استجابت
اجابت به معنای پذیرفتن دعوت و خواهش کسى است. احکام اجابت، در باب هاى طهارت، زکات،جهاد، امر به معروف، تجارت، نکاح و اطعمه و اشربه آمده است.
علت عدم استجابت یا تاخیر در استجابت برخی از دعاها چیست؟
انسان مرتبط با خدا می کوشد از طریق دعا (راز و نیاز و مناجات و عبادت) به خدا نزدیک شود. وقتی با کسی آشنا شدی و ارتباط پیوسته شما زمینه اعتماد را فراهم ساخت و از دوستان صمیمی او به شمار آمدی، در هنگام نیاز به خانه‌اش می‌روی. شرط دوستی را به جا می‌آوری . میثاق و محبت را استوار می‌سازی. او نیز در را باز می کند . شما را در اندرون پذیرایی می‌نماید. مورد لطف و عنایت ویژه قرار خواهد داد. بر این اساس هر دعایی از انسان مورد اجابت خدا است؛ زیرا خداوند به طور مطلق و بی هیچ قیدی فرمود: مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم، اما از نظر تعالیم دینی ما، استجابت همواره به معنای برآورده شدن و عملی شدن آنچه ما خواسته ایم نیست. این امر معقول وپذیرفتنی نیست و با سایر سنت های قطعی الهی در عالم همخوانی ندارد. مثلا فرض کنید اگر در شب قدری مادری برای سلامت و بازگشت فرزند رزمنده اش از میدان جنگ دعا کند. از آن سو فرزندش نیز برای شهادت و شهید شدن دعا کند، تکلیف چیست؟ آیا می شود این رزمنده هم شهید بشود و هم نشود؟ البته این یک مثال بسیار ساده و معمولی است. مثال های بسیاری از این دست می توان زد. تازه مثال ها و موارد تنها صورت های ظاهری است که برای ما قابل درک است. به علاوه اگر همه خواسته های انسان ها در دعاهاشان بر آورده شود، لازم می آید همه نظام دقیق عالم به واسطه دعاهای گوناگون بندگان در شرائط خاص استجابت به هم بریزد. ساختار عالم وحوادث آن هر روز بسته به دعاهای بندگان شکل جدیدی به خود بگیرد که این امر معقول ومنطقی نیست. معنای درست استجابت همان است که از روایات استفاده می‌شود که به ما گفته شده: هیچ دعایی بی اثر نیست. هر دعایی در دنیا و آخرت تأثیر مناسب خود را دارد. هر دعای مقبولی یقیناً به استجابت می‌رسد، اما گونه‌های استجابت آن مختلف است. امام سجاد(ع) می‌فرماید: (دعای مؤمن یکی از سه فایده را دارد: برای او ذخیره می‌گردد، یا در دنیا برآورده می‌شود، یا بلایی را که می‌خواست به او برسد، از وی می‌گرداند). (1) چنان که از روایات برمی آید، برخی از دعاها مورد توجه خداوند قرار نمی گیرند. از آن ها تعبیر (دعای غیر مسموع ) می شود. اما دعا با شرائط خاص و در موقعیت های ویژه مستجاب است . راز عدم استجابت آن جوری که باب میل ما باشد، در این واقعیت نهفته است که از باطن هستی و مصالح حقیقی خود و جهان بی خبریم. به همین دلیل گاهی می‌پنداریم خیر و مصلحت ما در تحقق و برآورده شدن حاجتی یا دفع و رفع مشکل و مانعی است. بر اساس این پیش فرض وقتی می‌بینیم خواستة ما بر آورده نمی‌شود، رنجیده خاطر می‌شویم! در حالی که اگر حجاب از روی (حقیقت باطنی) عالم کنار رود و آینده و نتیجه برخی خواسته‌ها برای ما روشن گردد، از تقاضا و درخواست خود منصرف می‌شویم و خدا را شکر می‌کنیم که خواسته و حاجت جاهلانه ما را آن گونه که می خواستیم، بر آورده نکرده است. به بیان دیگر: خداوند نسبت به بندگانش مهربان است. خیر و خوشبختی مؤمنان را می‌خواهد، از این رو اگر خواسته آنان به ضررشان است، اما آنان به جهت عدم اطلاع از باطن امور از خداوند آن را می‌خواهند، اجابت نمی‌کند. اما چنان که گفتیم اصل دعای او بی اجابت و بی اثر نخواهد بود. به علاوه عدم اجابت ظاهری دارای آثار وبرکات بسیاری برای او خواهد بود. اگر کسی بداند خداوند در عوض عدم اجابت دعا در دنیا، چه پاداشی برای او در آخرت در نظر گرفته است، هرگز از آن ناراضی نمی‌شود. امام صادق(ع) می‌فرماید: (روز قیامت خداوند می‌فرماید: ای بنده من! مرا خواندی و اجابتت را به تأخیر انداختم. اکنون ثواب و پاداش تو چنین و چنان است. پس مؤمن آرزو می‌کند که کاش هیچ دعایی از او در دنیا اجابت نمی‌شد، برای ثواب و پاداش نیک که می‌بیند). (2) مهم¬تر از هر دعا و اجابتی در دنیا سنت آزمایش خداوند از بندگان است. حقیقتی که همه بندگان خدا از بزرگ ترین انبیا تا کم¬ترین افراد از آن مستثنا نشده¬اند. چه بسا یکی از مهم ترین آزمایش های خداوند برای بندگان خوبی چون شما تاخیر در اجابت ها و سنجش میزان صبر و حسن ظن شما به خداست. البته شیطان در یکی از مواردی که وسوسه می‌کند، تأخیر اجابت دعا است. از این راه انسان را مأیوس می‌کند تا او به خدا بدبین شود. ائمه اطهار(ع) به این نکته توجه داشته و همگان را از افتادن به دام بدبینی و سوء ظن به خدا برحذر داشته‌اند. امیرمؤمنان(ع) می‌فرماید: (دیر اجابت نمودن خدا، تو را ناامید نکند که بخشش، بسته به مقدار درخواست است. چه بسا در اجابت دعای تو تأخیر رخ دهد تا درخواست تو طولانی‌تر گردد و بخشش خدا کامل‌تر شود. چه بسا چیزی را خواسته‌ای به تو نداده ،ولی بهتر از آن را در این دنیا یا آن دنیا داده و یا بهتر آن بوده که آن را از تو باز دارد. چه بسا چیزی را طلب نمودی که اگر به تو می‌داد، تباهی دین و دنیای خود را در آن می‌دیدی).(3) /7475/ پی‌نوشت‌ها: 1. تحف العقول، ص 202. 2. اصول کافی، ج 4، ص 247 . 3. نهج البلاغه، نامه 31.
انسان مرتبط با خدا می کوشد از طریق دعا (راز و نیاز و مناجات و عبادت) به خدا نزدیک شود. وقتی با کسی آشنا شدی و ارتباط پیوسته شما زمینه اعتماد را فراهم ساخت و از دوستان صمیمی او به شمار آمدی، در هنگام نیاز به خانه‌اش می‌روی. شرط دوستی را به جا می‌آوری . میثاق و محبت را استوار می‌سازی. او نیز در را باز می کند . شما را در اندرون پذیرایی می‌نماید. مورد لطف و عنایت ویژه قرار خواهد داد. بر این اساس هر دعایی از انسان مورد اجابت خدا است؛ زیرا خداوند به طور مطلق و بی هیچ قیدی فرمود: مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم، اما از نظر تعالیم دینی ما، استجابت همواره به معنای برآورده شدن و عملی شدن آنچه ما خواسته ایم نیست. این امر معقول وپذیرفتنی نیست و با سایر سنت های قطعی الهی در عالم همخوانی ندارد. مثلا فرض کنید اگر در شب قدری مادری برای سلامت و بازگشت فرزند رزمنده اش از میدان جنگ دعا کند. از آن سو فرزندش نیز برای شهادت و شهید شدن دعا کند، تکلیف چیست؟ آیا می شود این رزمنده هم شهید بشود و هم نشود؟ البته این یک مثال بسیار ساده و معمولی است. مثال های بسیاری از این دست می توان زد. تازه مثال ها و موارد تنها صورت های ظاهری است که برای ما قابل درک است. به علاوه اگر همه خواسته های انسان ها در دعاهاشان بر آورده شود، لازم می آید همه نظام دقیق عالم به واسطه دعاهای گوناگون بندگان در شرائط خاص استجابت به هم بریزد. ساختار عالم وحوادث آن هر روز بسته به دعاهای بندگان شکل جدیدی به خود بگیرد که این امر معقول ومنطقی نیست. معنای درست استجابت همان است که از روایات استفاده می‌شود که به ما گفته شده: هیچ دعایی بی اثر نیست. هر دعایی در دنیا و آخرت تأثیر مناسب خود را دارد. هر دعای مقبولی یقیناً به استجابت می‌رسد، اما گونه‌های استجابت آن مختلف است. امام سجاد(ع) می‌فرماید: (دعای مؤمن یکی از سه فایده را دارد: برای او ذخیره می‌گردد، یا در دنیا برآورده می‌شود، یا بلایی را که می‌خواست به او برسد، از وی می‌گرداند). (1) چنان که از روایات برمی آید، برخی از دعاها مورد توجه خداوند قرار نمی گیرند. از آن ها تعبیر (دعای غیر مسموع ) می شود. اما دعا با شرائط خاص و در موقعیت های ویژه مستجاب است . راز عدم استجابت آن جوری که باب میل ما باشد، در این واقعیت نهفته است که از باطن هستی و مصالح حقیقی خود و جهان بی خبریم. به همین دلیل گاهی می‌پنداریم خیر و مصلحت ما در تحقق و برآورده شدن حاجتی یا دفع و رفع مشکل و مانعی است. بر اساس این پیش فرض وقتی می‌بینیم خواستة ما بر آورده نمی‌شود، رنجیده خاطر می‌شویم! در حالی که اگر حجاب از روی (حقیقت باطنی) عالم کنار رود و آینده و نتیجه برخی خواسته‌ها برای ما روشن گردد، از تقاضا و درخواست خود منصرف می‌شویم و خدا را شکر می‌کنیم که خواسته و حاجت جاهلانه ما را آن گونه که می خواستیم، بر آورده نکرده است. به بیان دیگر: خداوند نسبت به بندگانش مهربان است. خیر و خوشبختی مؤمنان را می‌خواهد، از این رو اگر خواسته آنان به ضررشان است، اما آنان به جهت عدم اطلاع از باطن امور از خداوند آن را می‌خواهند، اجابت نمی‌کند. اما چنان که گفتیم اصل دعای او بی اجابت و بی اثر نخواهد بود. به علاوه عدم اجابت ظاهری دارای آثار وبرکات بسیاری برای او خواهد بود. اگر کسی بداند خداوند در عوض عدم اجابت دعا در دنیا، چه پاداشی برای او در آخرت در نظر گرفته است، هرگز از آن ناراضی نمی‌شود. امام صادق(ع) می‌فرماید: (روز قیامت خداوند می‌فرماید: ای بنده من! مرا خواندی و اجابتت را به تأخیر انداختم. اکنون ثواب و پاداش تو چنین و چنان است. پس مؤمن آرزو می‌کند که کاش هیچ دعایی از او در دنیا اجابت نمی‌شد، برای ثواب و پاداش نیک که می‌بیند). (2) مهم¬تر از هر دعا و اجابتی در دنیا سنت آزمایش خداوند از بندگان است. حقیقتی که همه بندگان خدا از بزرگ ترین انبیا تا کم¬ترین افراد از آن مستثنا نشده¬اند. چه بسا یکی از مهم ترین آزمایش های خداوند برای بندگان خوبی چون شما تاخیر در اجابت ها و سنجش میزان صبر و حسن ظن شما به خداست. البته شیطان در یکی از مواردی که وسوسه می‌کند، تأخیر اجابت دعا است. از این راه انسان را مأیوس می‌کند تا او به خدا بدبین شود. ائمه اطهار(ع) به این نکته توجه داشته و همگان را از افتادن به دام بدبینی و سوء ظن به خدا برحذر داشته‌اند. امیرمؤمنان(ع) می‌فرماید: (دیر اجابت نمودن خدا، تو را ناامید نکند که بخشش، بسته به مقدار درخواست است. چه بسا در اجابت دعای تو تأخیر رخ دهد تا درخواست تو طولانی‌تر گردد و بخشش خدا کامل‌تر شود. چه بسا چیزی را خواسته‌ای به تو نداده ،ولی بهتر از آن را در این دنیا یا آن دنیا داده و یا بهتر آن بوده که آن را از تو باز دارد. چه بسا چیزی را طلب نمودی که اگر به تو می‌داد، تباهی دین و دنیای خود را در آن می‌دیدی).(3) /7475/ پی‌نوشت‌ها: 1. تحف العقول، ص 202. 2. اصول کافی، ج 4، ص 247 . 3. نهج البلاغه، نامه 31.
پاسخ:
انسان مرتبط با خدا می کوشد از طریق دعا (راز و نیاز و مناجات و عبادت) به خدا نزدیک شود. وقتی با کسی آشنا شدی و ارتباط پیوسته شما زمینه اعتماد را فراهم ساخت و از دوستان صمیمی او به شمار آمدی، در هنگام نیاز به خانه‌اش می‌روی. شرط دوستی را به جا می‌آوری . میثاق و محبت را استوار می‌سازی. او نیز در را باز می کند . شما را در اندرون پذیرایی می‌نماید. مورد لطف و عنایت ویژه قرار خواهد داد.
بر این اساس هر دعایی از انسان مورد اجابت خدا است؛ زیرا خداوند به طور مطلق و بی هیچ قیدی فرمود: مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم، اما از نظر تعالیم دینی ما، استجابت همواره به معنای برآورده شدن و عملی شدن آنچه ما خواسته ایم نیست. این امر معقول وپذیرفتنی نیست و با سایر سنت های قطعی الهی در عالم همخوانی ندارد.
مثلا فرض کنید اگر در شب قدری مادری برای سلامت و بازگشت فرزند رزمنده اش از میدان جنگ دعا کند. از آن سو فرزندش نیز برای شهادت و شهید شدن دعا کند، تکلیف چیست؟ آیا می شود این رزمنده هم شهید بشود و هم نشود؟ البته این یک مثال بسیار ساده و معمولی است. مثال های بسیاری از این دست می توان زد. تازه مثال ها و موارد تنها صورت های ظاهری است که برای ما قابل درک است. به علاوه اگر همه خواسته های انسان ها در دعاهاشان بر آورده شود، لازم می آید همه نظام دقیق عالم به واسطه دعاهای گوناگون بندگان در شرائط خاص استجابت به هم بریزد. ساختار عالم وحوادث آن هر روز بسته به دعاهای بندگان شکل جدیدی به خود بگیرد که این امر معقول ومنطقی نیست.
معنای درست استجابت همان است که از روایات استفاده می‌شود که به ما گفته شده:
هیچ دعایی بی اثر نیست. هر دعایی در دنیا و آخرت تأثیر مناسب خود را دارد. هر دعای مقبولی یقیناً به استجابت می‌رسد، اما گونه‌های استجابت آن مختلف است.
امام سجاد(ع) می‌فرماید: (دعای مؤمن یکی از سه فایده را دارد:
برای او ذخیره می‌گردد،
یا در دنیا برآورده می‌شود،
یا بلایی را که می‌خواست به او برسد، از وی می‌گرداند). (1)
چنان که از روایات برمی آید، برخی از دعاها مورد توجه خداوند قرار نمی گیرند. از آن ها تعبیر (دعای غیر مسموع ) می شود. اما دعا با شرائط خاص و در موقعیت های ویژه مستجاب است .
راز عدم استجابت آن جوری که باب میل ما باشد، در این واقعیت نهفته است که از باطن هستی و مصالح حقیقی خود و جهان بی خبریم. به همین دلیل گاهی می‌پنداریم خیر و مصلحت ما در تحقق و برآورده شدن حاجتی یا دفع و رفع مشکل و مانعی است. بر اساس این پیش فرض وقتی می‌بینیم خواستة ما بر آورده نمی‌شود، رنجیده خاطر می‌شویم! در حالی که اگر حجاب از روی (حقیقت باطنی) عالم کنار رود و آینده و نتیجه برخی خواسته‌ها برای ما روشن گردد، از تقاضا و درخواست خود منصرف می‌شویم و خدا را شکر می‌کنیم که خواسته و حاجت جاهلانه ما را آن گونه که می خواستیم، بر آورده نکرده است.
به بیان دیگر: خداوند نسبت به بندگانش مهربان است. خیر و خوشبختی مؤمنان را می‌خواهد، از این رو اگر خواسته آنان به ضررشان است، اما آنان به جهت عدم اطلاع از باطن امور از خداوند آن را می‌خواهند، اجابت نمی‌کند. اما چنان که گفتیم اصل دعای او بی اجابت و بی اثر نخواهد بود.
به علاوه عدم اجابت ظاهری دارای آثار وبرکات بسیاری برای او خواهد بود.
