهل سنت ولادت آن حضرت را پنج سال پیش از بعثت دانسته اند.

مرحوم کلینی در اصول کافی در کتاب الحجة، ج2، ص355 می فرماید:
(وُلِدَتْ فَاطِمَةُ عَلَیْهَا وَ عَلَی بَعْلِهَا السَّلَامُ بَعْدَ مَبْعَثِ رَسُولِ اللَّهِ ص بِخَمْسِ سِنِینَ وَ تُوُفِّیَتْ ع وَ لَهَا ثَمَانَ عَشْرَةَ سَنَةً وَ خَمْسَةٌ وَ سَبْعُونَ یَوْماً وَ بَقِیَتْ بَعْدَ أَبِیهَا ص خَمْسَةً وَ سَبْعِینَ یَوْماً؛ فاطمه علیها و علی بعلهاالسلام پنج سال بعد از مبعث رسول خدا صلی للّه علیه و آله متولد شد و زمانی وفات کرد که 18 سال و 75 روز داشت و بعد از پدرش 75 روز زندگی کرد.)

 و ابن شهر آشوب در مناقب، ج3، ص357 می گوید:
 (فاطمه – سلام الله علیها- پنج سال بعد از نبوت و سه سال پس از معراج در بیستم جمادی الآخر در مکه بدنیا آمد و هشت سال با پدرش در مکه بود،سپس به مدینه هجرت کرد و دو سال پس از هجرت در روز اول یا ششم ذی حجه با علی(علیه السلام) ازدواج نمود، و روزی که پیغمبر(صلی الله علیه و آله) از دنیا رفت، هیجده سال و هفت ماه از عمر فاطمه(سلام الله علیها) گذشته بود.)

مجلسی در بحار الانوار، ج43، ص6 و حیات القلوب، ج2، ص149 و فیض کاشانی در وافی، ج1، ص173 نوشته اند:
(فاطمه(س) پنج سال بعد از بعثت تولد یافت مدرک آن روایتی است که ابو بصیر از امام صادق علیه السلام روایت کرده که فرموده: مادرم فاطمه در بیستم جمادی الثانی در هنگامی که پیغمبر چهل و پنج ساله بود به دنیا آمد، هشت سال با پدرش در مکه بود و ده سال در مدینه با پدرش زندگی کرد.)

در کتاب تاریخ قم هم در مورد تاریخ ولادت و شهادت آن حضرت آمده است:
(فاطمه زهرا علیها السلام بمکّه در وجود آمده است پس از آنک جبرئیل‌ برسول علیه السلام آمد به پنج سال و مادر او خدیجه است دختر خویلد الاسدی و امیر المؤمنین علی علیه السلام بمدینه او را عقد نکاح بسته است و در حباله خود آورد و در آن وقت او را نه سال بود و چون او را وفات رسید عمر او هیجده سال و هفتاد و پنج روز بوده، بعد از وفات رسول هفتاد و پنج روز در قید حیات بود و الله اعلم.)[1]

طبق نقل منابع تاریخی ازدواج آن بانوی بزرگوار با مولای متقیان امام علی(ع) در سال دوم هجرت صورت گرفته است.[2]
برخی از مورخین هم تاریخ ازدواج را بعد از جنگ احد ذکر کرده اند،و از آنجایی که جنگ احد در سال سوم هجرت اتفاق افتاده است، پس سال ازدواج حضرت زهرا(سلام الله علیها) سال سوم هجرت می باشد.
ابن عبد البر می گوید:(و أنکح رسول الله صلی الله علیه و سلم فاطمة علی بن أبی طالب بعد وقعة أحد)[3]

با توجه به اینکه طبق قول مشهور شیعه،حضرت فاطمه (سلام الله علیها)در سال پنجم بعثت به دنیا آمد و در سال دوم هجرت با علی (علیه السلام)ازدواج کرد. بنابراین سن حضرت زهرا(سلام الله علیها) هنگام ازدواج با علی (علیه السلام)حدود ده سال بوده است.
و از آنجایی که سال شهادت ایشان به اتفاق سال یازدهم هجرت و با فاصله کمی پس از رحلت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می‌باشد، بنابراین سن آن پارۀ تن رسول الله(صلی الله علیه و آله) هنگام شهادت حدود هجده سال بوده است، که در منابع شیعه بدان اشاره شده است.

[1]. تاریخ‌ قم،حسن بن محمد بن حسن قمی (نوشته درسال 378)، ص:194.
[2]. إمتاع ‌الأسماع، ج‌5، ص:352؛ ذخایر العقبی، ص26؛ مسعودی، مروج الذهب، ج2، ص295.
[3]. الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، أبو عمر یوسف بن عبد الله بن محمد بن عبد البر (م 463)،ج4ص1893.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین