در پاسخ به این سؤال باید گفت: اولا غائب بودن امام به معنی عدم حضور او در میان مردم و جامعه نیست بلکه به این معنی است که او را مشاهده میکنند ولی نمیشناسند. نظیر این که برادران حضرت یوسف او را مشاهده کردند ولی نشناختند. لذا در روایت امام صادق(ع) میفرماید: (مثل حضرت مهدی(عج) مثل یوسف(ع) است، او در میان مردم است و او را مشاهده میکنند ولی نمیشناسند تا اینکه خداوند به او اذن دهد و او خودش را معرفی کند.)[1] و نیز عُمری(یکی از نواب حضرت در عصر غیبت صغری) میفرماید: (به خدا قسم صاحب الامر هر سال در مراسم حج شرکت میکند و مردم را مشاهده می کند و آنها را میشناسد و مردم هم او را میبینند ولی او را نمیشناسند.)[2] بنابراین حضرت در جامعه حضور دارد و حضور او منشأ آثار و برکات فراوان است. و ثانیا غیبت امام مانع از معرفت و شناخت او نیست و عذر بر عدم شناخت آن حضرت نمی تواند باشد. در معرفت و شناخت لازم نیست حضرت را به صورت و قیافه بشناسد، بلکه شناخت او به نام و صفات و فضائل و ویژگیها ممکن است. و اصل اطاعت از فرامینی است که امام صادر نموده اند. اُویس قرنی اهل یمن بود در زمان پیامبر(ص) زندگی میکرد او بسیار علاقه داشت که پیامبر(ص) را مشاهده کند ولی به خاطر اینکه مادر پیری داشت و از او نگاه داری می کرد نتوانست پیامبر(ص) را در مدینه زیارت کند، ولی در عین حال بالاترین شناخت و معرفت را نسبت به پیامبر (ص) داشت و پیامبر به امیرالمؤمنین(ع) در مورد اویس قرنی سفارش میکرد. لذا حتی با ندیدن می توان مطیع بود. حتی باید مانند اویس درک کرد که اطاعت مقدم بر زیارت حضرت است. و ثالثا غیبت مختص به حضرت حجت(عج) نیست. حضرت موسی بن جعفر علیه السلام مدتها در زندان بودند و عده زیادی از شیعیان موفق نشدند که حضرت را به صورت و قیافه بشناسند ولی این مانع از معرفت و شناخت نسبت به مقام حضرت نبود. همچنان که در بسیاری از مواقع دوری محل زندگی و ... سبب می شد، عده ای نتوانند امام را زیارت کنند. [1]. بحار الانوار، ج 51، ص224 و ص 142. [2]. وسائل الشیعة، ج 11، ص 135 ب 46 ابواب وجوب حج.
در پاسخ به این سؤال باید گفت:
اولا غائب بودن امام به معنی عدم حضور او در میان مردم و جامعه نیست بلکه به این معنی است که او را مشاهده میکنند ولی نمیشناسند. نظیر این که برادران حضرت یوسف او را مشاهده کردند ولی نشناختند. لذا در روایت امام صادق(ع) میفرماید: (مثل حضرت مهدی(عج) مثل یوسف(ع) است، او در میان مردم است و او را مشاهده میکنند ولی نمیشناسند تا اینکه خداوند به او اذن دهد و او خودش را معرفی کند.)[1] و نیز عُمری(یکی از نواب حضرت در عصر غیبت صغری) میفرماید: (به خدا قسم صاحب الامر هر سال در مراسم حج شرکت میکند و مردم را مشاهده می کند و آنها را میشناسد و مردم هم او را میبینند ولی او را نمیشناسند.)[2] بنابراین حضرت در جامعه حضور دارد و حضور او منشأ آثار و برکات فراوان است.
و ثانیا غیبت امام مانع از معرفت و شناخت او نیست و عذر بر عدم شناخت آن حضرت نمی تواند باشد. در معرفت و شناخت لازم نیست حضرت را به صورت و قیافه بشناسد، بلکه شناخت او به نام و صفات و فضائل و ویژگیها ممکن است. و اصل اطاعت از فرامینی است که امام صادر نموده اند. اُویس قرنی اهل یمن بود در زمان پیامبر(ص) زندگی میکرد او بسیار علاقه داشت که پیامبر(ص) را مشاهده کند ولی به خاطر اینکه مادر پیری داشت و از او نگاه داری می کرد نتوانست پیامبر(ص) را در مدینه زیارت کند، ولی در عین حال بالاترین شناخت و معرفت را نسبت به پیامبر (ص) داشت و پیامبر به امیرالمؤمنین(ع) در مورد اویس قرنی سفارش میکرد. لذا حتی با ندیدن می توان مطیع بود. حتی باید مانند اویس درک کرد که اطاعت مقدم بر زیارت حضرت است.
و ثالثا غیبت مختص به حضرت حجت(عج) نیست. حضرت موسی بن جعفر علیه السلام مدتها در زندان بودند و عده زیادی از شیعیان موفق نشدند که حضرت را به صورت و قیافه بشناسند ولی این مانع از معرفت و شناخت نسبت به مقام حضرت نبود. همچنان که در بسیاری از مواقع دوری محل زندگی و ... سبب می شد، عده ای نتوانند امام را زیارت کنند.
[1]. بحار الانوار، ج 51، ص224 و ص 142.
[2]. وسائل الشیعة، ج 11، ص 135 ب 46 ابواب وجوب حج.
- [سایر] چگونه خدا را بشناسیم؟
- [سایر] دانشآموز بیتمرکز را چگونه بشناسیم؟
- [سایر] چگونه خود و خدای خود را بشناسیم؟
- [سایر] چرا باید ما خودمان را بشناسیم؟
- [سایر] مدعیان دروغین مهدویت را چگونه بشناسیم؟
- [سایر] اگر نتوانیم مجتهد اعلم را بشناسیم، وظیفه چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مجتهد اعرام را باید از چه راهی بشناسیم؟
- [سایر] روز قیامت چطور شهدا و امامان(علیهم السلام) را بشناسیم؟
- [سایر] چرا رؤیاهای ناراحت کننده می بینیم؟
- [سایر] چگونه باید امام زمان علیه السلام را بشناسیم تا با مرگ جاهلیت از دنیا نرویم؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که زکات میگیرد، باید شیعه دوازده امامی باشد و اگر به گمان این که کسی شیعه دوازده امامی است به او زکات بدهد و بعد معلوم شود شیعه نبوده، حکم آن مانند حکمی است که در مسأله 2056 گذشت و در صورتی که مصلحت دینی اقتضا کند، از بابت سهم فی سبیل اللّه میتواند به غیر شیعه دوازده امامی هم زکات بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که زکات می گیرد باید شیعه دوازده امامی باشد و اگر انسان کسی را شیعه دوازده امامی بداند و به او زکات بدهد و بعد معلوم شود نبوده باید دوباره زکات بدهد
- [آیت الله مظاهری] سیّد علاوه بر اینکه باید فقیر باشد باید دوازده امامی باشد و آشکارا معصیت نکند.
- [آیت الله سیستانی] بنا بر مذهب شافعی، کسی که چیزی میخرد و سپس آن را میبیند، میتواند از خیار رؤیت استفاده کند، گرچه مبیع طبق اوصاف مذکور باشد، در صورتی که از نظر مذهب امامیه، مشتری نمیتواند در این فرض از خیار رؤیت استفاده کند. حال اگر مذهب شافعی بر امامیه نافذ باشد به گونهای که مشتری شافعی مذهب، در اینگونه موارد از این خیار در مورد فروشنده امامی مذهب استفاده میکند، مشتری امامی نیز میتواند مقابلهبهمثل کند و طبق قاعده مقاصّه نوعی، در مورد فروشنده شافعی مذهب، از این قاعده استفاده کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] امامی را که عادل بوده، اگر شک کند که هنوز عادل است یا نه، میتواند به او اقتدا نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر به شیعه دوازده امامی، مالی از پیروان دیگر فرقههای اسلامی یا از کافران برسد، واجب نیست خمس آن را بدهد.
- [آیت الله مظاهری] امامی را که عادل میدانسته، اگر شک کند به عدالت خود باقی است یا نه، میتواند به او اقتدا نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . به سیدی که عادل نیست می شود خمس داد ولی به سیدی که دوازده امامی نیست، نباید خمس بدهند.
- [آیت الله وحید خراسانی] به سیدی که عادل نیست می شود خمس داد ولی به سیدی که دوازده امامی نیست نباید خمس بدهند
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] به سیدی که عادل نیست می شود خمس داد؛ ولی به سیدی که دوازده امامی نیست؛ نباید خمس بدهند.