اگر کسی بداند خداوند در عوض عدم اجابت دعا در دنیا، چه پاداشی برای او در آخرت در نظر گرفته است، هرگز از آن ناراضی نمی‌شود.
امام صادق(ع) می‌فرماید:
(روز قیامت خداوند می‌فرماید: ای بنده من! مرا خواندی و اجابتت را به تأخیر انداختم. اکنون ثواب و پاداش تو چنین و چنان است. پس مؤمن آرزو می‌کند که کاش هیچ دعایی از او در دنیا اجابت نمی‌شد، برای ثواب و پاداش نیک که می‌بیند). (2)
مهم¬تر از هر دعا و اجابتی در دنیا سنت آزمایش خداوند از بندگان است. حقیقتی که همه بندگان خدا از بزرگ ترین انبیا تا کم¬ترین افراد از آن مستثنا نشده¬اند. چه بسا یکی از مهم ترین آزمایش های خداوند برای بندگان خوبی چون شما تاخیر در اجابت ها و سنجش میزان صبر و حسن ظن شما به خداست.
البته شیطان در یکی از مواردی که وسوسه می‌کند، تأخیر اجابت دعا است. از این راه انسان را مأیوس می‌کند تا او به خدا بدبین شود. ائمه اطهار(ع) به این نکته توجه داشته و همگان را از افتادن به دام بدبینی و سوء ظن به خدا برحذر داشته‌اند.
امیرمؤمنان(ع) می‌فرماید: (دیر اجابت نمودن خدا، تو را ناامید نکند که بخشش، بسته به مقدار درخواست است. چه بسا در اجابت دعای تو تأخیر رخ دهد تا درخواست تو طولانی‌تر گردد و بخشش خدا کامل‌تر شود. چه بسا چیزی را خواسته‌ای به تو نداده ،ولی بهتر از آن را در این دنیا یا آن دنیا داده و یا بهتر آن بوده که آن را از تو باز دارد. چه بسا چیزی را طلب نمودی که اگر به تو می‌داد، تباهی دین و دنیای خود را در آن می‌دیدی).(3)
/7475/
پی‌نوشت‌ها:
1. تحف العقول، ص 202.
2. اصول کافی، ج 4، ص 247 .
3. نهج البلاغه، نامه 31.
- [سایر] چرا برخی از دعاها دیر مستجاب می شود و یا اصلا به استجابت نمی رسد؟
- [سایر] چه حکمتهایی در تأخیر استجابت دعاست؟
- [سایر] موانع استجابت دعا کداماند؟
- [سایر] شرائط استجابت دعا چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] 3-شرایط استجابت دعا چیست
- [سایر] عوامل عدم استجابت دعا چیست؟
- [سایر] چه چیزهایی مانع استجابت دعا است؟
- [سایر] چه عواملی مانع استجابت دعا می شود؟
- [سایر] چگونه دعایی به استجابت نزدیک تر است؟
- [سایر] چرا دعاهایم مستجاب نمی شود؟ راههای استجابت دعا چیست؟
- [آیت الله سیستانی] باید تکبیرها و دعاها را طوری پشت سر هم بخواند که نماز از صورت خود خارج نشود .
- [امام خمینی] باید تکبیرها و دعاها را طوری پشت سر هم بخواند که نماز از صورت خود خارج نشود.
- [آیت الله خوئی] باید تکبیرها و دعاها را طوری پشتسر هم بخواند، که نماز از صورت خود خارج نشود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] باید تکبیرها و دعاها را طوری پشت سر هم بخواند که نماز از صورت خود خارج نشود.
- [آیت الله وحید خراسانی] باید تکبیرها و دعاها را طوری پشت سر هم بخواند که نماز از صورت خود خارج نشود
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] باید تکبیرها و دعاها را طوری پشت سر هم بخواند؛ که نماز از صورت خود خارج نشود.
- [آیت الله نوری همدانی] باید تکبیرها و دعاها را بطوری پشت سر هم بخواند ، که نماز از صورت خود خارج نشود .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . باید تکبیرها و دعاها را طوری پشت سر هم بخواند، که نماز از صورت خود خارج نشود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] باید تکبیرها و دعاها را طوری پشت سر هم بخواند که نماز از صورت خود خارج نشود.
- [آیت الله بروجردی] باید تکبیرها و دعاها را طوری پشت سر هم بخواند که نماز از صورت خود خارج نشود.